Thủ tướng: Kiên quyết xử lý cá nhân thiếu trách nhiệm trong giải ngân vốn đầu tư công

Hội nghị lần này nhằm thống nhất những biện pháp đảm bảo giải ngân 100% vốn đầu tư trong năm 2020. Do tầm quan trọng đặc biệt đó, Hội nghị có sự tham dự của Thường trực Chính phủ và 45 Ủy viên Trung ương Đảng là lãnh đạo các bộ, ngành, Bí thư, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trong cả nước.

Đầu tư công là "lối thoát"

Trong phát biểu khai mạc, với tinh thần hết sức thẳng thắn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nêu rõ, nhân dân đang khó khăn về thu nhập do ảnh hưởng bởi COVID-19, công nhân mất việc làm, tiền lương của người lao động thấp; kinh tế đất nước tăng trưởng thấp kể từ khi đổi mới đến nay. Nguyên nhân chính của tình trạng này là các dòng vốn đầu tư, kể cả đầu tư xã hội và đầu tư Nhà nước đều chậm và thấp so với nhiệm vụ kế hoạch.

“Đầu tư công là một trong những giải pháp quan trọng để chúng ta vượt qua khó khăn”, Thủ tướng nói. Theo tính toán của Tổng cục Thống kê, cứ 1% đầu tư ở nước ta sẽ góp phần tăng GDP 0,06%. Do đó, trách nhiệm của Chính phủ, các địa phương trong cả nước là phải tập trung giải ngân vốn đầu tư công, gần 28 tỷ USD, tương đương hơn 633 ngàn tỷ đồng.

Thủ tướng lo lắng trước tình trạng: Các địa phương luôn xin vốn Nhà nước để phục vụ xây dựng hạ tầng cho địa phương, ngành mình, nhưng khi nhận được vốn rồi thì “không tổ chức thực hiện đến nơi đến chốn”. Việc này diễn ra nhiều năm. Năm nay, mặc dù có tiến bộ hơn là đã giải ngân được trên 20%, tăng hơn 8% so với cùng kỳ, nhưng vẫn còn khối lượng lớn tồn đọng ở các cấp, các ngành.

“Nói hoài, nói mãi, không chịu làm”

Thủ tướng chỉ đạo Hội nghị cần “tìm ra được nguyên nhân khách quan, chủ quan, chậm chạp, ì ạch, kém cỏi trong giải ngân vốn đầu tư công, kể cả vốn ODA… Phải tìm cho ra nguyên nhân chủ quan là chính”, với tinh thần trách nhiệm trước nhân dân về sử dụng vốn đầu tư Nhà nước trong phát triển ngành, địa phương mình.

Thủ tướng đặt vấn đề: Tại sao những địa phương cùng cơ chế, chính sách, nhưng lại thực hiện đầu tư, giải ngân rất tốt, còn nhiều địa phương khác lại rất ì ạch. Thủ tướng phê phán bệnh quan liêu không đi sâu đi sát với công việc mà chỉ nói chung chung; đồng thời đề nghị các đồng chí Bí thư, Chủ tịch, Bộ trưởng sau khi xin vốn về không được “cứ để vậy” mà phải “trực tiếp giải quyết khó khăn trong giải ngân”.

Nêu rõ Hội nghị sẽ kết luận những biện pháp khả thi để đảm bảo giải ngân 100% vốn đầu tư trong năm nay, Thủ tướng cũng đề nghị xây dựng chế tài để xử lý trách nhiệm người đứng đầu nếu để xảy ra tình trạng “nói hoài, nói mãi, không chịu làm”. Ngoài biện pháp mà Quốc hội đã trao quyền cho Chính phủ trong việc điều chuyển vốn đầu tư công từ ngành này qua ngành khác, địa phương này sang địa phương khác, nếu để xảy ra chậm trễ trong giải ngân, Thủ tướng cho biết sẽ triển khai những chế tài mạnh mẽ trong các lĩnh vực như thi đua, khen thưởng, đánh giá cán bộ, để tăng cường đôn đốc xử lý vấn đề này.

