Dư luận thế giới dường như hướng mọi sự chú ý vào các diễn biến chính trị ở Ukraine thời gian gần đây, mà quên đi những đánh giá về hệ quả kinh tế sau việc phe đối lập tiếm quyền tại Kiev ngày 22/2. Ai là người được, kẻ mất về kinh tế trong cuộc khủng hoảng này?
Nga: Mất nhiều hơn được
Sự việc ngày 22/2 chính là sự tiếp nối trong kế hoạch của phương Tây nhằm tách kinh tế Ukraine khỏi ảnh hưởng của Nga, một kế hoạch được khởi động từ năm 2004 qua cuộc “Cách mạng cam”. Về trung hạn, tổn thất mà Nga sẽ phải gánh chịu là khoản tiền 1 - 2 tỉ USD thuộc gói cứu trợ đã giải ngân mà nhiều khả năng Ukraine sẽ không trả. Khoản tiền 2 tỉ USD từ các hợp đồng mua khí đốt dưới thời Tổng thống Viktor Yanukovych cũng đứng trước nguy cơ “bốc hơi”.
|
Tương lai nào chờ đón những người biểu tình từng xuất hiện tại Quảng trường Độc lập ở thủ đô Kiev? |
Về dài hạn, những lệnh cấm vận kinh tế của Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) nhằm vào Nga cũng sẽ gây ra các tác động tiêu cực dù quy mô và cấp độ cấm vận là điều còn chưa rõ, khi mà Mỹ muốn áp đặt nhiều biện pháp cứng rắn trong khi EU - đặc biệt là những nước đầu tàu như Đức, Anh - còn chần chừ vì có nhiều ràng buộc với Nga.
Các tác động này có thể bao gồm việc dòng vốn đầu tư thoái khỏi Nga; diễn biến xấu trên thị trường chứng khoán và tỉ giá; xuất khẩu của Nga sang Ukraine và các nước phương Tây, nhất là EU, sẽ chứng kiến mức giảm sút cả trong ngắn hạn và dài hạn... Nói tóm lại, Nga sẽ chịu tổn thất từ cuộc khủng hoảng ở Ukraine, nhưng mức độ không nghiêm trọng như những gì truyền thông, quan chức Mỹ và phương Tây tuyên bố.
EU: Mong manh giữa được và mất
Khủng hoảng Ukraine đưa đến những tổn thất cho các nền kinh tế châu Âu. Nếu như khủng hoảng tiếp tục lún sâu, giá dầu mỏ, khí đốt, lương thực cùng giá nguyên nhiên liệu sẽ tăng. Đó sẽ là điều không mấy dễ chịu đối với EU, vốn khá nhạy cảm trước các diễn biến trên thị trường năng lượng và nguyên liệu đầu vào cho sản xuất.
Đồng euro cùng với thị trường chứng khoán nội khối cũng sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn. Đồng euro tăng giá sẽ làm cho chi phí sản xuất tăng, sức cạnh tranh của hàng hóa yếu đi. Các nhà xuất khẩu EU, đặc biệt là Đức, sẽ phải đối mặt với nguy cơ tụt giảm doanh số. Sự phục hồi kinh tế trong Eurozone sẽ lại bị đặt dấu hỏi lớn. Các chỉ số trên thị trường chứng khoán vốn nằm trong xu hướng giảm gần đây sẽ lại ngập sắc đỏ, nếu khủng hoảng Ukraine ngày một trầm trọng. Sự suy giảm trong giao dịch ngoại thương với Nga cũng sẽ là một nhân tố cản trở tăng trưởng kinh tế của EU.
Ở một chiều hướng khác, các ngân hàng châu Âu trong ngắn hạn sẽ được hưởng lợi từ các hợp đồng tài chính của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) với Ukraine. Các tập đoàn xuyên quốc gia của châu Âu cũng được trao cơ hội mua lại những công ty, tập đoàn công nghiệp của Ukraine với giá “rẻ mạt”.
Ukraine: Mất nhiều nhất
Người dân Ukraine sẽ chịu nhiều tổn thất nhất từ cuộc khủng hoảng. Các khoản vay từ IMF là một “liều thuốc đắng”, vì nó đi kèm với kế hoạch chi tiêu khắc khổ: Buộc phải giảm trợ cấp khí đốt, cắt giảm lương hưu, cắt giảm việc làm, xóa bỏ các dịch vụ công ích khác... GDP được dự báo là sẽ giảm từ 5 - 15% trong năm tài khóa 2014 - 2015.
Thủ tướng tạm quyền Ukraine Arseniy Yatsenyuk thừa nhận nước này cần gấp một khoản tiền 20 tỉ USD để cứu nền kinh tế khỏi bị sụp đổ. Nhưng khi tỉ giá biến động mạnh, xuất khẩu tiếp tục giảm, thì ngay cả khoản tiền cứu trợ 15 tỉ USD mà IMF hay EU cam kết cũng không thể bù đắp được.
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu chưa thực sự phục hồi, cùng với xu hướng mất giá của đồng nội tệ tại các thị trường mới nổi, thì việc đồng nội tệ hryvnia mất giá 20% như vừa qua sẽ là một cú đánh mạnh vào nền kinh tế Ukraine. Với việc Crimea tuyên bố độc lập, những khó khăn về kinh tế - chính trị ở Ukraine thực sự đã sang một nấc mới, dễ tạo ra phản ứng dây chuyền ở một số tỉnh, thành phố miền đông. Chính trị bất ổn đương nhiên sẽ kéo theo đầu tư, kinh doanh, sản xuất tụt giảm, còn thất nghiệp và lạm phát gia tăng.
(còn tiếp)
Hoài Thanh (tổng hợp)