Nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ chính là nâng cao năng lực, sức chiến đấu của Đảng ngay từ cơ sở, theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và cũng là thiết thực triển khai Nghị quyết Trung ương 4 (Khóa XII) về xây dựng, chỉnh đốn Đảng vào thực tế cuộc sống.
Để góp phần làm sáng tỏ vấn đề này, phóng viên TTXVN đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Minh Tuấn, Viện trưởng Viện Xây dựng Đảng, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
Xin đồng chí đánh giá tình hình sinh hoạt chi bộ hiện nay? Theo đồng chí, có nguyên nhân và những giải pháp gì để đổi mới?
Các cấp ủy, tổ chức đảng đã tập trung lãnh đạo, tạo được một số chuyển biến tích cực về nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ, khẳng định chi bộ vẫn là nơi lãnh đạo mọi mặt công tác ở đơn vị, giữ vững và phát huy vai trò của đội ngũ đảng viên trong việc thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử về kinh tế - xã hội sau hơn 30 năm đổi mới là không thể phủ nhận được đã khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng từ Trung ương đến cơ sở, trong đó có đóng góp của từng chi bộ và đội ngũ đảng viên.
Tuy nhiên, vẫn còn không ít chi bộ yếu kém. Một bộ phận cán bộ, đảng viên, trong đó có cả đảng viên là cán bộ lãnh đạo, quản lý ở các cấp, suy thoái về phẩm chất chính trị và đạo đức, lối sống, tham nhũng nhưng vẫn còn trong Đảng chính là do một phần quan trọng là chi bộ buông lỏng công tác quản lý, giáo dục đảng viên, không quan tâm giáo dục, cảnh báo, xử lý sai phạm để tích tụ, dồn nén đến mức phải xử lý kỷ luật.
Nhiều chi bộ chưa thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt đảng định kỳ theo quy định, đảng viên thường vắng mặt sinh hoạt chi bộ, thậm chí hội ý chi ủy hoặc sinh hoạt qua điện thoại, đóng đảng phí dồn lại 1 lần cho mấy tháng, thậm chí vài quý.
Nội dung sinh hoạt chi bộ còn nghèo nàn, thiếu nội dung chính trị, tư tưởng cụ thể; tính lãnh đạo, tính giáo dục, tính chiến đấu, tinh thần tự phê bình, phê bình yếu, ý thức tổ chức, kỷ luật yếu kém. Tinh thần đoàn kết và tình thương yêu đồng chí bị giảm sút, làm cho các buổi sinh hoạt nặng nề, nhàm chán, làm cho nhiều đảng viên ngại, không thích sinh hoạt chi bộ.
Tình hình đó làm suy giảm lòng tin của nhân dân đối với Đảng, giảm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng ngay từ chi bộ.
Nguyên nhân là do nhận thức vai trò của sinh hoạt chi bộ chưa xứng tầm, chưa thấy hết được chức năng lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị ở cơ sở, chưa xác định đúng đắn việc thực hiện nhiệm vụ của chi bộ chủ yếu thông qua sinh hoạt chi bộ, làm cho không chỉ đảng viên mà cả cấp ủy cũng chưa quan tâm đúng mức.
Chưa tạo được nội dung thiết thực, bổ ích, đúng tính chất sinh hoạt chính trị, làm cho sinh hoạt chính trị của chi bộ cũng chẳng khác triển khai nhiệm vụ chuyên môn, gây căng thẳng, mệt mỏi. Tự phê bình và phê bình không mấy tác dụng do đảng viên thiếu trung thực, do sợ bị quy chụp, hay do phong cách độc đoán, mất dân chủ của người bí thư cấp ủy, nhất là ở những nơi bí thư đồng thời là thủ trưởng đơn vị. Việc kiểm tra nhắc nhở, xử lý, hay bảo vệ người tích cực đấu tranh phê bình của đảng viên ở chi bộ của tổ chức đảng cấp trên không thường xuyên, hiệu quả thấp.
Về giải pháp, cần tạo sự thống nhất và nâng cao nhận thức về vị trí nền tảng, vai trò hạt nhân chính trị của tổ chức cơ sở đảng và của chi bộ; thực hiện nghiêm túc chế độ sinh hoạt đảng theo Điều lệ Đảng. Nội dung sinh hoạt chi bộ phải thực hiện đúng nguyên tắc về tổ chức và sinh hoạt đảng, bảo đảm tính lãnh đạo, tính giáo dục và tính chiến đấu; kịp thời phổ biến, quán triệt nghị quyết và sự chỉ đạo của cấp ủy cấp trên, các chủ trương, chính sách, pháp luật mới của Đảng và Nhà nước, tình hình thời sự trong và ngoài nước; tập trung giải quyết những vấn đề cụ thể, thiết thực, đáp ứng tâm tư, nguyện vọng chính đáng của đảng viên.
Chi bộ phải thực sự mở rộng và phát huy dân chủ, nhất là việc thảo luận, quyết định những nhiệm vụ của chi bộ và trách nhiệm, nghĩa vụ, quyền lợi của đảng viên, tạo điều kiện để đảng viên bày tỏ chính kiến, tâm tư, nguyện vọng của mình; nâng cao ý thức tổ chức, kỷ luật, đề cao tinh thần tự phê bình và phê bình, bảo vệ những đảng viên thẳng thắn đấu tranh chống các biểu hiện sai trái, tiêu cực, tăng cường sự đoàn kết, thống nhất và tình thương yêu đồng chí trong Đảng.
