Đổi mới tư duy Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI nhìn nhận: “Điểm đột phá lớn nhất trong Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp lần này là đã ghi nhận quyền tự do kinh doanh của người dân, doanh nghiệp trong tất cả các lĩnh vực không cấm theo đúng tinh thần Hiến pháp 2013”.
Ngày 22/6, Văn phòng Chính phủ tổ chức cuộc họp về tình hình, tiến độ và kết quả xây dựng các Nghị định quy định thi hành Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp. Ảnh: Doãn Tấn – TTXVN |
Theo ông Bùi Quang Vinh, nguyên Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, một trong những nhà kiến tạo của Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp, với tinh thần tạo thuận lợi nhất cho công cuộc đầu tư, kinh doanh của mỗi doanh nghiệp và cả cộng đồng xã hội, hai đạo luật mới được thiết lập trên nền tảng tiếp cận hoàn toàn mới thay vì phương pháp “chọn cho” như trước đây - nghĩa là cái gì “cho” thì ghi trong luật, thì phương pháp tiếp cận của luật lần này là “chọn bỏ” - nghĩa là cái gì cấm, hoặc hạn chế thì ghi trong luật.
Sự ra đời của hai đạo luật này thể hiện những thay đổi nhận thức rất mạnh mẽ của Chính phủ, Quốc hội, hay ở một góc nhìn rộng hơn, đây thực sự là một cuộc cách mạng về tư duy quản lý Nhà nước theo hướng tiến bộ và cởi mở hơn.
Tổng rà xét các quy định Theo quy định của Luật Đầu tư, các bộ ngành, địa phương không được phép ban hành điều kiện kinh doanh và từ ngày 1/7/2016 tới đây, các điều kiện kinh doanh quy định tại thông tư của cấp bộ sẽ hết hiệu lực thi hành. Như vậy, phải xây dựng các nghị định về điều kiện đầu tư kinh doanh để thay thế các thông tư hết hiệu lực.
Vận dụng tinh thần của luật, các thủ tục hành chính gây cản trở sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đã được nhận diện và từng bước loại bỏ. Theo tổng hợp của Văn phòng Chính phủ về tình hình ban hành văn bản quy định chi tiết thi hành các luật có hiệu lực từ ngày 1/7/2016 và các văn bản thi hành Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp thì tổng số văn bản cần ban hành là 51 văn bản, số văn bản đã ban hành là 21, số văn bản còn phải ban hành là 30 văn bản.
Với gần 6.000 điều kiện kinh doanh, trong đó có tới một nửa sẽ không còn căn cứ pháp lý để tồn tại sau ngày 1/7 tới, đã có những ý kiến đề nghị Chính phủ xin lùi thời hạn đến sau ngày 1/7/2016, tiếp tục áp dụng các thông tư để có thêm thời gian xây dựng nghị định. Tuy nhiên, với tinh thần quy chuẩn hóa một Chính phủ kiến tạo, phát triển và phục vụ doanh nghiệp, phục vụ nhân dân, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã yêu cầu bằng mọi biện pháp phải hoàn thành công việc này trước ngày 1/7, đúng thời hạn “giờ G”, luật định.
Mặc dù khối lượng công việc rất lớn, song, chỉ đạo công tác này, Thủ tướng vẫn đặt yêu cầu cao nhất cho mục tiêu tạo điều kiện thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp, giải phóng sức sản xuất, thúc đẩy tăng trưởng và phát triển kinh tế. Theo Thủ tướng việc ban hành các văn bản hướng dẫn này phải gỡ bỏ được “rào cản” đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, kiên quyết không để tình trạng lợi ích nhóm chi phối chính sách. Đón bắt được nguy cơ hiện hữu do quá tải về hoàn thiện thể chế, Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo các bộ, ngành phải đảm bảo chất lượng các văn bản luật, không chạy theo số lượng. “Văn bản nào sau này ban hành mà có sai sót, phải sửa đổi thì Bộ trưởng chủ trì phải chịu trách nhiệm trước Thủ tướng Chính phủ”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ thị.
