Hiến pháp kết tinh giữa ý Đảng, lòng dân

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu trả lời phỏng vấn của báo chí trong giờ nghỉ giải lao. Ảnh: Phương Hoa - TTXVN

* Thưa Phó Chủ tịch Quốc hội, việc thông qua Hiến pháp lần này là bước tiến quan trọng trong tiến trình dân chủ, công bằng, văn minh của Việt Nam, ông đánh giá như thế nào về vấn đề này?

Tôi cho rằng ý kiến đó xác đáng. Như trong báo cáo của Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp đã khẳng định bản Hiến pháp sửa đổi lần này thể chế hóa cương lĩnh cương lĩnh của Đảng ta, trên cơ sở phát huy dân chủ, phát huy đại đoàn kết toàn dân tộc, đề cao quyền con người, nghĩa vụ công dân và phân định rõ được chức năng nhiệm vụ của cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp so với Hiến pháp hiện nay.

* Việc bỏ phiếu thông qua đạt sự đồng thuận cao, Phó Chủ tịch đánh giá gì về việc này?

Bản Hiến pháp này là cả quá trình làm việc công phu, nghiêm túc, phát huy trí tuệ của toàn Đảng, toàn quân, toàn dân. Đây là ý chí nguyện vọng của nhân dân, của đại biểu Quốc hội và tỷ lệ phiếu phản ánh sự đồng thuận, thống nhất về quy định của Hiến pháp sửa đổi.

* Thưa Phó Chủ tịch Quốc hội, Đảng có vai trò như thế nào trong Hiến pháp lần này?

Hiến pháp sửa đổi lần này vẫn khẳng định vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó có những điểm lớn: Trước hết Hiến pháp lần này thể hiện rõ hơn bản chất của Đảng chúng ta, đây là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và cả dân tộc. Là đại biểu trung thành của giai cấp công nhân và của nhân dân lao động và của cả dân tộc. Đảng là đảng ta, dân tộc ta.

Thứ hai, khẳng định vị trí lãnh đạo nhà nước xã hội của Đảng Cộng sản Việt Nam. Và quan trọng hơn, cử tri và đại biểu mong muốn xác định rõ trách nhiệm của Đảng so với bản Hiến pháp trước đây. Lần này sửa đổi đã đưa vào, Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân, đó là sức sống của Đảng. Đảng phải phục vụ nhân dân, chịu sự giám sát của nhân dân và chịu trách nhiệm trước nhân dân về những quyết định của mình. Nếu như quyết định không đúng, ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, dân tộc, nhân dân thì Đảng chịu trách nhiệm trước nhân dân và dân tộc.

Trong quá trình sửa đổi Hiến pháp, ngay bản thân Ban dự thảo Hiến pháp nói rằng đây là quá trình thể chế hóa cương lĩnh xây dựng chủ nghĩa xã hội trong thời kỳ quá độ, cụ thể hóa điểm lớn, mục tiêu Đại hội Đảng đã đề ra. Như Chủ tịch Ủy ban sửa đổi Hiến pháp có nói: Đây là bản Hiến pháp kết tinh giữa ý Đảng, lòng dân, phản ánh ý chí nguyện vọng của nhân dân, thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng, thực tiễn Việt Nam, đáp ứng nhu cầu phát triển và bảo vệ đất nước.

* Điểm mới trong Hiến pháp lần này là đổi mới về quyền con người, Phó Chủ tịch đánh giá sao về vấn đề này?

Trước đây, chương 5 của Hiến pháp năm 1992 nói về quyền và nghĩa vụ của công dân nhưng trong Hiến pháp sửa đổi lần này, chúng ta đưa chương 5 đó lên sau chương chế độ chính trị, đặt ở chương 2 của bản Hiến pháp, riêng việc bố cục cũng đã thể hiện tầm quan trọng, vị trí quyền con người.