Đề cập đến những kinh nghiệm tốt trong giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng nhắc lại kết quả chuyến kiểm tra tại Ninh Bình vừa qua, nổi bật là HĐND tỉnh mỗi tháng họp một lần thay vì 6 tháng họp 1 lần như tại nhiều địa phương khác, để thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công, điều chuyển vốn đầu tư phù hợp.

Bệnh quan liêu xa dân là một trong các căn bệnh làm ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, nhất là vấn đề giải phóng mặt bằng, Thủ tướng nói và đề nghị, để tránh tình trạng “ngại đơn thư” trước thềm Đại hội Đảng, cả hệ thống chính trị, Bí thư, Chủ tịch, Thường trực Tỉnh ủy, Huyện ủy, Đảng ủy xã phải vào cuộc để thúc đẩy nhiệm vụ này.

Thủ tướng yêu cầu các đoàn kiểm tra của Trung ương, Chính phủ và Chủ tịch UBND các tỉnh phải tăng cường đi kiểm tra, đôn đốc việc thực hiện nhiệm vụ này; giải quyết cho được những vướng mắc về thể chế, chính sách và thủ tục.

Giải quyết 3 cái “đọng”

Thủ tướng chỉ đạo cần giải quyết cho được 3 cái “đọng” trong giải ngân vốn đầu tư công. Đó là: Không được để vốn đọng; không được để nợ đọng, hạn mục thi công xong, dự án đã hoàn thành nhưng không quyết toán, “cứ nằm để mãi”; không được để thủ tục đọng, vấn đề rất phổ biến ở các cấp, các ngành hiện nay.

Trên tinh thần hết sức thẳng thắn, không né tránh, Thủ tướng điểm danh một số địa phương đã làm tốt nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công như: Nghệ An, Hà Nam, Thái Bình, Hưng Yên, Tiền Giang, Ninh Bình, Phú Thọ, Lào Cai, Bắc Ninh…

Người đứng đầu Chính phủ cũng chỉ rõ một số địa phương để xảy ra tình trạng chậm trễ trong lĩnh vực này như: Quảng Trị, Trà Vinh, Khánh Hòa, Hòa Bình, Cần Thơ, Ninh Thuận, Đồng Nai, Thái Nguyên chỉ đạt mức giải ngân dưới 20%.

Cho rằng tình trạng chậm trễ trong giải ngân vốn đầu tư công sẽ dẫn đến sự trì trệ trong phát triển đất nước, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương cần có những biện pháp kiên quyết để khắc phục tình trạng này, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ. Sau cuộc họp này, hàng tháng phải giao ban để tháng 8 sẽ điều chuyển vốn những địa phương, bộ, ngành làm không tốt công tác này, Thủ tướng nói.

33 bộ, ngành, địa phương giải ngân đạt dưới 20%

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tỷ lệ giải ngân 6 tháng đầu năm nay vẫn thấp so với yêu cầu. Ba bộ, cơ quan trung ương và 9 địa phương có tỷ lệ giải ngân trên 50%; 33 bộ, cơ quan trung ương và 3 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 20%, trong đó 7 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 5%. Trong số các dự án lớn, dự án quan trọng quốc gia, đáng chú ý là Dự án thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ tái định cư Cảng hàng không quốc tế Long Thành, trong 6 tháng đầu năm 2020, dự án giải ngân là 9,923 tỷ đồng, lũy kế giải ngân đến nay là 1.827,391 tỷ đồng, chỉ đạt 10,1% kế hoạch được giao; đạt mức rất thấp, khó có khả năng hoàn thành giải phóng mặt bằng, bàn giao đất và giải ngân hết kế hoạch vốn Ngân sách Trung ương được giao như đã như cam kết của tỉnh Đồng Nai.