Trước khi sinh hoạt chi bộ, chi ủy mà trước hết là bí thư chi bộ phải chuẩn bị kỹ nội dung như phản ánh, đánh giá, xử lý vấn đề tư tưởng và những diễn biến tư tưởng của cán bộ, đảng viên, quần chúng; kết quả thực hiện nhiệm vụ của chi bộ, đảng viên được phân công; xác định nhiệm vụ của chi bộ trong tháng tới và phân công nhiệm vụ phù hợp với khả năng của đảng viên; đánh giá, phân loại khách quan, công tâm từng đảng viên, kịp thời biểu dương, khen thưởng những đảng viên gương mẫu, có thành tích xuất sắc và giúp đỡ, giáo dục, xử lý những đảng viên có thiếu sót, khuyết điểm hoặc vi phạm nguyên tắc sinh hoạt đảng và tiêu chuẩn đảng viên.
Việc tổ chức sinh hoạt theo chuyên đề nhằm tập trung sự lãnh đạo của chi bộ, nâng cao kiến thức, năng lực và phẩm chất cho đội ngũ cán bộ, đảng viên; bồi dưỡng cấp ủy, bí thư chi bộ về chuyên môn nghiệp vụ công tác đảng, phát huy vai trò bí thư đủ phẩm chất đạo đức, năng lực, trình độ và uy tín cao, nhiệt tình với công tác đảng để thực sự là người đứng đầu cấp ủy, chi bộ.
Xin đồng chí cho biết gắn sinh hoạt chi bộ với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII như thế nào?
Gắn với việc nâng cao nhận thức và ý thức quán triệt, thực hiện đúng nội dung Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Đây là nhiệm vụ cần phải tiếp tục và kiên trì thực hiện trong những năm tiếp theo khi đã nhiều năm thực hiện chưa thành công và vẫn là một trong 4 nguy cơ đối với Đảng cầm quyền mà không thể coi thường.
Gắn trong từng cuộc họp chi bộ, coi đó là dịp triển khai thực hiện chủ trương của Đảng trong đấu tranh phòng chống suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của đảng viên trong chi bộ. Muốn vậy, phải quán triệt nguyên tắc nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật về 27 dấu hiệu suy thoái để kiểm điểm, cảnh báo, nhắc nhở nhau trong chi bộ.
Gắn với nâng cao dân chủ trong sinh hoạt chi bộ. Sinh hoạt chi bộ cũng là để thực hành dân chủ trong Đảng, là diễn đàn tư tưởng của đảng viên, thông qua thực hiện tự phê bình và phê bình dân chủ trong sinh hoạt chi bộ. Nếu thực sự phát huy dân chủ, những khuyết điểm của đảng viên sẽ tìm ra nguyên nhân và giải pháp khắc phục, sửa chữa, những khó khăn của mỗi đảng viên sẽ được chi bộ chia sẻ và tìm hướng giải quyết, đồng thời, những ưu điểm, thành tích cũng được biểu dương và nhân rộng
Gắn với xử lý sớm các biểu hiện suy thoái ngay từ khi mới xuất hiện trên cơ sở đúng nguyên tắc, giữ vững đoàn kết nhất trí, không để tình trạng người phê bình bị trù dập, ức hiếp, trả thù.
Gắn với phân công đảng viên thực hiện sau sinh hoạt chi bộ: giao việc gì, cho ai, đến bao giờ xong và kiểm điểm việc thực hiện vào cuối tháng, hằng năm về nhiệm vụ đó. Trước hết là làm tốt kế hoạch cá nhân làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh để đảng viên trong chi bộ góp ý, hoàn thiện; lấy đó để đối chiếu, kiểm điểm cuối năm kết quả thực hiện, công khai rõ ràng, minh bạch.
Gắn với các hoạt động của cấp trên như kiểm tra, theo dõi, hướng dẫn, đôn đốc, bảo vệ cái đúng.
Theo đồng chí vai trò của người đứng đầu chi bộ như thế nào trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chi bộ?
Người đứng đầu chi bộ có thể hiểu đó là tập thể cấp ủy và bí thư cấp ủy. Chính họ đóng vai trò quan trọng quyết định đến việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chi bộ.
Vai trò của họ trong việc dự thảo nội dung sinh hoạt chi bộ, nhận xét, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ, dự thảo phương hướng nhiệm vụ của chi bộ, định hướng để đảng viên trong chi bộ thảo luận, thay mặt chi bộ kết luận về phương hướng, kế hoạch, phân công cá nhân thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chi bộ.
Vai trò là trung tâm đoàn kết thống nhất trong chi bộ, hạt nhân phát huy dân chủ trong chi bộ. Bí thư chi bộ thật sự cầu thị, thực sự mong muốn những ý kiến góp ý xây dựng sẽ tạo được bầu không khí dân chủ trong sinh hoạt và ngược lại.
Vai trò hướng dẫn, theo dõi, giúp đỡ đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ, đồng thời chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát, đôn đốc đảng viên trong thực hiện nhiệm vụ của chi bộ.
Người đứng đầu dự thảo tổng kết kết quả hoạt động của chi bộ, đánh giá, rút kinh nghiệm qua mỗi giai đoạn cụ thể; chủ động chuẩn bị nội dung, thực hiện công tác tư tưởng, công tác tổ chức - cán bộ, công tác đảng viên; đánh giá, xếp loại, khen thưởng, kỷ luật đúng thực chất.
Vai trò làm gương, nêu gương của cấp ủy, bí thư chi bộ là yếu tố quan trọng nhất để tất cả đảng viên trong chi bộ noi theo.