Sự biến động của giá dầu mỏ thế giới thời gian qua thu hút nhiều quan tâm. Trong khi các cường quốc xuất khẩu dầu mỏ lo lắng trước nguy cơ nguồn thu giảm sút, thì các chuyên gia cho rằng về lâu dài, giá xăng dầu giảm có lợi cho tăng trưởng kinh tế, thông qua kích thích sản xuất và tiêu dùng.Giá dầu liên tục giảmĐầu năm 2014, giá dầu mỏ vẫn dao động trên mức 100 USD/thùng, có thời điểm vào cuối tháng 6 còn lên mức hơn 110 USD/thùng. Tuy nhiên, kể từ tháng 7 giá dầu mỏ bắt đầu lao dốc từ mức hơn 105 USD/thùng xuống chỉ còn chưa tới 80 USD hiện nay. Đáng chú ý đà sụt giảm này có thể còn chưa dừng lại ở đó. Giá dầu giao dịch ngày 26/11 tiếp tục đà giảm khi dầu thô Brent biển Bắc ở mức 78,13 USD/thùng, còn dầu thô ngọt nhẹ của Mỹ giảm xuống còn 73,79 USD.
Doanh số bán xe hơi ở Mỹ tăng mạnh khi giá xăng dầu giảm. |
Việc giá dầu mất 30% giá trị trong vòng 6 tháng trở lại đây là một điều bất thường, mà theo cách mô tả của Michael Haigh, trưởng bộ phận nghiên cứu của tập đoàn Societe Generale, thì “thị trường dầu mỏ đang chứng kiến một sự thay đổi về mặt cấu trúc, một sự thay đổi căn bản chỉ xuất hiện một lần trong 1-2 thập niên”. Ông dự đoán giá dầu Brent có thể sẽ rơi xuống mức 70 USD/thùng còn giá dầu thô ngọt nhẹ sẽ ở mức 60-65 USD.
Edward L. Morse, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu tiêu dùng tại Citigroup dự đoán: “Chúng tôi nghĩ rằng giá dầu thấp sẽ tiếp tục được duy trì ít nhất trong vòng 1 năm. Ngay cả khi giá tăng trở lại trên phạm vi thế giới, sẽ cần khoảng 2 năm với lượng cầu tăng lên để đẩy giá dầu trở lại giá hồi giữa những năm 1990”. Cơ quan Thông tin năng lượng liên bang Mỹ dự báo giá dầu cho năm 2015 sẽ là 83 USD/thùng, thấp hơn 18 USD so với dự báo trước đó được đưa ra trong tháng 10.
Nguy cơ giảm phátGiá dầu mỏ giảm lại kéo theo nguy cơ giảm phát. Jeffrey Gundlach, giám đốc quản lý quỹ của DoubleLine Capital nhận định: Nếu giá dầu là 75 USD/thùng, tôi nghĩ rằng CPI (chỉ số giá tiêu dùng) ở Mỹ có thể xuống mức 0% và lúc đó nguy cơ giảm phát xuất hiện.
Tỷ lệ lạm phát của Mỹ từ lâu đã ở dưới mức 2% theo mục tiêu đặt ra. Nhưng với giá dầu mỏ như hiện nay thì mức lạm phát này, cùng lãi suất cơ bản của Mỹ, khó có thể tăng lên trong năm tới. Việc lạm phát tại Anh giảm xuống 1,2% thời gian gần đây là một hệ quả của giá dầu giảm. Giá dầu thấp cũng là một nhân tố để gia tăng hoạt động đầu cơ, kéo dài thời gian thực hiện chính sách tiền tệ, trong khi các gói kích thích kinh tế lại chỉ có tác dụng với liều lượng vừa đủ.
Bản thân thị trường dầu mỏ đi xuống cũng phản ánh cái nhìn bi quan của giới đầu tư với triển vọng tăng trưởng của các nền kinh tế, trong đó có châu Á, nơi có những nền kinh tế nhập khẩu dầu mỏ hàng đầu thế giới. Tăng trưởng kinh tế Ấn Độ đã giảm xuống mức 5% trong quý III so với 5,7% của quý trước. Kinh tế Nhật Bản tăng trưởng âm trong quý thứ 2 liên tiếp. Động thái cắt giảm lãi suất bất ngờ của Trung Quốc hồi tuần trước cũng là tín hiệu cho thấy sự giảm tốc của nền kinh tế lớn nhất khu vực.
