Ngày 19/5, Viện quan hệ quốc tế và chiến lược (IRIS) của Pháp phối hợp với Quỹ Gabriel Péri đã tổ chức hội thảo với chủ đề “Căng thẳng mới ở Biển Đông”. Hội thảo được chia làm 3 phiên diễn ra dưới sự đồng điều hành của ông Didier Billion, Phó giám đốc IRIS và ông Alain Obadia, Chủ tịch Quỹ Gabriel Péri. Các diễn giả chính trình bày các tham luận là các chuyên gia về khu vực bao gồm các luật gia, giáo sư, nhà ngoại giao đến từ nhiều nước, cụ thể gồm nghiên cứu viên François-Xavier Bonnet thuộc Viện nghiên cứu Đông Nam Á đương đại (IRASEC) tại Bangkok; Baladas Ghoshal, Giám đốc nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Hòa bình và Xung đột (IPCS) tại New Delhi, Ấn Độ ; Eric Mottet, Giáo sư Đại học Québec, Montréal-Canada ; Hideo Yamagata, Giáo sư Đại học Nagoya, Nhật Bản ; James Edward Hoare, nhà nghiên cứu cho Chatham House, Anh; Bruno Hellendorff, nhà nghiên cứu thuộc nhóm GRIP, Bỉ và nhiều chuyên gia tên tuổi của Pháp như Jean-Vincent Brisset, Daniel Cirera, Patrice Jorland, Christian Lechevry, Michel Maso.
Hội thảo thu hút sự tham dự đông đảo của các học giả, nhà nghiên cứu, nhà báo, sinh viên, nghiên cứu sinh. Đây là lần thứ hai IRIS phối hợp với Quỹ Gabriel Péri tổ chức hội thảo về vấn đề này, lần đầu được tổ chức tại trụ sở của IRIS ở Paris năm 2012.
Tại cuộc hội thảo, ông Didier Billion cho biết một trong những lý do mà IRIS và Quỹ Gabriel Péri tổ chức hội thảo về Biển Đông là do khu vực này đã và đang xuất hiện những căng thẳng mới. Ban tổ chức đã nhận được rất nhiều bài tham luận có chất lượng cao trong đó có nhiều tác giả là các nhà nghiên cứu đến từ những nước rất xa. Theo ông, thông tin về khu vực này rất ít, báo chí và giới nghiên cứu gặp khó khăn trong việc tiếp cận thông tin. Hội thảo không có mục đích là giải quyết vấn đề nhưng nó đem lại thông tin từ đó có thể giúp làm giảm bớt căng thẳng.
Ông Didier cũng khẳng định những căng thẳng ở Biển Đông là một trong những vấn đề phức tạp nhất, dễ bùng nổ nhất trên thế giới hiện nay, nhưng vấn đề này chưa được nhiều nước phương Tây nhận thức một cách đầy đủ.
Các tham luận và trao đổi tại buổi hội thảo tập trung vào 3 chủ đề chính: Những diễn biến trong khu vực kể từ năm 2012; Chính sách của các cường quốc khu vực, vai trò của Liên hợp quốc và luật pháp quốc tế; Đâu là chính sách của châu Âu.
Các ý kiến trao đổi tại hội thảo cho thấy từ năm 2012, tình hình trong khu vực tiếp tục có những diễn biến đáng lo ngại. Những xung đột chính trị là trung tâm của các căng thẳng, yếu tố địa chính trị của khu vực, những đòi hỏi/yêu sách của các quốc gia ven biển, của cường quốc thế giới trong khu vực là Trung Quốc.
Hội thảo đã làm rõ hơn bối cảnh, các yếu tố tác động đến tình hình và triển vọng tìm thấy các giải pháp làm giảm căng thẳng tại khu vực Biển Đông. Hội thảo đã đạt được mục tiêu là giúp mọi người theo dõi những diễn tiến ở Biển Đông qua sự trình bày của các chuyên gia về khu vực đến từ nhiều nước và Pháp.
Hội thảo đã đề cập đến nhiều chủ đề với định hướng chính là những xung đột/tranh chấp ở Biển Đông liên quan trước hết đến các quốc gia ven biển nhưng cũng liên quan đến phần còn lại của thế giới. Hội thảo cũng nêu rõ quan điểm của các cường quốc, vai trò địa chính trị, an ninh, kinh tế, thương mại tại khu vực Biển Đông; những xu hướng và những cam kết hợp tác, liên kết kinh tế trong khu vực như những hiệp định tự do thương mại, hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP)…
Nhiều tham luận cũng nêu lên những diễn biến mới tại Biển Đông kể từ năm 2012. Đáng chú ý là những điểm mới của hoạt động khai thác tài nguyên thiên nhiên, nghiên cứu khoa học và đặc biệt là việc Trung Quốc trong năm 2014 đơn phương tuyên bố vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên vùng biển tranh chấp với Nhật Bản, hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương - 981 (Haiyang Shiyou-981) tại vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Căng thẳng có vẻ tiếp tục leo thang với việc gia tăng tiềm lực quân sự của các quốc gia trong khu vực. Những thách thức ở đây ngày càng cấp bách và cần có giải pháp cho những vấn đề đó.
Nhiều diễn giả cũng khẳng định Pháp, EU và thế giới cần có đóng góp vào việc giải quyết bất đồng, tranh chấp ở khu vực trên cơ sở luật pháp quốc tế, tôn trọng Công ước Liên hợp quốc về luật biển năm 1982 (UNCLOS); mở rộng các khuôn khổ hợp tác trên tất cả các lĩnh vực là an ninh, quân sự để làm giảm căng thẳng. Các tham luận và quá trình thảo luận đã góp phần đưa ra một số câu trả lời và kiến giải cho những căng thẳng mới ở khu vực Biển Đông.
Tiến Nhất - Việt Sơn (P/v TTXVN tại Pháp)