Trong số 6 nhóm nguyên nhân dẫn đến giải ngân chậm vốn đầu tư công, các ý kiến tại hội nghị tập trung đến yếu kém trong khâu tổ chức triển khai thực hiện tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương; trách nhiệm của người đứng đầu chưa được đề cao, chưa rõ nét; công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng chưa được thực hiện tốt; việc đôn đốc nhà thầu triển khai thi công chưa quyết liệt và hiệu quả…

"Quyết tâm chính trị” 

Kết luận Hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh đến yêu cầu nâng cao nhận thức trong giải ngân vốn đầu tư công trong bối cảnh đất nước đang chịu tác động nặng nề bởi dịch COVID-19.

“Từ công trình giải quyết tiền lương, từ công trình giải quyết việc làm cho hàng triệu người”, Thủ tướng nói và đề nghị cần nâng cao hơn nữa “quyết tâm chính trị” của các cấp, các ngành trong vấn đề này.

Thủ tướng chỉ rõ, qua kiểm tra, công tác chuẩn bị dự án, chuẩn bị đầu tư còn yếu kém, nhiều bất cập; trong đó có việc chưa phân bổ gần 27 ngàn tỷ đồng vốn. Bên cạnh những địa phương làm tốt, còn nhiều địa phương, một số bộ, ngành chưa quyết tâm vào cuộc tháo gỡ khó khăn, bất cập. Thủ tướng đề nghị các bộ cần có chương trình hành động cụ thể, mạnh mẽ, quyết liệt hơn trong triển khai nhiệm vụ này, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh tháo gỡ khó khăn giải ngân vốn đầu tư công, Thủ tướng cũng lưu ý các địa phương cần tập trung hỗ trợ cho đầu tư xã hội, thu hút vốn FDI và đầu tư tư nhân để thúc đẩy tăng trưởng.

Với quyết tâm cao nhất, Thủ tướng đề nghị phát động phong trào thi đua yêu nước trong giải ngân vốn đầu tư công, thu hút vốn đầu tư tư nhân, vốn FDI tại các ngành, địa phương.

Nhấn mạnh đến trách nhiệm người đứng đầu trong bối cảnh chỉ còn 25 -26 tuần là hết năm, Thủ tướng yêu cầu báo cáo thường xuyên 2 tuần/lần về kết quả triển khai công tác này đi đôi với kiên quyết xử lý cá nhân thiếu trách nhiệm trong giải ngân vốn đầu tư công.

Thủ tướng quyết định bắt đầu từ đầu tháng 8, giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư lập danh sách điều chuyển vốn trình Chính phủ quyết định để ưu tiên cho các dự án đang rất cần vốn.

Đi liền với đó là công khai, minh bạch trên báo chí, tuyên dương những địa phương, bộ, ngành làm tốt nhiệm vụ giải ngân vốn đầu tư công; đồng thời kiểm điểm, phê bình các địa phương, bộ, ngành chưa thực hiện tốt. Phải “làm đến nơi đến chốn” để đánh giá năng lực cán bộ, công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng, Thủ tướng chỉ đạo.

Tháo gỡ khó khăn trong giải phóng mặt bằng – một khâu yếu trong giải ngân vốn đầu tư, Thủ tướng chỉ đạo các Bí thư, Chủ tịch tỉnh phải hỗ trợ cấp huyện, cấp xã trong đối thoại, tuyên truyền với người dân; giải quyết thỏa đáng, đúng mức, đúng quy định của pháp luật trong hỗ trợ, bồi thường người dân thuộc diện thu hồi đất.

Thủ tướng chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục giao quyền cho các địa phương trong xử lý các vấn đề về thủ tục theo thẩm quyền; tiếp tục đôn đốc kiểm tra, xử lý các thủ tục hồ sơ tồn đọng.

Người đứng đầu Chính phủ cũng đề nghị làm tốt công tác phòng, chống tham nhũng trong xây dựng cơ bản; xác định rõ trách nhiệm và đảm bảo tiến độ thời gian thanh quyết toán dự án.