Lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân. Ảnh: Trung Nguyên
Ngày 26/5/2021, tại Trụ sở Chính phủ, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đã chủ trì cuộc họp về việc thành lập Quỹ vaccine phòng COVID-19. Tham dự cuộc họp có lãnh đạo các bộ, cơ quan Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Y tế, Tư pháp, Văn phòng Chính phủ, đại diện lãnh đạo các Bộ Tài chính, Nội vụ.
Sau khi nghe báo cáo tổng hợp của Văn phòng Chính phủ và ý kiến của các đại biểu dự họp, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái kết luận như sau:
Đánh giá cao Bộ Tài chính đã nhanh chóng, kịp thời tổng hợp, giải trình, tiếp thu ý kiến của các Bộ, cơ quan liên quan và hoàn thiện hồ sơ trình Chính phủ về việc thành lập Quỹ vaccine phòng COVID-19 (Quỹ) theo đúng chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
Cuộc họp đã cơ bản thống nhất về nội dung tiếp thu, giải trình của Bộ Tài chính tại văn bản số 88/TTr-BTC ngày 24/5/2021, theo đó: Việc thành lập Quỹ với địa vị pháp lý, chức năng, nguyên tắc hoạt động, quyền hạn, nhiệm vụ như đề xuất của Bộ Tài chính là có cơ sở pháp lý, phù hợp với Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, Luật Ngân sách nhà nước, kết luận của Bộ Chính trị tại văn bản số 50-CV/VPTW ngày 19/2/2021, Nghị quyết số 21/NQ-CP ngày 26/2/2021 của Chính phủ.
Căn cứ Luật Phòng, chống bệnh truyền nhiễm, việc thành lập Quỹ cần được Chính phủ đồng ý chủ trương trước khi Thủ tướng Chính phủ ban hành quyết định cá biệt về thành lập Quỹ. Bộ Tài chính là cơ quan quản lý Quỹ. Bộ Y tế tổng hợp, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định nhu cầu mua, nhập khẩu mua, nhập khẩu vaccine, nghiên cứu, sản xuất vaccine trong nước và sử dụng vaccine phòng chống COVID-19. Trên cơ sở hồ sơ đề nghị của Bộ Y tế, quyết định của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Tài chính quyết định xuất Quỹ và giám sát việc sử dụng Quỹ, bảo đảm công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả.
Bộ Tài chính phối hợp với Bộ Y tế, Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam rà soát, tính toán số kinh phí đã tiếp nhận ủng hộ cho phòng, chống dịch COVID-19 còn lại để chuyển vào Quỹ sau khi Quỹ được thành lập. Bộ Tài chính khẩn trương ban hành Quy chế tổ chức, hoạt động, quản lý sử dụng Quỹ và hướng dẫn về chế độ kế toán, quyết toán, công khai tài chính Quỹ sau khi Quỹ được thành lập, bảo đảm Quỹ hoạt động thông suốt, hiệu quả, công khai, minh bạch, đúng quy định.
Để kịp thời thành lập Quỹ, Văn phòng Chính phủ phối hợp với Bộ Tài chính tiếp thu các ý kiến tại cuộc họp, hoàn thiện dự thảo Nghị quyết của Chính phủ, dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về việc thành lập Quỹ; trên cơ sở đó, xin ý kiến các đồng chí thành viên Chính phủ và tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định trong ngày 26/5/2021.
Trước đó, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Tài chính Hồ Đức Phớc đã có Tờ trình của Bộ Tài chính trình Chính phủ xem xét, phê duyệt việc thành lập Quỹ vaccine phòng COVID-19. Quỹ này có chức năng quản lý, điều phối các nguồn lực tài chính của Quỹ cho hoạt động tài trợ, hỗ trợ mua và sử dụng vaccine phòng COVID-19. Quỹ hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, sử dụng vốn đúng mục đích và phù hợp với quy định của pháp luật, đảm bảo công khai, minh bạch, tiết kiệm, hiệu quả. Quỹ sẽ chịu sự kiểm tra, thanh tra, kiểm toán về các hoạt động tài chính của các cơ quan quản lý nhà nước về tài chính và Kiểm toán Nhà nước.
Quỹ vaccine phòng COVID-19 được vận động quyên góp, tài trợ cho Quỹ; tiếp nhận, quản lý sử dụng các nguồn tài trợ, hỗ trợ, đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước và các nguồn vốn hợp pháp khác để hỗ trợ, tài trợ cho các hoạt động mua và sử dụng vaccine phòng COVID-19 theo quy định.
Quỹ sẽ thực hiện chế độ báo cáo kế toán, quyết toán, công khai tài chính theo quy định của Luật Kế toán và Thông tư hướng dẫn của Bộ Tài chính; có trách nhiệm thực hiện báo cáo tình hình thu, chi, quyết toán tài chính quỹ để tổng hợp chung nguồn lực báo cáo Chính phủ, Quốc hội trong các báo cáo về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách nhà nước; thực hiện công khai số tiền huy động, danh sách các tổ chức, cá nhân tài trợ, đóng góp, nội dung và số tiền đã chi, số dư quỹ còn lại (nếu có).
Theo Bộ Tài chính, trước tình hình dịch COVID-19 vẫn đang diễn biến rất phức tạp trên thế giới; thực hiện kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư Trung ương Đảng về chủ trương mua vaccine phòng COVID-19 cho nhân dân từ nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn tài chính hợp pháp khác, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 21/NQ-CP về mua và sử dụng vaccine phòng COVID-19, trong đó quy định nguồn kinh phí thực hiện bao gồm: Nguồn ngân sách nhà nước đảm bảo theo phân cấp; nguồn viện trợ, tài trợ, hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước, các nguồn vốn hợp pháp khác; nguồn do các tổ chức, cá nhân sử dụng vaccine tự nguyện chi trả.
Tính toán của Bộ Y tế cho thấy, dự kiến mua 150 triệu liều vaccine phòng COVID-19 để tiêm phòng cho khoảng 75 triệu người, với tổng nhu cầu kinh phí ước khoảng 25,2 nghìn tỷ đồng. Trong đó, kinh phí mua vaccine khoảng 21 nghìn tỷ đồng; kinh phí vận chuyển, bảo quản, phân phối, tổ chức tiêm chủng khoảng 4,2 nghìn tỷ đồng.
Về nguồn kinh phí để mua vaccine, ngân sách trung ương dự kiến phải bố trí khoảng 16 nghìn tỷ đồng, đảm bảo cho các đối tượng do trung ương quản lý và hỗ trợ ngân sách địa phương khó khăn; ngân sách địa phương chi và huy động đóng góp của các doanh nghiệp, tổ chức khoảng 9,2 nghìn tỷ đồng. Đặc biệt, khi dịch kéo dài, nhu cầu vaccine hàng năm tăng cao, kinh phí sẽ mua vaccine lớn, nếu chỉ dựa vào nguồn ngân sách nhà nước thì sẽ khó đáp ứng mục tiêu phòng dịch cho toàn dân.
Bộ Tài chính cho rằng, trong bối cảnh cân đối ngân sách nhà nước khó khăn, để huy động và sử dụng có hiệu quả nguồn tài trợ, hỗ trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước, nước ngoài và các nguồn vốn hợp pháp khác mua vaccine phòng COVID-19, việc thành lập Quỹ vaccine phòng COVID-19 là rất cần thiết, đáp ứng yêu cầu cấp bách phòng, chống dịch, đẩy nhanh tiến độ tiếp cận mua, nhập khẩu vaccine để triển khai tiêm chủng trên diện rộng cho nhân dân.