Thời kỳ thanh tra kéo dài trong vòng 10 năm, từ năm 2007 đến năm 2017, gồm các nội dung: Xây dựng và tổ chức thực hiện quy hoạch du lịch, chấp hành chính sách pháp luật về kinh doanh và đầu tư du lịch, cổ phần hóa doanh nghiệp du lịch.
Đối tượng thanh tra gồm Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch và UBND 9 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Thừa Thiên - Huế, Quảng Nam, Lâm Đồng, Bình Thuận, TP Hồ Chí Minh và Cần Thơ.
Trong đó, kết luận thanh tra vừa được Thanh tra Chính phủ công bố cho thấy hàng loạt vi phạm đã xảy ra trong quá trình triển khai thực hiện các dự án sân golf.
Tại tỉnh Thừa Thiên - Huế, Khu quần thể sân golf và các dịch vụ đi kèm do Công ty cổ phần Thiên An làm chủ đầu tư. Thanh tra phát hiện công tác kiểm đếm, phê duyệt thanh toán đền bù giải phóng mặt bằng triển khai chậm và kéo dài gần 4 năm. Do nhiều lần phải tiến hành làm lại các thủ tục thay đổi điều chỉnh thiết kế, nhất là phê duyệt lại quy hoạch 1/500 nên tiến độ thực hiện không đảm bảo đúng cam kết phải xin điều chỉnh gia hạn tiến độ. Tại thời điểm thanh tra, dự án đang bị chậm tiến độ hoàn thành giai đoạn 1, giai đoạn 2 khoảng 12 tháng theo giấy chứng nhận đăng ký đầu tư thay đổi lần hai.
Khu du lịch nghỉ dưỡng, sân golf Lăng Cô có nhà đầu tư là Công ty cổ phần đầu tư phát triển Phong Phú Lăng Cô (được thành lập bởi Tổng công ty Phong Phú, Công ty TNHH Sơn Tùng, Công ty cổ phần đầu tư và phát triển Phong Phú, Công ty cổ phần Bất động sản Điện lực dầu khí Việt Nam; Công ty cổ phần Phát triển nhà và đô thị Phú Quốc, Công ty cổ phần quản lý quỹ đầu tư chứng khoán Việt Long, Công ty cổ phần xuất nhập khẩu và đầu tư Thừa Thiên Huế).
Nhà đầu tư đã thực hiện ký quỹ bảo đảm thực hiện đầu tư dự án số tiền 19 tỷ đồng. Do có sự thay đổi nhà đầu tư góp vốn, tỷ lệ góp, tính đến ngày 31/7/2018 các doanh nghiệp đầu tư đã tiến hành góp được 57,9 tỷ đồng (khoảng 18% vốn điều lệ).
Sau thời gian được cấp giấy chứng nhận đầu tư điều chỉnh lần 2 vào tháng 11/2010 với tổng diện tích sử dụng đất 292ha, do vướng mắc trong việc sân golf chưa được bổ sung vào quy hoạch nên công tác giải phóng mặt bằng chưa được triển khai. Năm 2017, UBND huyện Phú Lộc đã ban hành các thông báo thu hồi đất để thực hiện dự án, phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ thiệt hại 4 đợt, bàn giao mặt bằng cho nhà đầu tư trên 26h.
Nhưng tới thời điểm Thanh tra Chính phủ vào cuộc, nhà đầu tư vẫn chưa tiến hành khởi công công trình. Sau khi cấp giấy chứng nhận đầu tư điều chỉnh lần 2, dự án được cấp giấy phép quy hoạch, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết xây dựng (năm 2017), nhà đầu tư đã trình thẩm định phê duyệt quy hoạch, đã thực hiện rà soát, điều chỉnh hoàn thiện hồ sơ đồ án quy hoạch (năm 2018) nhưng chưa được các cơ quan chức năng của tỉnh Thừa Thiên Huế tiếp nhận để thẩm định.
Thanh tra Chính phủ khẳng định, dự án chậm tiến độ khởi công theo giấy chứng nhận đầu tư điều chỉnh lần 3 là 14 tháng. Đáng chú ý, trong cả 2 lần cấp giấy chứng nhận đầu tư điều chỉnh, dự án đầu tư xây dựng sân golf 27 lỗ chưa được lập, chưa được thẩm định, phê duyệt và chưa có báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Đối với Dự án sân golf Indochina Hội An (tỉnh Quảng Nam), Thanh tra Chính phủ cho biết nhà đầu tư là Công ty cổ phần sân golf Indochina Hội An và Sở Tài nguyên và Môi trường ký hợp đồng thuê đất năm 2011; UBND tỉnh Quảng Nam cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 2014. Giai đoạn 2008 - 2013, nhà đầu tư sử dụng dưới 500 lao động nên sẽ không được hưởng ưu đãi về tỷ lệ % thuê đất theo quy định. Xác định lại thời gian khấu trừ hết tiền bồi thường, giải phóng mặt bằng vào tiền thuê đất phải nộp là 5 năm 5 tháng, không phải 16 năm 10 tháng như Thông báo 6770/2014 của Cục Thuế tỉnh Quảng Nam.
