Những năm qua huyện miền núi Yên Lập (Phú Thọ), được Nhà nước đầu tư cả trăm tỷ đồng để xây dựng các công trình nước sạch tự chảy phục vụ cho người dân vùng khó. Tuy nhiên, sau một thời gian đưa vào sử dụng, đến nay các công trình này đã xuống cấp trầm trọng và đang trong tình trạng “chết yểu”.
Công trình "đắp chiếu"
Ông Hoàng Tiến Quý, Bí thư Đảng ủy xã Thượng Long, huyện Yên Lập cho biết: Năm 2002, Thượng Long được đầu tư xây dựng hai công trình nước sinh hoạt tự chảy tại thôn Ói Lốc và thôn Đồng Hù, với tổng kinh phí lên tới hơn 1,3 tỷ đồng để phục vụ cho 540 hộ dân. Năm 2003, khi hai công trình này được đưa vào sử dụng, người dân hai thôn Ói Lốc và Đồng Hù vui lắm. Thế nhưng được vài năm thì nước sạch ngừng chảy do hỏng bể lọc, bể chứa và đường ống dẫn nước từ đầu nguồn về. Nhiều hộ trong thôn phải tự tìm nguồn nước để sinh hoạt.
|
Không riêng ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, nhiều công trình nước sinh hoạt cho đồng bào dân tộc bị "đắp chiếu" mà ở xã Nậm Kè, huyện Mường Nhé (Điện Biên) cũng trong tình trạng tương tự. Ảnh: Trọng Thủy |
Anh Triệu Phú Vi, nhà ở gần khu bể lọc công trình nước tự chảy thôn Ói Lốc, cho biết: "Công trình nước tự chảy có cũng như không! Đã hơn 2 năm nay, gia đình tôi phải lấy nước suối về để sử dụng, bình quân mỗi ngày từ vài chục lít đến nửa khối. Mà nước suối chỉ để tắm giặt chứ nước đun nấu gia đình phải mang can đi xin hàng xóm… Giờ đây, bể thì trơ, van thì hỏng, đường ống thì bị dập nát, thậm chí đồng hồ đo nước cũng đã được người dân tháo ra treo trên gác bếp”.
Không riêng gì xã Thượng Long, phần lớn các xã được thụ hưởng chương trình nước sạch tự chảy đều rơi vào tình trạng "có cũng như không". Ông Triệu Văn Liên, Chủ tịch UBND xã Nga Hoàng, cho biết: Xã được đầu tư xây dựng 2 công trình nước tự chảy nhưng đến nay hiệu quả sử dụng kém, một công trình mới được sửa chữa lại chỉ đáp ứng nhu cầu sử dụng của 30 hộ dân, công trình còn lại đã “đắp chiếu” nhiều năm nay. Hay như công trình ở xóm Mơ (thị trấn Yên Lập) sau vài năm đi vào hoạt động, nguồn nước đã bị cạn kiệt, đập đầu nguồn bị rò rỉ, thấm nước, đường ống thép đầu nguồn bị tháo trộm, nên công trình ngừng hoạt động nằm phơi nắng, dầm mưa dưới tán rừng keo xanh ngút... Trong khi đó, người dân vẫn thiếu nước sinh hoạt trầm trọng trong nhiều năm qua.
Thiếu cơ chế quản lý
Theo số liệu của Phòng Nông nghiệp huyện Yên Lập, toàn huyện hiện có 25 công trình nước sạch tự chảy ở 13 xã, thị trấn trong huyện đã ngừng hoạt động, cần được sửa chữa phục hồi và kiện toàn lại đơn vị quản lý vận hành.
Ông Phùng Mạnh Đạt, Phó Bí thư Đảng ủy xã Thượng Long, cho biết: Ở các khu được thụ hưởng chương trình nước sạch tự chảy, xã giao cho khu tự điều hành và ra quy chế hoạt động. Mỗi khu thành lập một tổ vận hành quản lý và thu phí từ 200 -300 đồng/m3 để lấy tiền chi cho công tác quản lý sửa chữa, nhưng hầu hết dân không đóng tiền nên khi hư hỏng không có kinh phí để sửa chữa...
Theo ông Đào Kim Phương, Phó phòng Nông nghiệp huyện Yên Lập, nguyên nhân ngừng hoạt động chủ yếu do đường ống đầu nguồn bị lũ cuốn trôi, nhiều đoạn ống bị bục vỡ, hỏng bể lọc, bể chứa, van khu xử lý bị hỏng, bể lọc bị tắc, bể chứa bị xuống cấp rò rỉ nước… Có những công trình xây xong chưa kịp bàn giao đã cạn nguồn nước như công trình xóm Mít thị trấn Yên Lập. Hay công trình ở khu Lèn xã Đồng Thịnh phải “đắp chiếu” do van đầu nguồn bị hỏng, tuyến ống dẫn nước đầu nguồn vào các khu xử lý đều bị hỏng... Mặt khác, là do chính quyền địa phương và người dân thiếu ý thức trách nhiệm trong công tác quản lý, duy tu bảo dưỡng. Việc hệ thống công trình nước tự chảy trên địa bàn huyện bị xuống cấp, hư hỏng đang là vấn đề rất nan giải đối với huyện và cần phải khắc phục ngay tình trạng “cha chung không ai khóc” tại cơ sở địa phương, có như vậy các công trình này mới có thể hoạt động thường xuyên và liên tục.
Thiết nghĩ, trước khi xây dựng một công trình nước sạch sinh hoạt, yêu cầu chính quyền phải xây dựng được một quy chế quản lý và có sự cam kết của người dân về trách nhiệm sử dụng, địa phương nào chưa làm được thì chưa đầu tư.
Tạ Văn Toàn