Lợi nhiều hơn hạiNhìn trên thị trường dầu mỏ, giá dầu giảm là một “món quà trời cho” đối với nhiều nền kinh tế đang phải nhập khẩu nhiên liệu như Trung Quốc, Ấn Độ, Nhật Bản, các nước Liên minh châu Âu. Tất nhiên, có kẻ được sẽ có người mất. Dầu thô rớt giá chắc chắn sẽ gây thiệt hại cho nền kinh tế của nhiều nước xuất khẩu mặt hàng này. Nhưng các nhà kinh tế đều thống nhất rằng về tổng thể, giá dầu mỏ giảm sẽ tạo đà tốt cho sự phục hồi kinh tế. Dean Maki, nhà kinh tế trưởng tại Barclays nhận định: “Khi dầu thô giảm giá, lợi ích mà bên tiêu thụ dầu thu được sẽ lớn hơn mất mát của bên sản xuất. Chẳng hạn, tiền đầu tư vào sản xuất dầu khí (tại Mỹ) là dưới 1% GDP, trong khi chi tiêu của người tiêu dùng vào mặt hàng năng lượng này chiếm tới ,5% GDP”.
Trong ngắn hạn, giá dầu thấp sẽ giúp thị trường hàng hóa khởi sắc do chi phí sản xuất giảm, đồng thời người tiêu dùng lại có thêm tiền để chi tiêu thay vì đốt vào năng lượng. Số tiền các nền kinh tế phải đầu tư vào dầu khí sẽ được chuyển vào lĩnh vực khác của nền kinh tế để kích thích tăng trưởng, tạo việc làm. Người tiêu dùng Mỹ, châu Âu sẽ có thêm hàng tỷ USD để thúc đẩy tăng trưởng qua các kỳ nghỉ sắp tới, nhất là khi Giáng sinh đang tới rất gần.
Các doanh nghiệp tỏ ra hồ hởi khi giá xăng dầu giảm. Todd J.Teske, Giám đốc điều hành của Briggs&Stratton - công ty sản xuất động cơ cho máy xén cỏ, máy thổi tuyết lớn nhất thế giới – khẳng định: “Sẽ rất tốt nếu điều này kéo dài tới mùa Xuân, khi người tiêu dùng có thêm tiền tích trữ trong ví, họ sẽ chi tiêu nhiều cho việc khác”. Còn Giám đốc điều hành của tập đoàn đa quốc gia về lĩnh vực xây dựng Caterpillar, ông Douglas R.Oberhelman, thì diễn giải theo cách khác: “Nếu giá dầu giữ ở mức 75-95 USD/thùng, nó sẽ giống như một gói kích thích mà ngay cả Ngân hàng dự trữ liên bang hay Quốc hội Mỹ cũng không thể tung ra”.
Việc giá dầu giảm giống như một sự kích thích đẩy tiền vào túi của những người có mức thu nhập trung bình, những người không sở hữu chứng khoán hay có các khoản lương bổng kếch xù. Với việc người Mỹ chi khoảng 1 tỷ USD/ngày vào xăng, Tom Kloza, nhà phân tích trưởng về năng lượng của Cơ quan Thông tin dầu khí Mỹ ước tính trong tháng 11 và 12, họ sẽ tiết kiệm được gần 8,4 tỷ USD so với hai tháng cuối năm ngoái.
Có thể nói người tiêu dùng là bên được hưởng lợi nhiều nhất từ giá xăng giảm. Hiệu ứng tích cực này lan sang các ngành công nghiệp khác, trong đó có ngành sản xuất xe hơi. Doanh số bán xe tải và xe thể thao tại Mỹ nhảy vọt lên mức 9,1% hồi tháng trước so với tháng 10 năm ngoái, khi người tiêu dùng đổ xô đi mua các mẫu xe mới đắt tiền mà ít để ý đến việc nó ngốn xăng nhiều hay ít.
Giá dầu giảm còn hỗ trợ tăng trưởng thông qua giảm chi phí nhiên liệu cho các ngành sản xuất và thúc đẩy dòng vốn chảy mạnh hơn vào các thị trường đầu tư khác, như thị trường chứng khoán, ngoại hối.
Thái Nguyễn