Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam Nguyễn Phương Nga. Ảnh: Văn Điệp/TTXVN
Nhân dịp Xuân Nhâm Dần 2022, Đại sứ Nguyễn Phương Nga, Bí thư Đảng đoàn, Chủ tịch Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã chia sẻ với phóng viên Thông tấn xã Việt Nam về công tác đối ngoại nhân dân thời gian qua, hướng trọng tâm thời gian tới phù hợp với chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng ngày 14/12/2021 vừa qua.
Xin Đại sứ cho biết những kết quả đạt được trong công tác đối ngoại nhân dân năm vừa qua, một năm với khó khăn và thuận lợi đan xen trong bối cảnh COVID-19 tiếp tục diễn biến phức tạp?
Công tác đối ngoại nhân dân nói chung và hoạt động của Liên hiệp nói riêng có sứ mệnh rất cao cả, đó là vun đắp hòa bình và tình hữu nghị. Do đó, tất cả các hoạt động của Liên hiệp hữu nghị đều nhằm mục tiêu này. Thời gian qua, công tác đối ngoại nhân dân đã được triển khai trên tất cả các lĩnh vực.
Về lĩnh vực hòa bình, đoàn kết, hữu nghị, mặc dù có những khó khăn do đại dịch COVID-19, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam - tổ chức chính trị - xã hội chuyên trách về đối ngoại nhân dân, cùng các tổ chức nhân dân khác của Việt Nam nhanh chóng triển khai đồng bộ các hoạt động đối ngoại, sử dụng các phương tiện truyền thông hiện đại, ứng dụng internet, các nền tảng mạng xã hội để kết nối với bạn bè.
Có thể nói, trong bối cảnh, giai đoạn khó khăn nhất của dịch bệnh, kết nối với bạn bè quốc tế cũng không hề bị gián đoạn với hàng trăm hoạt động được tổ chức; riêng các tổ chức Trung ương của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã có hơn 200 hoạt động kết nối với bạn bè quốc tế thông qua các hội thảo, tọa đàm, hoạt động nhân các ngày lễ lớn như kỷ niệm quan hệ hữu nghị giữa Việt Nam với các nước bạn. Bên cạnh đó, các hoạt động của địa phương cũng rất sôi động.
Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam tiếp tục tăng cường giao lưu, trao đổi thông tin, tổ chức các hoạt động kỷ niệm nhân ngày lễ lớn; đồng thời, cùng bạn bè nỗ lực khắc phục khó khăn do đại dịch. Các địa phương là những đơn vị đi đầu với nhiều hoạt động vừa kết hợp vận động nhân dân trong nước, doanh nghiệp, nhà hảo tâm để quyên góp các nguồn lực, vừa đóng góp cho các lực lượng tuyến đầu, người dân ở các địa phương bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19, vừa ủng hộ cho bạn bè quốc tế.
Tính đến nay, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam đã quyên góp ủng hộ được hơn 47 tỷ đồng; 57 tổ chức phi Chính phủ đã ủng hộ hơn 10,6 triệu USD hỗ trợ nhân dân Việt Nam vượt qua khó khăn do đại dịch. Một số hội Trung ương như các Hội hữu nghị Việt-Lào, Việt Nam-Campuchia, Việt Nam-Ấn Độ đã có nhiều sáng kiến, huy động được nguồn lực rất lớn hỗ trợ nhân dân nước bạn gặp khó khăn. Trước khó khăn của đồng bào Việt Nam ở Campuchia, các địa phương ở biên giới, các Liên hiệp hữu nghị ở An Giang, Đồng Tháp, Tây Ninh cũng có rất nhiều hoạt động hỗ trợ bà con.
