Công trình thủy lợi Suối Đá ngổn ngang sau 5 lần gia hạn thời gian hoàn thành.
Theo quyết định của cấp có thẩm quyền, công trình thủy lợi Suối Đá được kỳ vọng sẽ cấp nước ổn định cho 1.000 hecta cây trồng, chuyển đổi nhiều diện tích lúa một vụ/năm lên hai vụ. Công trình cũng được kỳ vọng sẽ tạo tiền đề để cấp nước sạch cho hàng nghìn hộ dân tại một trong những nơi khô hạn gay gắt và điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn bậc nhất tỉnh Đắk Nông. Tổng vốn đầu tư dự kiến là 90 tỷ đồng, từ nguồn vốn Trung ương hỗ trợ.
Theo Kết luận của Thanh tra tỉnh Đắk Nông, việc đầu tư, xây dựng công trình thủy lợi Suối Đá đã mắc nhiều sai sót nghiêm trọng ngay từ khâu khảo sát địa chất. Báo cáo khảo sát địa chất, vốn là cơ sở chính yếu để lập dự án đầu tư, lập thiết kế cơ sở, bản vẽ thi công và cả quá trình thi công bị xác định không đúng hiện trạng thực tế địa chất. Từ đó, kết cấu công trình, giải pháp, vật liệu thi công… đều phải nhiều lần điều chỉnh. Đáng chú ý hơn, dù gói thầu khảo sát địa chất, lập dự án đầu tư có giá trị gần 3 tỷ đồng nhưng đơn vị trúng thầu “không còn lưu trữ, không cung cấp được các tài liệu liên quan cho các cơ quan chức năng”.
Đơn vị khảo sát địa chất công trình thủy lợi Suối Đá là Công ty cổ phần tư vấn đầu tư và xây dựng Anh Khoa Nghệ An. Theo hồ sơ mà Thanh tra tỉnh Đắk Nông thu thập được, Công ty này thực hiện khoan 62 hố, tổng chiều sâu hơn 330 m. Chủ đầu tư, đơn vị tư vấn thiết kế đã sử dụng các kết quả khảo sát địa chất do Công ty Anh Khoa thực hiện để lập hồ sơ thiết kế, bản vẽ thi công. Tuy nhiên, đến khi triển khai dự án thì hiện trạng địa chất không đúng như trên hồ sơ báo cáo địa chất đã lập. Nghiêm trọng hơn, sự khác biệt lớn tới mức không thể thi công được theo thiết kế và phải tiến hành khảo sát bổ sung để điều chỉnh. Kết quả khảo sát bổ sung vào năm 2019 do Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Đường Việt (thành phố Đà Nẵng) thực hiện khác so với Công ty Anh Khoa thực hiện trước đó.
Cụ thể, nhiều vị trí Công ty Anh Khoa báo cáo là “sét pha lẫn sỏi sạn” thì thực tế là “đá granite phong hóa” và “nền đất yếu, có tính nén lún cao”. Ngoài ra, Công ty Anh Khoa xác định nhiều tuyến kênh có chiều sâu đào móng kênh từ 4-6 m nhưng trên thực tế phải đào sâu từ 8,39 - 10,37 m, tức là gần gấp đôi. Việc khảo sát của Công ty Anh Khoa cũng được xác định là “chưa cung cấp đầy đủ số liệu để xác định phương án xử lý nền, móng, kết cấu chịu lực… của công trình”.
Thanh tra tỉnh Đắk Nông xác định, Công ty Anh Khoa chịu trách nhiệm trong việc khảo sát địa chất, lập dự án đầu tư. Ban Quản lý đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Đắk Nông - đơn vị chủ đầu tư chịu trách nhiệm theo dõi, kiểm tra, phê duyệt báo cáo kết quả khảo sát. Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Đắk Nông) chịu trách nhiệm thẩm định thiết kế cơ sở. Thanh tra tỉnh Đắk Nông cũng nêu ra một số vi phạm khác trong quá trình thi công công trình và kiến nghị xử lý trách nhiệm các cá nhân, tổ chức liên quan.
Các sai phạm, vi phạm nêu trên dẫn tới quá trình đầu tư, xây dựng công trình thủy lợi Suối Đá phải nhiều lần điều chỉnh thiết kế, gia hạn thời gian hoàn thành. Cụ thể, đơn vị chủ đầu tư và các đơn vị chức năng liên quan đã triển khai khảo sát địa chất bổ sung (năm 2019), điều chỉnh thiết kế, vật liệu, phương án thi công vào các tháng 4/2019, 7/2019, 7/2020, 12/2020. Tình trạng này ảnh hưởng tới quá trình sản xuất, sinh hoạt của nông dân xung quanh dự án, đồng thời làm giảm hiệu quả đầu tư dự án, không đảm bảo mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của địa phương. Các sai phạm này có dấu hiệu của tội vi phạm quy định của Nhà nước về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng (Điều 220, Bộ luật Hình sự 2015). Trên cơ sở đó, Thanh tra tỉnh Đắk Nông chuyển thông tin, hồ sơ vi phạm nói trên sang Cơ quan Cảnh sát điều tra, Công an tỉnh Đắk Nông điều tra, làm rõ.
Thanh tra tỉnh Đắk Nông cũng kiến nghị Ban Quản lý đầu tư xây dựng các công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Đắk Nông khẩn trương tập trung thi công hoàn thành công trình thủy lợi Suối Đá, đảm bảo mục tiêu đầu tư ban đầu; đồng thời phối hợp với các đơn vị liên quan, chính quyền địa phương đề xuất hoàn thiện, bổ sung hệ thống kênh mương nội đồng để phát huy hiệu quả dự án.
Liên quan tới công trình này, UBND tỉnh Đắk Nông vừa đồng ý gia hạn thời gian thực hiện dự án đến ngày 30/4/2022. UBND tỉnh Đắk Nông cũng giao chủ đầu tư, các đơn vị liên quan phối hợp, khẩn trương hoàn thành dự án đúng thời gian được gia hạn, đảm bảo phát huy hiệu quả. Được biết, công trình thủy lợi Suối Đá được khởi công vào tháng 11/2017, thời gian thực hiện dự án dự kiến ban đầu là 720 ngày, tức đến cuối 2019 phải hoàn thành.