Thứ hai nữa là tên chương cũng có sự thay đổi. Trước là quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân nhưng giờ tên là quyền con người, quyền nghĩa vụ cơ bản của công dân khẳng định cam kết của Nhà nước ta đảm bảo, tôn trọng quyền con người, quyền công dân đúng như công ước quốc tế mà chúng ta là thành viên. Đây là thành quả của hơn 30 năm đổi mới phát triển của đất nước chúng ta. Trong chương đó có nhiều điều khoản làm rõ quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân, trách nhiệm nghĩa vụ của Nhà nước trong bảo đảm quyền đó.

* Yêu cầu đổi mới thể chế kinh tế đặt ra trong điều kiện kinh tế khó khăn này, vậy bản Hiến pháp có đột phá nào trong đổi mới kinh tế, thưa Phó Chủ tịch?

Về thể chế kinh tế thì ngay chương 3 nói về kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ môi trường, tại điều 51 của Hiến pháp đã khẳng định mục tiêu, mô hình kinh tế của Nhà nước chúng ta một cách nhất quán là nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với nhiều hình thức sở hữu, nhiều thành phần kinh tế và các thành phần kinh tế bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh và được đối xử bình đẳng trước pháp luật.

Điểm thứ 2 là trong chương về kinh tế có nói rõ các thành phần kinh tế, trong đó kinh tế Nhà nước, đầu tư nước ngoài và các thành phần kinh tế đều được Nhà nước bảo hộ và không quốc hữu hóa những tài sản hợp pháp của nhà đầu tư, của nhà sản xuất, của nhà kinh doanh. Đây là thông điệp quan trọng.

Điểm thứ 3 là khẳng định quyền sở hữu hợp pháp của các thành phần kinh tế, của các chủ thể, kể cả cá nhân đều được Nhà nước tôn trọng bảo đảm. Đây là quyền thiêng liêng của họ.

* Là thành viên Ban dự thảo, Phó Chủ tịch Quốc hội còn điều gì băn khoăn khi chưa đưa vào Hiến pháp, chẳng hạn như Hội đồng Hiến pháp?

Chúng ta đang triển khai chủ trương, chính sách lớn để kiểm soát quyền lực mà chúng ta đã đưa vào trong Hiến pháp lần này, tại điều 2 có nói rằng: Quyền lực Nhà nước là thống nhất, có sự phân công, phối hợp, kiểm soát giữa cơ quan lập pháp, hành pháp, tư pháp để bảo đảm quyền lực của nhân dân được thực hiện nghiêm chỉnh, hiệu quả.

Cơ chế kiểm soát quyền lực không đưa Hội đồng Hiến pháp vào ngay bây giờ nhưng trong các chương, điều khác của Hiến pháp cũng đã thể hiện trên tinh thần nguyên tắc đó, ví dụ như, quyền lập pháp thuộc về Quốc hội, quyền hành pháp thuộc về Chính phủ, quyền tư pháp thuộc về cơ quan xét xử là tòa án. Các chương đó quy định rõ hơn chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn mỗi cơ quan. Chính sự phân công đó tạo điều kiện cho việc kiểm soát quyền lực.

Trong Hiến pháp lần này, theo đề nghị của đại biểu Quốc hội và cử tri, cũng ghi rõ vào trong chương hiệu lực Hiến pháp điều khoản nói về trách nhiệm của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và cơ quan khác của Nhà nước và trách nhiệm của toàn dân trong việc bảo vệ Hiến pháp, bảo đảm tính nghiêm minh theo tư tưởng Nhà nước pháp quyền.

Còn trong điều kiện hiện nay, với cơ chế bảo hiến hiện nay đã có, trong Hiến pháp cũng có quy định rõ trách nhiệm của từng cơ quan. Đây là việc còn mới nên nhiều ý kiến khác nhau. Qua quá trình nghiên cứu để thảo luận vẫn còn có ý kiến chưa tán thành nên theo nguyên tắc từ đầu, nếu vấn đề gì chưa có sự đồng thuận cao và chưa qua thực tiễn kiểm nghiệm thì chúng ta vẫn tiếp tục nghiên cứu.


Xuân Minh (ghi)