PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội trả lời phỏng vấn bên hành lang Quốc hội.
Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, nghề nghiệp nào cũng cần phải có đạo đức. Mỗi nghề nghiệp cần có những chuẩn mực đạo đức riêng. Đạo đức người làm báo đóng vai trò quan trọng và cần thiết trong xã hội ngày nay.
Đạo đức người làm báo nằm ở việc bảo đảm tính chính trực, trung thực và đáng tin cậy của thông tin được công bố. Đạo đức báo chí đòi hỏi các nhà báo tuân thủ các nguyên tắc và tiêu chuẩn nghề nghiệp như độc lập, khách quan, bình đẳng và tôn trọng quyền riêng tư.
Các nhà báo cần đảm bảo rằng thông tin mình cung cấp là chính xác, được kiểm chứng và không bị chi phối bởi lợi ích cá nhân, hoặc nhóm lợi ích cụ thể.
Đạo đức người làm báo còn đòi hỏi sự trung thực và minh bạch trong việc xử lý thông tin. Các nhà báo cần công bố nguồn gốc thông tin, tránh việc lăng mạ hoặc xuyên tạc sự thật và tôn trọng quyền riêng tư của cá nhân…
Trong giai đoạn hiện nay, do ảnh hưởng của cơ chế thị trường và sự cạnh tranh mạnh mẽ của các phương tiện truyền thông, đặc biệt là tình trạng lan truyền nhanh chóng của tin tức giả mạo và thông tin sai lệch thông qua mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến khác, vấn đề đạo đức nghề nghiệp của người làm báo càng cần được quan tâm và xem trọng hơn.
“Trong bối cảnh này, người làm báo cần có trách nhiệm đảm bảo thông tin được cung cấp là đáng tin cậy và có giá trị, giúp người đọc phân biệt được sự thật và thông tin sai lệch”, PGS.TS Bùi Hoài Sơn nói.
Cũng theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, đạo đức người làm báo không chỉ ảnh hưởng đến ngành báo chí, mà còn ảnh hưởng đến xã hội nói chung. Báo chí đạo đức có thể giúp thúc đẩy sự minh bạch, công bằng và phúc lợi chung, đồng thời kiểm soát quyền lực và ngăn chặn sự lạm dụng quyền lực. Vì vậy, tầm quan trọng của đạo đức người làm báo phải được tôn trọng và đề cao trong xã hội ngày nay. Cần ủng hộ và khuyến khích các nhà báo tuân thủ đạo đức nghề nghiệp để đảm bảo sản phẩm báo chí chất lượng và có trách nhiệm.
Trong cơ chế thị trường, báo chí đã và đang phải đối mặt với một số hạn chế và nhược điểm liên quan đến đạo đức nghề nghiệp của một số nhà báo. Một số nhà báo có thể bị ảnh hưởng bởi áp lực từ các lợi ích kinh tế, hận lợi ích cá nhân hoặc nhóm lợi ích từ các tổ chức, cá nhân hoặc quảng cáo, và điều này có thể ảnh hưởng đến tính trung thực và khách quan của thông tin mà họ cung cấp. Chúng ta hiểu rằng, trong một môi trường cạnh tranh khốc liệt, sự cần thiết đưa tin nhanh có thể tạo áp lực lên nhà báo để công bố thông tin mà chưa được kiểm chứng hoặc xác thực một cách đầy đủ. Điều này có thể dẫn đến việc lan truyền thông tin sai lệch hoặc thiếu chính xác.
Bên cạnh đó, một số tờ báo hoặc trang thông tin trực tuyến có thể sử dụng các tiêu đề giật gân và nội dung gây tranh cãi để thu hút sự chú ý và tăng lượng truy cập. Điều này có thể dẫn đến việc tái hiện thông tin một cách thiếu chính xác hoặc nhất quán, với mục đích chủ yếu là thu hút lượt xem hơn là cung cấp thông tin chất lượng. Cùng với đó, một số nhà báo có thể vi phạm quyền riêng tư và phẩm chất cá nhân khi đưa ra thông tin riêng tư, xuyên tạc hoặc lăng mạ người khác, gây hại cho các cá nhân và ảnh hưởng đến đạo đức nghề nghiệp của ngành báo chí.
Ngoài ra, trong một số trường hợp, nhà báo có thể không đảm bảo tính khách quan trong việc đại diện và phản ánh các quan điểm, lợi ích khác nhau, có thể dẫn đến phân biệt đối xử và thiếu công bằng trong việc thông tin và phân tích vấn đề mà báo chí đăng tải.
Các phóng viên báo chí tác nghiệp tại Trường Sa.
Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, để xây dựng một ngành báo chí đạo đức và lành mạnh, cần có sự quan tâm và thúc đẩy từ cả nhà báo và xã hội để đảm bảo tính khách quan, trung thực và trách nhiệm xã hội trong hoạt động báo chí.
Theo đó, việc nâng cao trách nhiệm xã hội của nhà báo là vô cùng quan trọng. Muốn đạt được điều đó, nhà báo cần tuân thủ các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp, không được lệch lạc hoặc biến tình trạng thật thành giả, và không nên bị chi phối bởi áp lực hoặc ảnh hưởng từ các lợi ích cá nhân hoặc nhóm lợi ích cụ thể. Nhà báo nên cung cấp thông tin đa chiều, đảm bảo các quan điểm khác nhau được phản ánh một cách công bằng và không thiên vị. Đồng thời, họ cần đưa ra phân tích sâu sắc và đánh giá khách quan về các sự kiện và vấn đề.
Bên cạnh đó, cần tôn trọng quyền riêng tư và không xâm phạm đời tư của cá nhân, trừ trường hợp có sự chấp thuận hoặc khi có lợi ích công cộng quan trọng. Họ nhất thiết phải kiểm chứng thông tin trước khi công bố, và chịu trách nhiệm về tính chính xác của thông tin mình đăng tải; nên sử dụng các nguồn thông tin đáng tin cậy và đưa ra tham khảo rõ ràng để người đọc có thể xác thực và kiểm tra thông tin; tránh phân biệt đối xử dựa trên giới tính, sắc tộc, tôn giáo, quốc tịch, giai cấp, hoặc bất kỳ yếu tố nào khác để bảo đảm rằng các quan điểm và giọng điệu đa dạng được đại diện và phản ánh trong nội dung của mình.
Và đặc biệt, các nhà báo cần xây dựng một quan hệ tín nhiệm và tương tác tích cực với công chúng. Họ nên lắng nghe ý kiến và phản hồi từ độc giả, đối tác và các bên liên quan khác, và xử lý một cách đúng đắn các ý kiến trái chiều.
Cuối cùng, cần liên tục nâng cao kiến thức và kỹ năng của mình để có thể đáp ứng được yêu cầu của thời đại truyền thông kỹ thuật số, hiểu biết về công nghệ và phương pháp làm việc mới nhất. Những yếu tố đó sẽ giúp xây dựng một nền báo chí đạo đức và lành mạnh, góp phần quan trọng vào sự phát triển và tiến bộ của xã hội Việt Nam.