Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc: ASEAN cần tiếp tục đoàn kết, kiên định con đường và phương cách của mình 

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc, Chủ tịch ASEAN 2020 dự, phát biểu khai mạc Hội nghị. 

Gắn kết và Chủ động thích ứng - “Thương hiệu” của ASEAN

Trong phát biểu khai mạc, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định, ASEAN bước sang thập kỷ thứ 6, Cộng đồng hình thành 5 năm, phát triển mạnh mẽ, thành nền kinh tế lớn thứ 5 thế giới và là lực lượng quan trọng, giữ vai trò trung tâm cho đối thoại, hợp tác vì hòa bình, an ninh và thịnh vượng của khu vực. Những thành quả đáng trân quý ấy đang được thử lửa trong môi trường đầy biến động, với những thách thức chưa từng thấy, nhất là sự bùng phát dịch COVID-19.     

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đánh giá: “Gắn kết và chủ động thích ứng” không chỉ đơn thuần là chủ đề của ASEAN 2020 mà cùng với tinh thần chủ động và trách nhiệm, chủ đề này đã trở thành “thương hiệu” của ASEAN, giúp các thành viên tay trong tay, ngẩng cao đầu đối diện với khó khăn thách thức, đoàn kết cùng vượt sóng gió, tự tin tiến lên. “Thương hiệu” đó được khẳng định rõ trong 8 tháng qua, thể hiện qua cam kết ở cấp cao nhất khi Lãnh đạo ASEAN thông qua tại Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN, Hội nghị Cấp cao đặc biệt ASEAN+3 diễn ra tháng 4/2020, tại Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 diễn ra tháng 6/2020. Đó cũng là nỗ lực của các trụ cột Cộng đồng hợp tác, mở rộng liên kết, thực hiện “mục tiêu kép” vừa đẩy mạnh phát triển vừa kiểm soát hiệu quả dịch bệnh.

Nhấn mạnh chỉ còn 4 tháng nữa năm 2020 sẽ khép lại, thời gian không còn nhiều, dịch bệnh còn rất phức tạp, người dân và doanh nghiệp đang phải gánh chịu nhiều thiệt hại quá sức; môi trường địa chính trị, kinh tế khu vực, trong đó có cả Biển Đông, đang có nhiều biến động ảnh hưởng hòa bình, ổn định. Để tiếp nối những kết quả đã đạt được, Thủ tướng đề nghị các Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN cần tiếp tục đề cao đoàn kết, giữ vững thống nhất, triển khai thành công các Kế hoạch tổng thể thực hiện Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2025. Cùng với đó, kịp thời đánh giá, nâng cao hiệu quả triển khai Hiến chương ASEAN, bộ máy ASEAN, làm cơ sở hoạch định tầm nhìn phát triển cho ASEAN sau năm 2025. 

Trong các giải pháp tập trung đẩy lùi dịch COVID-19 và thúc đẩy phục hồi bền vững, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đề nghị sử dụng hiệu quả Quỹ ứng phó COVID-19 và đưa vào vận hành Kho dự phòng vật tư y tế khẩn cấp khu vực, hỗ trợ năng lực ứng phó của ASEAN. Đồng thời, nhanh chóng hỗ trợ người dân ổn định cuộc sống, các doanh nghiệp, địa phương khôi phục sản xuất, kinh doanh, phục hồi tăng trưởng kinh tế; thực hiện thuận lợi hóa thương mại, đầu tư, khắc phục gián đoạn chuỗi cung ứng, đẩy mạnh kết nối, hỗ trợ thu hẹp khoảng cách phát triển, gắn kết các tiểu vùng trong đó có Mê Công, với phát triển chung của ASEAN... 

Thủ tướng cũng đề nghị các nước thành viên phát huy hiệu quả vai trò trung tâm của ASEAN trong thúc đẩy đối thoại, hợp tác, xây dựng lòng tin; từ đó hình thành và chia sẻ các chuẩn mực ứng xử; đề cao tinh thần thượng tôn pháp luật, tôn trọng, bình đẳng, tin cậy lẫn nhau trong quan hệ giữa các quốc gia; giải quyết hòa bình các tranh chấp, khác biệt trên cơ sở luật pháp quốc tế, Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển (UNCLOS) 1982 và tinh thần các văn kiện quy chuẩn của ASEAN về ứng xử chung ở khu vực như Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác ở Đông Nam Á (TAC), Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC)... 

“Trong môi trường phức tạp hiện nay, ASEAN cần tiếp tục thể hiện đoàn kết, kiên định với con đường và phương cách của mình trong hơn 5 thập kỷ, đúng với tinh thần Tuyên bố ngày 8/8 vừa qua. Chúng ta tiếp tục phát huy những giá trị, bản sắc của ASEAN, đó là chất keo gắn bó người dân các nước thành viên trong tình thân ái, sẻ chia, gắn kết như hình ảnh bó lúa vàng trên nền xanh Lá cờ ASEAN thể hiện niềm tự hào của người dân ASEAN”, Thủ tướng nhấn mạnh.  

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc khẳng định cam kết của Việt Nam nỗ lực hết mình cùng các nước thành viên xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN và trông đợi sự ủng hộ, hợp tác từ các bạn để có thể hoàn thành tốt nhiệm kỳ 2020, vì một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng.  

