Nhân dịp kỷ niệm 410 năm hình thành tỉnh Quảng Bình, đồng chí Lương Ngọc Bính, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh, Trưởng ban chỉ đạo lễ kỷ niệm 410 năm hình thành tỉnh Quảng Bình đã trả lời phỏng vấn của phóng viên Thông tấn xã Việt Nam về hoạt động kỷ niệm này. Xin trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.Phóng viên: Hiện nay, tỉnh Quảng Bình long trọng tổ chức lễ kỷ niệm 410 năm hình thành tỉnh Quảng Bình (1604-2014). Xin đồng chí cho biết, dựa vào cơ sở khoa học nào để tỉnh xác định thời điểm hình thành tỉnh là năm 1604?
Đồng chí Lương Ngọc Bính:Quảng Bình là vùng đất có bề dày lịch sử lâu đời, là nơi chứa đựng nhiều giá trị văn hóa vật chất và tinh thần rất độc đáo. Trong tiến trình phát triển của lịch sử Việt Nam, địa bàn Quảng Bình có vị trí rất đặc thù. Đây là nơi giao thoa, hội tụ giữa các trung tâm văn hóa lớn của dân tộc Việt như văn hóa Việt Mường - Chămpa, Đông Sơn - Sa Huỳnh, Đàng Trong - Đàng Ngoài, Thăng Long - Phú Xuân... Vì thế đã làm cho Quảng Bình có một sắc diện văn hóa khó có thể lẫn lộn với những nơi khác. Có lẽ cũng vì lý do đó mà lịch sử Quảng Bình trải qua rất nhiều thăng trầm.
Mặc dù ở vùng đất này đã hiện diện những trung tâm văn hóa tiền sử và sơ sử rất sớm, khá nổi tiếng nhưng những biến động xã hội diễn ra thường xuyên trong suốt tiến trình lịch sử đã làm cho dòng chảy lịch sử Quảng Bình không phải lúc nào cũng thuận chiều, thậm chí có lúc gián đoạn. Chính vì lẽ đó, từ sau hơn một thiên niên kỷ khai thiết và tạo dựng, mãi đến đầu thiên niên kỷ thứ hai, vùng đất Quảng Bình mới có được cái chính thuận để hội nhập đầy đủ vào tiến trình lịch sử Việt Nam. Đó là vào năm 1069, Lý Thường Kiệt mang gươm đi mở cõi phương Nam và thu về, sát nhập 3 châu Bố Chính, Địa Lý, Ma Linh vào Đại Việt. Sau này, mảnh đất này lại tiếp tục hứng chịu nhiều tác động ngoại cảnh và những biến động tự thân để rồi lại phân chia, tách nhập với các tên gọi châu Bố Chính, Lâm Bình, Minh Linh (năm 1075), phủ Tân Bình (năm 1375), trấn Tân Bình (năm 1397), phủ Tây Bình (năm 1402), phủ Tiên Bình (năm 1600)...
Đến năm 1604, sau khi thiết lập chính quyền cát cứ phía Nam, Chúa Nguyễn Hoàng thống nhất lại các đơn vị hành chính thuộc quyền và chính thức đặt tên mới cho vùng đất này là phủ Quảng Bình (Chúa Nguyễn Hoàng muốn dùng chữ Quảng Bình với ý nghĩa Quảng có nghĩa là rộng, Bình có nghĩa là thái bình, yên ổn, để tỏ lòng ước vọng một nền "thái bình rộng lớn"); trực thuộc dưới phủ có huyện và châu. Mốc 1604 là năm mà tỉnh bắt đầu có danh xưng "Quảng Bình" và là đơn vị hành chính cấp phủ (đồng cấp tỉnh) trực thuộc chính quyền Trung ương thuộc quốc gia Đại Việt; toàn bộ không gian lãnh thổ và địa giới hành chính phủ Quảng Bình bấy giờ bảo đảm tính toàn vẹn tương đối như ngày nay.
