Sức sống mới ở huyện biên giới Hướng Hóa sau 45 năm giải phóng

Chiến thắng lịch sử ở mặt trận Đường 9-Khe Sanh

Trước năm 19, Mỹ ngụy đã xây dựng tuyến Đường 9-Khe Sanh thành khu vực có vị trí chiến lược, nhằm ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc đối với miền Nam, đồng thời tạo ra bức “bình phong” án ngữ trực tiếp cho địa bàn Trị-Thiên-Huế. Tại đây, có đến 45.000 quân Mỹ ngụy, biên chế thành hơn 20 tiểu đoàn bộ binh, pháo binh và cơ giới. Cuối tháng 12/1967, Đảng ủy Mặt trận Đường 9-Bắc Quảng Trị ra nghị quyết: Trong Xuân Hè năm 19, toàn mặt trận phải quyết tâm thực hiện tốt nhiệm vụ, tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, chủ yếu là quân Mỹ. Khi có điều kiện thì phá vỡ một phần hệ thống phòng ngự của địch ở Đường 9 và phát triển vào Trị -Thiên-Huế.

Thực hiện nghị quyết này, ngày 20/1/19, quân ta nhận được lệnh nổ súng tiến công Khe Sanh, với trận mở màn đánh chiếm Chi khu quân sự quận lỵ Hướng Hóa. Ba ngày sau, ngày 23/1/19, quân ta tiếp tục tiến công, tiêu diệt cụm cứ điểm phòng ngự Huội San nằm sát biên giới Việt-Lào, trong đó trung tâm là cứ điểm Tà Mây. Trong trận đánh này, lần đầu tiên trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, bộ đội xe tăng trực tiếp vào chiến trường tham gia chiến đấu, với quyết tâm: “Kiên quyết đánh thắng trận đầu, một xe, một người cũng quyết đánh”. Chỉ sau một ngày, quân ta đã làm chủ căn cứ Tà Mây, cùng hệ thống phòng ngự Huội San; qua đó cắt đứt “mắt xích” rất quan trọng trong hệ thống phòng thủ phía Tây Đường 9.

Bất ngờ nhận những thất bại liên tiếp, Mỹ ngụy tập trung quân, hỏa lực bảo vệ cụm cứ điểm và sân bay Tà Cơn. Để đánh chiếm cụm cứ điểm này, quân ta sử dụng chiến thuật “vây, lấn, tấn, phá, triệt”. Trong khi đó, bình quân mỗi ngày Mỹ ngụy sử dụng trên 300 lượt máy bay, dội xuống Tà Cơn hàng nghìn tấn bom đạn, nhưng vẫn không thoát ra được vòng “vây, lấn” của ta. Ngày 9/7/19, lá cờ chiến thắng của quân ta tung bay trên cứ điểm Tà Cơn. Chiến dịch lịch sử Đường 9-Khe Sanh kết thúc thắng lợi vẻ vang, Hướng Hóa trở thành huyện đầu tiên của tỉnh Quảng Trị và ở miền Nam được hoàn toàn giải phóng. Cựu chiến binh Hồ Văn Xang, ở thị trấn Khe Sanh, huyện Hướng Hóa nhớ lại: Tinh thần đoàn kết của quân và dân ta, cùng quyết tâm đánh địch bằng tất cả những gì mình có, đánh cả ngày, đánh liên tục đã khiến địch bất ngờ và hoàn toàn thất bại ở Khe Sanh năm 19. 

Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Nguyễn Xuân Giang, hoạt động ở địa bàn Quảng Trị trong những năm kháng chiến chống Mỹ, cho biết: Trên mặt trận Đường 9-Khe Sanh năm 19, quân và dân ta đã tiêu diệt được nhiều sinh lực địch nhất; qua đó cổ vũ bộ đội, quần chúng nhân dân ở mặt trận khác đồng loạt nổi dậy đánh Mỹ ngụy. 

Sức sống mới ở huyện biên giới anh hùng

Sau giải phóng, Hướng Hóa hoang tàn, như nhà thơ Tố Hữu miêu tả trong “Nước non ngàn dặm”:

"Xe lên Đường 9 cheo leo

Hố bom đỏ mắt, trắng đèo bông lau

Cây khô, chết chẳng nghiêng đầu

Nghìn tay than cháy rạch màu trời xanh"

Đường 9-Khe Sanh một thời hoa lửa, ngày nay đã trở thành con đường của hội nhập và phát triển trên tuyến Hành lang kinh tế Đông-Tây. Năm 1998, Khu kinh tế Thương mại đặc biệt Lao Bảo được thành lập, có quy mô trên 15.800 ha, trải dài 25 km dọc theo Đường 9, đoạn qua huyện Hướng Hóa. Đến nay, khu kinh tế thương mại này đã có hơn 400 doanh nghiệp đăng ký hoạt động, 4.000 hộ kinh doanh, tạo việc làm cho khoảng 2.500 lao động và thu hút 45.000 người đến sinh sống.

