Chúng tôi gặp Lý A Páo (xã Ý Tý, huyện Bát Xát, Lào Cai) tại nhà sách Mặt trời (thành phố Lào Cai) khi em đang mân mê trên tay không muốn rời quyển "Truyện cổ Andersen toàn tập" do NXB Phụ nữ ấn hành với giá 195.000 đồng. Nghỉ hè trước khi vào lớp 9, Lý A Páo được mẹ cho theo xuống thành phố chơi, em cho biết, em đã gom tiền bán củi từ đầu tháng nhưng mới chỉ để dành được 50.000 đồng, trong khi chị chủ hiệu nói, giảm giá rồi cuốn đó vẫn có giá 180.000 đồng.
Phòng thư viện của Trường THCS Nậm Đét, huyện Bắc Hà, tỉnh Lào Cai. Ảnh: Thanh Hải - TTXVN |
Páo chỉ là một trong rất nhiều trẻ em miền núi đang thực sự "khát" sách. Sách cho thiếu nhi miền núi tỉnh Lào Cai từ nhiều năm nay vẫn là một khoảng trống khó lấp đầy, trong khi nó góp phần đặc biệt quan trọng trong việc hình thành phát triển tư duy và hoàn thiện nhân cách trẻ.
Sách báo hiện có: Rất xa lạ!
Sách thiếu nhi hiện được in ra tương đối nhiều, nhưng ở vùng nông thôn, miền núi vùng sâu, vùng xa và các trường học trên những địa bàn tỉnh Lào Cai hầu như vẫn thiếu vắng. Lào Cai có 126 điểm bưu điện văn hóa xã trên toàn tỉnh; hoạt động của các điểm này đã giúp nhân dân được đọc sách, báo miễn phí, góp phần nâng cao dân trí và tuyên truyền đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước. Song, theo phản ánh của nhiều giáo viên, sách viết cho thiếu nhi, đặc biệt thiếu nhi miền núi hầu như không có. Thay vào đó, chiếm hơn một nửa là sách về khoa học - kỹ thuật khiến các em không thể đọc hoặc đọc mà không hiểu gì vì cách viết của các tác giả quá xa lạ so với trình độ nhận thức của các em. Hoặc nhiều báo khác thì đều là các ấn phẩm về làm đẹp, mỹ phẩm, kiến trúc nhà đẹp... cũng hoàn toàn xa lạ với các em.
Sách cho thiếu nhi nói chung đã hiếm, sách viết về chính thiếu nhi miền núi lại càng hiếm hơn. Các em chỉ biết về truyền thống dân tộc mình qua những câu chuyện truyền miệng, những bài hát, câu nói. Và hình thức lưu truyền không thành văn bản hay sách vở này đã làm mai một, biến tướng đi rất nhiều văn hóa của người dân tộc thiểu số. Ông Sùng Chín Pao, Chủ tịch UBND xã Lùng Khấu Nhin (huyện Mường Khương) tâm sự: "Cũng có một vài quyển sách viết về miền núi, nhưng đồng bào không thích vì nó không gần gũi, người viết không hiểu gì về cuộc sống, văn hóa của người miền núi".
Anh Nguyễn Văn Thịnh, cán bộ thư viện Trường THCS Ý Tý số 1, nơi Páo đang theo học cho biết: "Dù điều kiện còn khó khăn nhưng các em ở đây phần lớn đều được đi học đầy đủ. Tuy nhiên sự hỗ trợ từ các chính sách giáo dục miền núi của Đảng và Nhà nước, cùng sự nhiệt tâm của các thầy cô giáo nhà trường cũng chỉ có thể lo cho các em sách giáo trình học, ngoài ra các em không có cơ hội tiếp cận với các loại sách báo khác". Vì thế không khó hiểu khi mong muốn của Páo cũng như các học sinh ở đây đơn giản là có một thư viện sách nhỏ để có thể học tập cũng như giải trí, được đọc và khám phá thế giới qua những trang sách. Những trường học có thư viện như một số trường huyện trên địa bàn tỉnh thì chỉ là nơi cất giữ sách báo chứ không phải là nơi cho mượn, đọc sách báo. Nhiều trường có số lượng học sinh trên ngàn em, nhưng cả một năm học, số học sinh mượn được sách báo chỉ đếm chưa hết đầu bàn tay.
Giá sách quá cao
Không chỉ trẻ em vùng cao, vùng sâu, ngay cả trẻ em trên địa bàn thành phố Lào Cai, việc sở hữu một quyển sách cũng là vấn đề đau đầu với nhiều gia đình, bởi giá cả sách ngày càng tăng cao. Theo lời chị Hoàng Thị Quý (phường Phố Mới, thành phố Lào Cai), cô con gái học cấp I của chị rất thích sách, nhưng thỉnh thoảng chị mới dám mua, vì chỉ cần mua vài cuốn cho con là “mất tiêu” tiền ăn của cả nhà trong ngày. Nhiều quyển sách chỉ với vài chục trang mà giá trên 15.000 đồng, những quyển khoảng vài trăm trang thì giá bìa từ 80.000 - 100.000 đồng. Với giá sách như hiện nay, không phải con nhà ai cũng có thể mua đọc được, nhất là con em ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
Nhận thức điều đó, tỉnh Lào Cai đã và đang có một số biện pháp khắc phục tình trạng "khát" sách của trẻ vùng sâu vùng xa. Vừa qua, nhân ngày hội thiếu nhi đọc sách, thành phố Lào Cai đã quyên góp được gần 1.000 đầu sách tặng các em nhỏ vùng sâu và trẻ thiệt thòi. Nhằm phục vụ nhu cầu đọc sách, báo của các em thiếu nhi trong dịp hè năm nay, thư viện tỉnh Lào Cai đã bổ sung hơn 1.000 bản sách với nhiều đầu sách hay, phong phú về nội dung và hấp dẫn về hình thức. Đặc biệt trong tháng 6 này, thư viện sẽ khai trương phòng đọc dành cho thiếu nhi nhằm tạo một không gian riêng để các em tìm đến sách và cảm thấy thoải mái khi đọc sách. Bên cạnh đó, công tác luân chuyển sách tới các huyện, thành phố được thư viện đặc biệt chú trọng nhằm tạo điều kiện cho các em học sinh, thiếu nhi trong toàn tỉnh vui hè bổ ích, tiếp thu thêm nhiều kiến thức mới từ sách báo, giáo dục lòng ham mê đọc sách. Có thể coi đây là những tín hiệu vui không chỉ với các em nhỏ.
Hương Thu