Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu. Ảnh: Doãn Tấn/TTXVN
Bộ trưởng cho biết, trước khi có Luật Đầu tư công, tình trạng đầu tư phân tán, dàn trải, quyết định đầu tư không xác định được nguồn vốn, nhiều dự án dở dang... đã để lại hậu quả nặng nề. “Luật Đầu tư công ra đời nhằm giải quyết tình trạng đầu tư dàn trải, tuy chưa xử lý được triệt để nhưng đã có những kết quả rất đáng ghi nhận”, Bộ trưởng khẳng định.
Bộ trưởng dẫn chứng, giai đoạn 2011 - 2015 có gần 21.000 dự án đầu tư mới, trong khi giai đoạn 2016 - 2020 con số chỉ là 9.620 dự án. Trong số hơn 9.000 dự án này cũng có tới hơn 8.000 dự án là của giai đoạn 2011 - 2015 chuyển qua, dự án khởi công mới dùng vốn ngân sách Trung ương chỉ là 412 dự án và chiếm chưa tới 4%.
Bên cạnh đó, sau khi ban hành Luật Đầu tư công, tình trạng nợ đọng xây dựng cơ bản đã được xử lý. Từ sau 1/1/2015, nếu phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản là vi phạm pháp luật. Ngoài ra, ý thức chấp hành pháp luật về đầu tư công đã được nâng lên rõ rệt.
Tuy nhiên, việc áp dụng Luật Đầu tư công trong thực tiễn đã có những hạn chế như giao vốn chậm, giao vốn nhiều lần... Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ cũng nhận thức được một số tồn tại, bất cập trong các quy định của pháp luật và đã ban hành nghị định mới để sửa các nghị định trước đó về công tác đầu tư công trung hạn với quan điểm là phân cấp triệt để cho từng địa phương, các bộ, ngành; đảm bảo quản lý chặt chẽ theo đúng Luật Đầu tư công.
Các quyết định cũng được công khai, minh bạch và gắn với trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức liên quan đến các khâu, các đoạn phân bổ vốn, đặc biệt là người đứng đầu của các dự án. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đã thành lập các đoàn công tác làm việc với các bộ ngành, địa phương để tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công…
Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, trước đây nguồn vốn đầu tư công được xây dựng hàng năm nên xảy ra tình trạng "ăn đong", "xin - cho", vốn ít nhưng dự án nhiều, dàn trải dẫn đến nợ đọng. Nhưng hiện nay, nguồn vốn được thực hiện theo kế hoạch 5 năm kết hợp với rà soát hàng năm đã hạn chế rất nhiều tình trạng này. Theo đó, các dự án sẽ được gói gọn trong 5 năm để xem xét có bao nhiêu tiền từ đó chủ động chọn lọc dự án, sắp xếp ưu tiên, đảm bảo làm dự án nào là phải đủ vốn ngay và làm xong đưa vào sử dụng khai thác ngay.
Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư chỉ rõ, việc cân đối hài hòa giữa nhu cầu đầu tư và khả năng ngân sách luôn là bài toán khó. Trong điều kiện ngân sách hạn hẹp, ODA giảm dần, thu hút từ xã hội còn nhiều khó khăn, Chính phủ đang xem xét, kiến nghị Quốc hội cho sử dụng nguồn dự phòng để xử lý trong một số trường hợp cấp bách của địa phương. Một số nhu cầu khác phải xây dựng kế hoạch chi tiết cho nhiệm kỳ tiếp theo.
Hiện tại, ngân sách đang đáp ứng 53% tổng giá trị nhu cầu của 21 chương trình mục tiêu; các dự án quan trọng, trọng điểm luôn được ưu tiên bố trí đủ vốn thực hiện. Các dự án ODA còn thiếu do đang phải làm các thủ tục liên quan.