Sáng mùng 7 tháng Giêng năm Giáp Ngọ (6/2/2014), lễ hội Tịch điền đã diễn ra tại xã Đọi Sơn (huyện Duy Tiên, Hà Nam). Đây là một nghi lễ quan trọng để khuyến khích nghề nông, đánh thức đất đai, khởi đầu một mùa vụ mới. Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan tham dự lễ hội.
Lễ hội Tịch điền 2014 diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 4 - 6/2/2014 (tức từ mồng 5 đến mồng 7 tháng Giêng âm lịch). Trong hai ngày mồng 5 và mồng 6 Tết, người dân Đọi Tam tổ chức nghi lễ cáo yết tại đình Đọi Tam, lễ rước nước, thi vẽ và trang trí trâu cùng nhiều trò chơi dân gian như chơi đu, đi cầu khỉ, bịt mắt đập niêu, kéo co, thi làm bánh dày...
|
Lễ Tịch điền khơi dậy và giáo dục truyền thống yêu lao động. |
Ngày mồng 7 tháng Giêng là ngày chính của lễ hội Tịch điền. Đúng 7 giờ sáng, lễ rước linh vị của vua Lê Đại Hành từ chùa Đọi xuống khu ruộng làm lễ Tịch điền được cử hành uy nghiêm, trang trọng.
Sau tiếng trống khai hội của làng Đọi Tam và màn múa rồng rộn ràng của nhân dân làng Đọi Tam, Đọi Tứ, ông Trần Xuân Lộc, Bí thư Tỉnh ủy tỉnh Hà Nam, đã đọc văn trình vua Lê Đại Hành, xin phép tiến hành khai hội. Các đại biểu thực hiện nghi lễ dâng hương trước bàn thờ thần Nông và linh vị vua Lê Đại Hành, bày tỏ tấm lòng thành kính, tưởng nhớ đến công ơn của vua Lê Đại Hành, người đã có những luống cày khai xuân đầu tiên trên mảnh đất Đọi Sơn vào năm 987, đồng thời cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, nhà nhà no đủ.
|
Theo “Việt sử lược”, vào năm Đinh Hợi, niên hiệu Thiên Phúc thứ 7 (năm 987) vua Lê Đại Hành đã về chân núi Đọi làm Lễ Tịch điền (cày ruộng) đầu tiên trong lịch sử Việt Nam. Từ đó về sau, lễ Tịch điền trở thành một mỹ tục mà các triều đại Lý, Trần, Hậu Lê, Nguyễn đều thực hiện.
Theo tục xưa, sau khi đã làm lễ cúng thần Nông, nhà vua đích thân xuống cày 3 sá, các vương tôn, công khanh cày 7 sá, sỹ phu cày 9 sá. Giống lúa cấy trên ruộng tịch điền được tuyển chọn cho thứ gạo ngon, quý, được dùng làm phẩm vật trong các lễ tế quan trọng của triều đình. |
Sau lễ dâng hương, một cụ cao niên ở Đọi Sơn khoác Long bào, nhập linh khí quân vương, bắt đầu nghi lễ Tịch điền, cày những (sá cày) đường cày đầu tiên. Đại diện lãnh đạo ngành, địa phương, các cụ bô lão trong xã tiếp tục cày những đường cày thẳng tắp, các thiếu nữ trong trang phục truyền thống theo sau để gieo những hạt giống đầu tiên xuống mảnh ruộng vừa được cày trong không khí tưng bừng, náo nức.
Theo ông Trần Xuân Lộc, Bí thư tỉnh ủy Hà Nam, lễ hội Tịch điền là một trong những di sản văn hóa truyền thống quý giá của dân tộc, một mỹ tục khuyến khích nông tang, nhắc nhở dân các làng “dĩ nông vi bản”. Đồng thời, khơi dậy và giáo dục truyền thống yêu lao động, yêu sản xuất cho người dân và các thế hệ con cháu, để thế hệ con cháu ghi nhớ truyền thống tốt đẹp của cha ông.
Lão nông Nguyễn Văn Chương, trú tại thôn Nội (xã Tiên Ngoại, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam) cho biết, năm nay là năm thứ 5 ông cùng con trâu của gia đình tham gia lễ hội, một phong tục, một truyền thống tốt đẹp của người dân dưới chân núi Đọi.
Còn lão nông Nguyễn Bá Lưu, cũng ở thôn Nội phấn khởi: “Con trâu của gia đình tôi năm nay được cày những sá cày đầu tiên, tôi vui lắm. Sau mỗi mùa lễ hội, những nông dân như chúng tôi lại thấy phấn khởi bắt tay vào lao động sản xuất, mở rộng trồng trọt, chăn nuôi, phát triển kinh tế...”.
Bài và ảnh: Phương Lan