Tạo môi trường pháp lý tốt Quan điểm của Chính phủ sau khi được kiện toàn là phải tiếp tục tạo ra động lực mới cho tăng trưởng, phát triển theo chiều sâu, dựa trên đổi mới sáng tạo, nền tảng tri thức và công nghệ mà khu vực doanh nghiệp là cốt lõi; phải coi doanh nghiệp là nền tảng, là động lực tạo sức cạnh tranh của nền kinh tế.
Nghị quyết 19/CP của Chính phủ về cải cách môi trường kinh doanh, đã xác định kỳ vọng của cải cách thể chế phải hướng tới mục tiêu: chất lượng thể chế của Việt Nam không thua kém các nước tiên tiến trên thế giới. Trước mắt, phải xếp vào nhóm 4 nước tiên tiến đứng đầu ASEAN (ASEAN4). Với kỳ vọng ấy, việc ban hành các nghị định hướng dẫn phục vụ cho thời điểm 1/7 cần được thực thi nghiêm túc, không thể chậm trễ.
Theo quan điểm của Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Đặng Huy Đông - Tổ phó Tổ công tác thi hành Luật Doanh nghiệp và Luật Đầu tư do Thủ tướng Chính phủ thành lập, trong kinh tế thị trường, phải đặt vấn đề thượng tôn pháp luật lên hàng đầu, quyền kinh doanh của doanh nghiệp phải được đảm bảo. Nếu pháp luật vẫn có những khoảng trống thì khi xảy ra sự cố thuộc lĩnh vực quản lý của bộ, ngành nào thì bộ, ngành đó phải chịu trách nhiệm trước Đảng, Chính phủ và nhân dân.
Nhiều chuyên gia cho rằng, quan điểm của việc xây dựng các văn bản hướng dẫn lần này là cần đẩy mạnh thực hiện chủ trương chuyển giao các dịch vụ công từ cơ quan quản lý nhà nước sang cho các tổ chức xã hội và thị trường, để tập trung sức mạnh của nhà nước vào thực hiện chức năng nhà nước kiến tạo, nhà nước vận hành thể chế, nhà nước trọng tài để bảo đảm thị trường hoạt động một cách công bằng. Nhà nước phục vụ người dân và doanh nghiệp bằng thể chế chứ không ôm việc, bao việc, làm thay.
Trên cơ sở Hiến pháp 2013, Luật Đầu tư kiên quyết bãi bỏ các điều kiện kinh doanh trái luật do chỉ được ban hành trong thông tư. Mấu chốt của tiến trình thanh lọc văn bản này là không chỉ làm cho đúng luật về thẩm quyền, mà cần phải mạnh dạn xóa bỏ bớt những ngành, nghề kinh doanh kèm theo yêu cầu về điều kiện kinh doanh đã được luật hóa, nhưng vi hiến, cản trở quyền tự do kinh doanh. Cần phải mở rộng quyền tự do kinh doanh theo đúng quy định của Hiến pháp thay vì khép kín thẩm quyền ban hành quy định quản lý đúng luật, mà bản chất là trói buộc kinh doanh chặt hơn.
Nên chăng, ngay cả sau khi ban hành các nghị định hướng dẫn, Chính phủ cần có cơ chế để cộng đồng các doanh nghiệp, các hiệp hội ngành nghề, các cơ quan, tổ chức và nhân dân tăng cường giám sát, phản biện quá trình thực hiện các quy định về điều kiện đầu tư kinh doanh, kịp thời phát hiện và kiến nghị sửa đổi, bổ sung, loại bỏ các quy định bất hợp lý, không phù hợp về điều kiện đầu tư kinh doanh.
Sẽ rất lãng phí cho Nhà nước, thiệt thòi cho doanh nghiệp và xã hội khi một thể chế tốt không thể phát huy bởi trình độ năng lực, ý thức trách nhiệm của con người chưa đồng bộ. Điều đó sẽ kéo chậm sự phát triển của nền kinh tế, và ảnh hưởng đến lợi ích doanh nghiệp, lợi ích của quốc gia.