Quan điểm chọn mốc 1604 là năm hình thành tỉnh Quảng Bình ở trên đã nhận được sự đồng thuận của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam. Mốc lịch sử 1604 này cũng tương đồng với cách lựa chọn của nhiều địa phương trong cả nước có đặc điểm và tiến trình phát triển tương đương như Nghệ An ở phía Bắc đã chọn "980 năm danh xưng Nghệ An" vào năm 2010, Thừa Thiên-Huế kỷ niệm "700 năm Thuận Hóa - Phú Xuân - Huế" vào năm 2006, "Phú Yên 400 năm hình thành và phát triển" (năm 2011), "Khánh Hòa 350 năm" (năm 2003), Đồng Nai kỷ niệm "300 năm Biên Hòa - Đồng Nai hình thành và phát triển" (năm 1998), Thành phố Hồ Chí Minh kỷ niệm "300 năm Sài Gòn" (năm 1998)... Như vậy, có thể thấy chu trình mở cõi về phương Nam đi dần từ 1.000 năm Thăng Long, 980 năm Nghệ An, 410 năm Quảng Bình (kỷ niệm vào năm 2014), 400 năm Phú Yên, 350 năm Khánh Hòa, 300 năm Biên Hòa - Đồng Nai và Sài Gòn 300 năm... là phù hợp với diễn trình lịch sử dân tộc.
Phóng viên: Được biết, trong những ngày qua, hoạt động bên lề lễ kỷ niệm 410 năm hình thành tỉnh Quảng Bình đã diễn ra rất sôi động và được đồng bào trong và ngoài nước quan tâm chú ý. Điều gì mà tỉnh Quảng Bình hướng đến nhất trong lễ kỷ niệm này thưa đồng chí?
Đồng chí Lương Ngọc Bính: Đây là sự kiện chính trị - xã hội có ý nghĩa hết sức to lớn đối với tỉnh Quảng Bình. Vì vậy, tỉnh tổ chức lễ kỷ niệm trọng thể, xứng với tầm vóc của sự kiện nhưng phải thiết thực, tránh hình thức, lãng phí và bảo đảm an toàn với các hoạt động chính như: Thi tìm hiểu "Lịch sử 410 năm hình thành tỉnh Quảng Bình"; triển lãm thành tựu kinh tế - xã hội tỉnh Quảng Bình; xuất bản sách "Quảng Bình, lịch sử 410 năm hình thành và phát triển", "Danh nhân Quảng Bình"; tổ chức lễ mít tinh kỷ niệm, chương trình nghệ thuật và bắn pháo hoa chào mừng... Ngoài ra, còn tổ chức các hoạt động khác như: "Uống nước nhớ nguồn" tri ân các thế hệ cha ông đã có công dựng nước, giữ nước; hội thảo khoa học "Quảng Bình 410 năm hình thành và phát triển"; cuộc vận động sáng tác văn học - nghệ thuật; các hoạt động văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao tại các huyện, thành phố; thi đấu các môn thể thao, chỉnh trang đô thị; khởi công xây dựng, khánh thành và gắn biển "Công trình chào mừng kỷ niệm 410 năm hình thành tỉnh Quảng Bình" cho một số công trình quan trọng của tỉnh.
Thông qua các hoạt động kỷ niệm này, tỉnh hướng đến việc làm rõ ý nghĩa lịch sử của quá trình hình thành và phát triển địa danh Quảng Bình, khơi dậy niềm tự hào về truyền thống vẻ vang của tỉnh nhà từ khi hình thành đến nay, là dịp thể hiện đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" đối với các thế hệ cha ông đã có công dựng tạo, gìn giữ, bảo vệ quê hương, là dịp tiếp tục khẳng định và tôn vinh các giá trị lịch sử, truyền thống cách mạng của quê hương Quảng Bình "Hai giỏi".