Điểm mới trong phát triển kinh tế của Hướng Hóa trong những năm gần đây là ưu tiên thu hút doanh nghiệp đầu tư vào làm điện gió. Chủ tịch UBND huyện Hướng Hóa Đặng Trọng Vân cho biết, địa phương đã có trên 10 dự án điện gió đang triển khai xây dựng với số vốn hàng chục nghìn tỷ đồng. Trong đó, hai nhà máy điện gió Hướng Linh 1 và Hướng Linh 2 đã đi vào hoạt động; các dự án điện gió khác như: Hướng Hiệp 1, Phong Liệu, Hướng Tân… đang được xây dựng.

Hướng Hóa cũng tập trung làm nông nghiệp công nghệ cao và tăng giá trị cho vùng chuyên cây trồng chủ lực. Ở khu vực đèo Sa Mù có độ cao từ 1.200-1.500 m so với mực nước biển, đã sản xuất thành công các loại hoa theo công nghệ cao như: hoa ly, lan, anh đào. Ngay dưới chân đèo Sa Mù là cánh đồng chanh leo cho thu nhập hàng trăm triệu đồng mỗi héc-ta. Nơi này cũng đang trồng sâm Ngọc Linh quý hiếm được nhập từ tỉnh Quảng Nam. Ngoài ra, Hướng Hóa còn duy trì và nâng cao giá trị các loại cây trồng truyền thống như: cà phê 4.800 ha, hồ tiêu 230 ha, cao su hơn 1.000 ha, chuối trên 3.800 ha, rừng trồng trên 45.000 ha... Qua đó giúp người dân, nhất là đồng bào dân tộc Pa Cô, Vân Kiều tăng thu nhập, thoát nghèo.

Để có được những vùng chuyên canh cây trồng có giá trị kinh tế cao, người dân Hướng Hóa đã bắt tay vào việc khai phá, cải tạo đất để sản xuất, ngay sau khi chiến tranh kết thúc. Ông Phạm Thủy, 62 tuổi, ở xã Tân Long, huyện Hướng Hóa kể: Ngay sau khi miền Nam giải phóng, người dân ở một số vùng đồng bằng Quảng Trị được hỗ trợ, đi xây dựng vùng kinh tế mới ở Hướng Hóa. Lúc bấy giờ, nơi này rất heo hút, nhìn chỗ nào cũng thấy hố bom. Ban đầu, các hộ dân sinh sống tập trung ở dọc hai bên Đường 9, sau đó cùng với đồng bào dân tộc Pa Cô, Vân Kiều khai phá vùng đất xung quanh để sản xuất, rồi xây dựng vùng chuyên canh các cây trồng cho giá trị cao như: hồ tiêu, cà phê, cao su...

Hiện nay, ở Hướng Hóa, ngoài những cánh đồng chuối, cà phê, cao su... còn có những cánh đồng điện gió, với hàng trăm cây cột điện gió cao vút, nối tiếp nhau. Do đó, Hướng Hóa có thêm điều kiện để khai thác tiềm năng du lịch về nguồn, du lịch sinh thái kết hợp du lịch trải nghiệm trên những cánh đồng điện gió. Tour du lịch từ Đường 9 lên vùng biên giới Việt-Lào cung cấp trải nghiệm cho du khách có thể dừng chân tìm hiểu hệ thống di tích lịch sử cách mạng nổi tiếng như: Làng Vây, Sân bay Tà Cơn, Nhà tù Lao Bảo; ngắm nhìn vẻ đẹp hoang sơ của thác Tà Puồng, thác Ồ Ồ... hay những cánh quạt điện gió khổng lồ, quay không ngừng nghỉ suốt ngày đêm. 

Đời sống của người Hướng Hóa ngày càng được cải thiện, thu nhập bình quân đầu người đạt gần 35 triệu đồng/năm; 100% trạm y tế xã, thị trấn có bác sỹ; gần 100% học sinh trong độ tuổi được đến trường; sóng truyền hình phủ đến 100% thôn, bản. Huyện Hướng Hóa đã có 5/20 xã đạt chuẩn nông thôn mới.