Tôi muốn nhấn mạnh một điểm mới, những hoạt động hòa bình, đoàn kết, hữu nghị không chỉ giới hạn trong những hoạt động đối ngoại đơn thuần mà đã đưa được những nội dung phục vụ thiết thực cho phát triển kinh tế-xã hội. Ví dụ, Hội hữu nghị Việt Nam-Brazil tiếp tục có những tọa đàm về kinh tế; Hội hữu nghị Việt Nam-Ấn Độ tổ chức tọa đàm về giải pháp công nghệ ứng phó với đại dịch COVID-19; Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Thành phố Hồ Chí Minh cũng tổ chức tọa đàm về kiến trúc thành phố.
Ngay sau khi đại dịch COVID-19 bước đầu được kiểm soát, cùng với các hoạt động đối ngoại cấp cao của Đảng và Nhà nước, nhiều hoạt động đối ngoại nhân dân, tri ân bạn bè quốc tế cũng được kết hợp trong các chuyến công du nước ngoài của lãnh đạo cấp cao, từ đó tăng cường hơn nữa tình cảm gắn bó, đoàn kết giữa Việt Nam với nhân dân các nước.
Về công tác xây dựng, phát triển tổ chức, năm 2021, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị đã hoàn thành cơ bản thủ tục để sớm thiết lập thêm 2 tổ chức hữu nghị giữa Việt Nam với Morocco và Nepal.
Ngoài hoạt động song phương với các nước, đối ngoại nhân dân cũng nỗ lực tham gia tích cực, thể hiện vai trò, vị thế của Việt Nam tại các diễn đàn nhân dân đa phương như: Diễn đàn nhân dân ASEAN, Diễn đàn nhân dân Á-Âu; đồng thời, tăng cường quan hệ giữa Việt Nam với Hội đồng hòa bình thế giới; tiếp tục mở rộng quan hệ hợp tác và vai trò của Việt Nam tại một số cơ chế của Liên hợp quốc, tiểu vùng Mekong… Thông qua những cơ chế, diễn đàn này, tiếp tục tăng cường hình ảnh của Việt Nam ra thế giới để bạn bè quốc tế hiểu rõ thêm về đường lối, chính sách đối ngoại, đối nội của Việt Nam và nâng cao vị thế của Việt Nam, đóng góp vào việc giải quyết những vấn đề chung mà cộng đồng quốc tế đang phải ứng phó.
Cùng với các lực lượng của các tổ chức nhân dân khác, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam cũng tích cực thực hiện Chỉ thị số 25-CT/TW của Ban Bí thư về đẩy mạnh và nâng tầm đối ngoại đa phương đến năm 2030.
Ở mảng công tác phi Chính phủ nước ngoài, mặc dù có những khó khăn về nguồn lực hỗ trợ quốc tế ngày càng eo hẹp nhưng số lượng cam kết của các tổ chức phi Chính phủ nước ngoài hỗ trợ dành cho Việt Nam so với những năm trước không giảm đi nhiều, dự kiến có thể đạt tới trên 260 triệu USD. Đây là một con số rất đáng khích lệ.
Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đã nêu rõ: "Xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân". Vừa qua, Bộ Chính trị, Ban Bí thư lần đầu tiên tổ chức Hội nghị Đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Vậy, công tác đối ngoại nhân dân đã được đề cập đến trong các quyết sách của Đảng và Nhà nước như thế nào, thưa Đại sứ?
Đối ngoại nhân dân luôn có một vai trò rất quan trọng trong đối ngoại Việt Nam. Điều này được khẳng định trong các văn bản chỉ đạo của Đảng cũng như trong thực tiễn triển khai công tác đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta. Trên thực tế, đối ngoại nhân dân đã có những đóng góp hết sức to lớn vào những thành tựu của đối ngoại nói chung trong công cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do, thống nhất đất nước cũng như trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Những điểm rất mới của Đại hội Đảng lần thứ XIII lần này là Văn kiện Đại hội đã chỉ rõ: "Xây dựng nền đối ngoại Việt Nam toàn diện và hiện đại với 3 trụ cột là đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân". Dưới ánh sáng của Đại hội XIII, chúng ta đã cùng nhìn lại vai trò, tầm quan trọng của đối ngoại nhân dân trong tình hình mới. Cùng với đó, một sự kiện rất lớn lần đầu tiên được tổ chức trong năm nay là Hội nghị Đối ngoại toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã nêu đậm nét vai trò của đối ngoại nhân dân.