Phát huy vai trò và vị thế của khu vực

Phát biểu tại Hội nghị, Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh: Với tinh thần “Từ tầm nhìn đến hành động”, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định, trong 10 năm qua, Cộng đồng ASEAN đã từng bước thành hiện thực. Chặng đường đầu đã hoàn thành, tạo nền tảng quan trọng cho tiến trình xây dựng Cộng đồng. ASEAN đã từng bước phát huy vai trò trung tâm trong định hình cấu trúc khu vực rộng mở và bao trùm, minh bạch và dựa trên luật lệ. Bước sang thập kỷ thứ 6, ASEAN đang bước vào giai đoạn tăng tốc, đẩy mạnh xây dựng Cộng đồng, vừa vươn tầm phát huy vai trò và vị thế ở khu vực, vừa tích cực đóng góp cho các nỗ lực vì hòa bình, ổn định và phát triển của cộng đồng quốc tế.

“Chúng ta đang chứng kiến sự dịch chuyển mạnh mẽ trong cách thức vận hành của hệ thống các quan hệ quốc tế. Vai trò của luật pháp quốc tế và các thể chế đa phương chịu nhiều thách thức. Xu thế chính trị cường quyền, toan tính vị kỷ và tính bất định trong hành xử của các quốc gia có chiều hướng gia tăng. Tiến trình toàn cầu hóa, liên kết khu vực, tự do hóa kinh tế phần nào bị chững lại. Cùng với đó là những diễn biến phức tạp của các vấn đề toàn cầu, nổi lên là dịch COVID-19 trong năm 2020”, Phó Thủ tướng cho hay.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định: Tỉnh táo trước thách thức, chủ động trong ứng phó, gắn kết trong hành động, ASEAN đã đoàn kết, kiên định với các mục tiêu, chung tay đẩy lùi dịch bệnh. Quyết tâm này của ASEAN đã được thể hiện qua Tuyên bố Tầm nhìn về một ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng tại Cấp cao ASEAN 36 vừa qua.

Tại Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần này, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh cho biết, các Bộ trưởng Ngoại giao sẽ cùng nhau trao đổi các biện pháp cụ thể triển khai chỉ đạo của Cấp cao ASEAN 36, tiếp tục giữ vững hợp tác và liên kết khu vực, vững vàng vượt qua thử thách, khó khăn, thực hiện thành công các mục tiêu đề ra và định hướng phát triển lâu dài cho ASEAN cho giai đoạn tiếp theo.

Với mong muốn đưa các tiểu vùng trong ASEAN theo kịp và gắn chặt với tiến trình phát triển chung của Cộng đồng, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh trông đợi những ý kiến đóng góp và trao đổi quý báu từ các quan chức cao cấp ASEAN tại Phiên họp đặc biệt của Hội đồng Điều phối ASEAN về Phát triển tiểu vùng trong khuôn khổ Hội nghị lần này.

Xác định nguy cơ dịch COVID-19 còn thường trực, Phó Thủ tướng cho biết: Hội đồng Điều phối ASEAN sẽ thảo luận sâu rộng về thúc đẩy hiệu quả các nỗ lực và sáng kiến ứng phó COVID-19 của ASEAN. Để giảm thiểu hệ quả từ những biến động phức tạp của môi trường chiến lược khu vực và quốc tế, để duy trì ổn định tình hình, tập trung ứng phó dịch bệnh, các nước thành viên sẽ trao đổi về phương hướng phát triển của các diễn đàn như: Cấp cao Đông Á (EAS) nhân kỷ niệm 15 năm hình thành, Diễn đàn Khu vực ASEAN (ARF) với giai đoạn hợp tác và chương trình hành động mới 2020-2030, tiếp tục mở rộng và làm sâu sắc thêm quan hệ hợp tác với các Đối tác theo các khuôn khổ ASEAN+1, ASEAN+3, để các cơ chế này có thể phát huy tốt nhất vai trò của mình trong bối cảnh mới.

Theo Phó Thủ tướng, ASEAN sẽ tiếp tục tham gia đóng góp và phát huy vai trò trong các nỗ lực duy trì hòa bình, an ninh quốc tế. Đối thoại cấp Bộ trưởng giữa ASEAN và các Đối tác nhằm khuyến khích vai trò của phụ nữ trong hòa bình và an ninh bền vững dịp này là đóng góp thiết thực của ASEAN triển khai Nghị quyết 1325 của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc về Phụ nữ, hòa bình và an ninh. 

Đối với các vấn đề trên Biển Đông, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho biết, ASEAN sẽ kiên định với lập trường nguyên tắc, nhấn mạnh kiềm chế, giải quyết hòa bình các tranh chấp trên cơ sở luật pháp quốc tế, UNCLOS 1982, thúc đẩy đối thoại, tăng cường xây dựng lòng tin, không quân sự hóa, không làm phức tạp tình hình. ASEAN kiên định thúc đẩy triển khai đầy đủ, nghiêm túc và nỗ lực xây dựng Bộ quy tắc ứng xử trên Biển Đông (COC) hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế và Công ước Luật biển UNCLOS 1982.

Phó Thủ tướng khẳng định: Để chủ động trong định hướng phát triển cho tương lai, các quốc gia ASEAN sẽ cùng nhau trao đổi và bàn thảo về cách thức xây dựng một tầm nhìn mới cho Cộng đồng ASEAN sau năm 2025, đảm bảo kế thừa các thành tựu đạt được và giúp ASEAN thích ứng hiệu quả với những cơ hội và thách thức ở những thập kỷ tiếp theo.