Quê mình đã chìm sâu vào những đợt lạnh cứ nối tiếp nhau về. Cuối chiều, xuống phố, thoang thoảng mùi bánh xèo tỏa ra từ các quán ăn san sát ven đường. Chợt thấy lòng buồn hơn là thèm, thấy nhớ một cái gì đó hơn là muốn dừng chân, ghé vào, nhâm nhi vài cái “bánh xèo công nghiệp”. Tự hỏi mình tại sao. Hình như, rất lâu rồi chưa được ăn bánh xèo mẹ đúc....
Ngày nhà mình còn non 2 sào ruộng trồng lúa, mỗi mùa gặt lại là những niềm vui mới của anh chị em con. Trong những niềm vui ấy, sướng nhất là được ăn bánh xèo mẹ đúc. Khi rơm đã lên cây, lúa đã vào thùng hết, bao gạo đầu mùa đem về, mẹ thường đúc bánh xèo, bánh bèo cho chúng con ăn. Hầu như mùa lúa nào cũng vậy. Hôm ấy, mẹ dậy thật sớm, đem gạo đi xay bột, về để đó rồi mới đi làm các công việc khác, đi chợ mua các gia vị kèm theo cần thiết. Gần trưa, mẹ mới bắt đầu bắc chảo lên và đúc bánh xèo.
Từ sáng, khi xô bột mẹ xách về còn nằm nơi góc bếp, chúng con đã cảm giác như mùi bánh xèo ngậy lên đầu mũi, đã cảm giác hơi nóng của những cái bánh xèo đầu tiên chạm vào lòng bàn tay mình. Rồi khi mẹ đổ vá bột đầu tiên vào chảo, con là đứa chạy xuống bếp đầu tiên. Và thằng con trai của mẹ lúc nào cũng được ưu tiên cho cái bánh xèo đúc ra trước nhất, dù sau này có thêm em nhỏ đi nữa. Sợ bánh nóng bỏng tay con, mẹ lại bỏ luôn bánh vào dĩa cho thằng con trai cưng. Con vênh mặt lên cùng chị, cùng em dù cái bánh xèo tiếp theo mẹ cho chị, cho em con cũng chỉ sau con vài phút. Việc đầu tiên là con lấy trước lát thịt và con tôm khá to trong bánh ra ăn trước như sợ ai tranh mất, sau đó mới cuốn bánh, kẹp rau, chấm vào chén nước mắm mẹ vừa làm sẵn. Mẹ nhìn con, mỉm cười, lau những giọt mồ hôi bắt đầu rịn ra trên trán. Rồi cứ thế, chị em con ăn đến chừng nào no căng bụng thì thôi.
Ba đi làm về, đã có sẵn một dĩa đầy bánh xèo mẹ để trong lồng bàn. Riêng mẹ, vẫn miệt mài bên chảo bánh. Cả nhà ăn đủ rồi, còn phải đúc để biếu ông bà, cậu dì, chú bác và bà con hàng xóm xung quanh nữa. Có khi đến hơn 1 giờ chiều mẹ mới đúc xong, ngồi lại ăn qua loa vài cái bánh xèo rồi lại phải đem đi biếu mọi người. Thành ra, mỗi lần đúc bánh xèo, mẹ là người vào bếp đầu tiên và cũng là người cuối cùng ra khỏi bếp. Nhưng khi nghe chúng con nói bánh xèo ăn ngon, khi nhìn khuôn mặt vui vẻ của ba, mẹ lại mỉm cuời ngay...
Giờ, ruộng nhà mình làm càng ngày càng thất bát. Còn non 1 sào làm lúa, đất thì ngày càng xấu, chuột chim thì cứ phá dần nên đến cuối mùa cũng còn không mấy hạt gạo. Gặt xong về, riêng gạo không đủ cả nhà ăn được nửa tháng. Mẹ cũng không đúc bánh xèo như ngày trước nữa. Lúc nào chúng con thèm, mẹ ra chợ mua về cho cả nhà ăn luôn. Nhưng những cái bánh xèo ấy sao mà nhàn nhạt, không có chút gì háo hức và vui như ngày xưa nữa. Dần dần, con cũng không thấy thèm ăn bánh xèo nữa...
Nhiều lúc, con muốn theo nỗi nhớ mang tên bánh xèo, tìm về với những mùa gặt no đủ như ngày xưa, mà không thể được. Những cái bánh xèo mẹ đúc giờ cũng đã là dĩ vãng của gần 1/3 đời người. Con thèm lắm cái không khí chờ đợi, thập thò nơi cửa bếp của chị em con, thèm thấy ba mẹ vui vẻ nhìn nhau sau bữa bánh xèo, sau một vụ lúa như ý. Nhưng hình như tất cả cũng đã là hoài niệm. Chỉ biết buồn, nhớ và tiếc. Những niềm hạnh phúc bình dị mà thiêng liêng của con bên ba mẹ, chị em cứ bị thời gian lấy dần đi... Càng trưởng thành, con lại càng muốn mình nhỏ lại. Bánh xèo ơi!
Nguyễn Thành Giang