Tôi cho rằng, việc triển khai đối ngoại nhân dân trong tình hình mới đòi hỏi phải có tư duy mới. Chúng ta phải xác định nhiệm vụ của đối ngoại là tiên phong trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, huy động nguồn lực để xây dựng, phát triển đất nước và nâng cao uy tín, vị thế của đất nước, trong đó, đối ngoại nhân dân, một trong ba trụ cột của đối ngoại, cũng phải thực hiện vai trò tiên phong này. Chúng ta phải xác định được nội hàm của đối ngoại nhân dân với tư cách mới là một trụ cột, xác định đối ngoại nhân dân có thể tiên phong như thế nào, làm những nhiệm vụ gì để thực hiện vai trò tiên phong.
Chúng tôi nhìn nhận đối ngoại nhân dân có nhiệm vụ xây dựng nền tảng xã hội tích cực và thuận lợi cho triển khai quan hệ đối ngoại của đất nước. Đối ngoại nhân dân có thể đi tiên phong bởi tính chất linh hoạt, uyển chuyển, có mạng lưới rộng rãi trong triển khai các hoạt động đối ngoại. Đối ngoại nhân dân phải đi tiên phong trong việc tạo thiện cảm, nâng cao hiểu biết, xây dựng, vun đắp tình cảm của bạn bè quốc tế với Việt Nam để hiểu một cách sâu sắc hơn về các chủ trương, đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước, không phải chỉ với bạn bè quốc tế mà cả đối với nhân dân trong nước.
Một điểm nữa, đối ngoại nhân dân có thể tiên phong trong việc huy động các nguồn lực rộng rãi trong xã hội, đóng góp cho công cuộc xây dựng đất nước. Đối ngoại nhân dân cũng phải hỗ trợ đối ngoại Đảng, đối ngoại Nhà nước để tháo gỡ những vướng mắc, giải quyết những khó khăn, tìm điểm đồng trong quan hệ giữa ta với các nước để thúc đẩy quan hệ giữa Việt Nam với các nước ngày càng đi vào chiều sâu. Đối ngoại nhân dân cũng có nhiệm vụ tiên phong trong thể hiện vai trò tích cực hơn của Việt Nam trên diễn đàn nhân dân đa phương, vừa đóng góp vào việc thúc đẩy bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc, đồng thời đóng góp vào những nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong ứng phó với những thách thức đang nổi lên rất gay gắt, đặc biệt là các thách thức an ninh phi truyền thống.
Dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến phức tạp. Thời gian tới, Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam sẽ có những giải pháp cụ thể nào để biến "nguy thành cơ", thưa Đại sứ?
Dịch COVID-19 đã và đang tác động rất sâu rộng, ảnh hưởng tiêu cực đến mọi mặt của đời sống quốc tế, đến cách chúng ta sống, làm việc, tương tác và đặc biệt, ảnh hưởng rất nặng đến đối ngoại nhân dân bởi lĩnh vực này trước hết là tiếp xúc giữa con người với con người nhưng giờ đây sự giao tiếp cũng gặp khó khăn. Điều này đặt ra thách thức rất lớn đối với mỗi người làm công tác đối ngoại nhân dân nhưng đồng thời cũng tạo cơ hội. Tôi không nói "nguy" có thể hoàn toàn biến thành "cơ" nhưng chúng ta phải tận dụng cơ hội.