Từ tháng 4/2013, Công ty cổ phần sân golf Indochina Hội An bắt đầu phải nộp tiền thuê đất theo quy định với tổng số tiền gần 42 tỷ đồng (chưa được cơ quan thuế thông báo nộp và chưa nộp). Thanh tra Chính phủ còn phát hiện nhà đầu tư chưa thực hiện báo cáo cơ quan đăng ký đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước về thống kê tại địa phương theo quy định tại Nghị định số 118/2015 của Chính phủ.
Dự án Khu du lịch nghỉ dưỡng và sân golf cao cấp Mai House Hội An (Quảng Nam) tiến độ thực hiện đang chậm theo cam kết. Thời điểm tháng 7/2018 dự án mới đang triển khai thực hiện cọc thử và cọc đại trà, thi công hầm kết nối với dự án sân golf Indochina Hội An, san lấp mặt bằng, triển khai trồng dừa, chưa có hạng mục xây dựng được hoàn thành. Nhà đầu tư là Công ty cổ phần Indochina Thế kỷ 21 Resort (được thành lập bởi Công ty cổ phần đầu tư Thái Bình và Công ty Indochina Invision Capital Ltd) chưa thực hiện báo cáo cơ quan đăng ký đầu tư và cơ quan quản lý nhà nước về thống kê tại địa phương theo quy định tại Điều 53 Nghị định số 118/2015 của Chính phủ.
Khu du lịch nghỉ dưỡng cao cấp và sân golf Tuyền Lâm 18 lỗ ở tỉnh Lâm Đồng đã hoàn tất các thủ tục đầu tư, hạ tầng giao thông cơ sở vật chất, hạng mục khách sạn 4 sao đã hoàn thành và đưa vào sử dụng tháng 11/2015. Sân golf Tuyền Lâm 18 lỗ đưa vào hoạt động từ tháng 4/2013 (theo đúng tiến độ), hạng mục khách sạn 5 sao và 400 căn biệt thự chưa đầu tư, đang thực hiện điều chỉnh quy hoạch. Nhà đầu tư đang đề nghị UBND tỉnh Lâm Đồng giải quyết dứt điểm đề xuất được chuyển hình thức trả tiền thuê đất hàng năm sang một lần cho cả thời gian thuê; cấp phép được khai thác lâm sản trên phần diện tích đã được chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện xây dựng các hạng mục công trình chưa đầu tư.
* Nhiều dự án về du lịch bị "nêu tên"
Theo kết quả thanh tra, Thanh tra Chính phủ chỉ ra hàng loạt khuyết điểm, vi phạm tại nhiều dự án du lịch như dự án khách sạn 5 sao JW Marriott Hà Nội, dự án tại Ban quản lý Làng văn hóa du lịch các dân tộc Việt Nam, khu nghỉ mát Lăng Cô (Huế), dự án Công viên văn hóa chủ đề Ấn tượng Hội An (Quảng Nam),…
Không gian chợ vùng cao tại Làng văn hoá du lịch các dân tộc Việt Nam. Ảnh tư liệu: Trọng Đạt/TTXVN
Trong đó, theo kết luận thanh tra, dự án tại Ban Quản lý Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam đến nay chưa giải quyết dứt điểm diện tích đất 8.600m2 có liên quan đến Trường sỹ quan phòng hóa thuộc Bộ Quốc phòng và giải quyết các tồn đọng trong việc thanh toán kinh phí đền bù giải phóng mặt bằng đối với 16 hộ dân tại khu vực cổng B Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam của giai đoạn từ năm 2004 trở về trước.
Dự án chưa lập phương án khảo sát, xác định yêu cầu, quy mô đền bù giải phóng trong phần diện tích đất khoảng ha tại khu G2 (khu tái định cư, nông trường) theo quy hoạch, để các hộ dân tiếp tục nuôi trồng, phát triển nông nghiệp. Ngoài ra, chưa thực hiện công bố công khai đồ án quy hoạch đã được phê duyệt theo quy định đối với Đồ án điều chỉnh quy hoạch tỷ lệ 1/2000 khu các làng dân tộc; còn một số sai sót và tồn tại trong công tác lập, thẩm tra, thẩm định và phê duyệt dự toán, công tác kiểm soát khối lượng, giá trị nghiệm thu thanh toán, các nội dung sai sót đã được chủ đầu tư điều chỉnh, thu hồi....
Việc ký hợp đồng cho thuê đất giữa Ban Quản lý Làng văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam và Công ty cổ phần Devyt (Dự án khách sạn Hải cảng Đồng Mô) không đúng thẩm quyền theo Nghị định 46/2014 của Chính phủ, Thông tư 77/2014, Thông tư 333/2016 của Bộ Tài chính.
Từ những sai phạm nêu ra, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo UBND 9 tỉnh, thành phố (Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Lâm Đồng, Bình Thuận, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ) kiểm điểm theo quy định pháp luật đối với các tập thể, cá nhân có trách nhiệm liên quan; đồng thời chấn chỉnh công tác quản lý, có giải pháp sớm khắc phục những hạn chế, khuyết điểm đã được thanh tra chỉ ra.