Các hoạt động kỷ niệm còn tạo khí thế sôi nổi, thể hiện sức mạnh đoàn kết trong cán bộ, đảng viên, lực lượng vũ trang và các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, phấn đấu thi đua thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh khóa XV, chung sức, chung lòng xây dựng tỉnh Quảng Bình ngày càng giàu mạnh, văn minh. Đồng thời, thông qua các hoạt động tuyên truyền để giới thiệu, quảng bá tiềm năng, thế mạnh trên các lĩnh vực của tỉnh, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa - du lịch của tỉnh Quảng Bình.
Phóng viên: 410 năm hình thành vùng đất Quảng Bình, 410 năm hình thành con người và nhân cách Quảng Bình, đặc biệt nhất là trong giai đoạn hiện nay, dưới sự lãnh đạo Đảng trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, đồng chí có chia sẽ điều gì với đồng bào cả nước về con người và vùng đất nơi đây?
Đồng chí Lương Ngọc Bính: Đây là một phạm trù quá lớn khó có thể gói gọn trọng một câu trả lời ngắn nhưng theo tôi con người Quảng Bình rất chịu thương, chịu khó, thông minh, cần cù, giàu đức hy sinh vì nghĩa lớn…. Đó là những con người luôn biết khắc phục hoàn cảnh khó khăn để vươn lên, biết sống, biết tri ân, biết hy sinh và giữ gìn những thành quả mà thế hệ cha ông để lại trong công cuộc dựng nước, giữ nước. Và cũng vì vậy, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân ở đây, đã rất hạnh phúc, tự hào khi được bác Hồ khen ngợi, cả nước ghi nhận "Hai giỏi" trong sản xuất và chiến đấu...
Trong những năm qua, Ðảng bộ, nhân dân Quảng Bình đã đồng lòng, đồng sức, nỗ lực vượt qua khó khăn, phấn đấu vươn lên đạt được những thành tựu nổi bật với tốc độ tăng trưởng kinh tế (GDP) giai đoạn 1991- 2010 tăng bình quân từ 8,1% đến 11%/năm. Từ năm 2011 đến nay, mặc dù chịu sự tác động của suy thoái kinh tế nhưng tốc độ tăng trưởng vẫn đạt kế hoạch đề ra. Cùng với tốc độ tăng trưởng cao và khá ổn định, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Cơ sở vật chất - kỹ thuật, hạ tầng kinh tế - xã hội phát triển. Chính trị - xã hội ổn định, quốc phòng - an ninh được củng cố vững chắc. Ðời sống của nhân dân không ngừng được cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm. Công tác xây dựng Ðảng, xây dựng hệ thống chính trị đạt nhiều kết quả quan trọng. Năng lực lãnh đạo của Ðảng, quản lý điều hành của chính quyền, hiệu quả hoạt động của Mặt trận, đoàn thể có chuyển biến tích cực.
Tại Quảng Bình nhiều công trình, dự án quy mô lớn được đưa vào khai thác sử dụng như Khu kinh tế Cha Lo, Khu kinh tế Cảng biển Hòn La, Cảng hàng không Ðồng Hới, quốc lộ 12A, cầu Quảng Hải, hồ chứa nước Rào Ðá... đã góp phần tạo bước đột phá quan trọng cho phát triển kinh tế, văn hóa xã hội ở tỉnh. Hệ thống trường học, bệnh viện, trạm y tế, điện lưới quốc gia, chợ được đầu tư, nâng cấp đáp ứng nhu cầu sản xuất, sinh hoạt và phục vụ nhân dân. Liên tiếp ba năm 2011, 2012 và 2013, Quảng Bình đã vươn lên dẫn đầu cả nước về chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI). Hoạt động xúc tiến đầu tư được đẩy mạnh, môi trường đầu tư kinh doanh được cải thiện. Hiện nay, Quảng Bình trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế. Quảng Bình cũng là điểm đến đầy hứa hẹn và được các nhà đầu tư trong nước và quốc tế quan tâm và chọn lựa...
Phóng viên: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí.
Mạnh Thành