COVID-19 làm chúng ta thay đổi rất nhiều, cả về phương thức hoạt động cũng như phương thức tiếp cận với đối tác. Tuy nhiên, một việc rất quan trọng, đại dịch tạo ra cơ hội để chúng ta thay đổi tư duy. Chúng ta phải nhìn nhận thế giới dưới một góc nhìn hoàn toàn mới, trong đó có phương thức tập hợp lực lượng, phương thức xử lý những ưu tiên. Đại dịch đặt ra vấn đề: Những thách thức an ninh phi truyền thống trở thành thách thức lớn nhất đối với cuộc sống nói chung, an ninh con người, đe dọa tất cả các quốc gia. Do đó, ưu tiên hiện nay phải tập trung vào việc huy động đoàn kết quốc tế, huy động nguồn lực quốc tế để cùng hợp tác, chung tay ứng phó với những thách thức chung.
Cùng với đó, cần có hướng đi mới trong huy động nguồn lực từ xã hội. Nếu ta không thể chỉ dựa vào lực lượng là bạn bè truyền thống như trước kia thì chúng ta phải mở rộng hơn nữa lực lượng. Đối tác của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam sẽ phải hướng đến các nhà doanh nghiệp, nhà khoa học, nhà trí thức và đặc biệt là lớp trẻ. Hình thức tập hợp, huy động lực lượng tham gia công tác đối ngoại nhân dân cũng phải khác. Nếu như trước kia chỉ bằng những hình thức truyền thống như gặp gỡ thư từ, thăm hỏi, trao đổi thì bây giờ phải ứng dụng mạnh mẽ hơn công nghệ thông tin để tạo nên những hình thức hấp dẫn, lôi cuốn được lớp trẻ và có sức lan tỏa rộng lớn hơn.
Trong năm 2022, Liên hiệp sẽ tập trung nâng cao chất lượng hoạt động của Liên hiệp các tổ chức hữu nghị Việt Nam và các tổ chức thành viên, trong đó có chất lượng về nội dung, đổi mới về phương thức hoạt động, nâng cao năng lực những người làm công tác đối ngoại nhân dân.
Về hoạt động cụ thể, năm 2022, Liên hiệp sẽ tập trung vào hoạt động hòa bình, đoàn kết, hữu nghị, trong đó có các đối tác quan trọng, trước hết là các nước láng giềng, thân thiết như: Năm hòa bình, đoàn kết, hữu nghị với Lào, Năm hữu nghị với Campuchia, Năm hữu nghị với Hàn Quốc; một năm với nhiều hoạt động kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Ấn Độ, kỷ niệm 10 năm quan hệ Đối tác chiến lược giữa Việt Nam và Liên bang Nga...
Các hoạt động này cần gắn bó thiết thực với các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của đất nước, phục vụ hiệu quả cho nhiệm vụ trọng tâm của năm 2022 là phòng, chống dịch bệnh hiệu quả và phục hồi phát triển kinh tế-xã hội. Bên cạnh đó, Liên hiệp tập trung vào các hoạt động đối ngoại đa phương để phát huy hơn nữa vai trò của Việt Nam trong các cơ chế nhân dân đa phương. Một trong những sự kiện lớn nhất của năm nay sẽ là Đại hội đồng của Hội đồng Hòa bình thế giới lần thứ 22 lần đầu tiên được tổ chức tại Việt Nam.
Trong công tác vận động và hợp tác phi chính phủ nước ngoài, cần huy động hiệu quả nhất cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nước, nhất là giải quyết các vấn đề về an sinh xã hội, hỗ trợ những nhóm người yếu thế để thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước là "không để ai bị bỏ lại phía sau".
Liên hiệp cũng tiếp tục chú trọng nâng cao chất lượng công tác thông tin đối ngoại, công tác về người Việt Nam ở nước ngoài để đóng góp hiệu quả nhất vào việc thông tin đến bạn bè quốc tế, đến bà con người Việt Nam ở nước ngoài về những thành tựu trong xây dựng, phát triển đất nước, từ đó tranh thủ được tình cảm, sự hỗ trợ và nguồn lực quốc tế. Liên hiệp cũng tăng cường hơn nữa chất lượng công tác tham mưu xây dựng chính sách, đặc biệt là chính sách về đối ngoại và đối ngoại nhân dân để góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Trân trọng cảm ơn Đại sứ!