Tại thời điểm này, nông dân một số tỉnh như Thanh Hóa, Nghệ An, Vĩnh Phúc..., đang điêu đứng vì giống lúa BC15 trổ bông nhưng không có hạt. Trong khi có ý kiến cho rằng, nguyên nhân của hiện tượng này là do lúa giống không đảm bảo chất lượng thì các nhà khoa học khẳng định, lúa lép hạt là do thời tiết.
Trong vụ hè thu và vụ mùa tới, Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) vẫn khuyến cáo nông dân trồng giống lúa này.
Lép hạt tại thời tiết
Theo ông Lê Như Tuấn - Giám đốc Sở NN&PTNT Thanh Hoá, vụ đông xuân này, Thanh Hoá có khoảng 8.000 ha gieo trồng lúa BC15, trong đó khoảng 70% là bị lép hạt. Còn tại Nghệ An, trong số 8.000 ha BC15 có đến 6.600 ha bị lép hạt (trong đó có 5.300 ha bị thiệt hại từ 70 - 90%). Còn tại Vĩnh Phúc, vụ này toàn tỉnh gieo cấy 2.900 ha lúa BC15, trong đó có gần 700 ha kết hạt kém, tập trung ở huyện Lập Thạch và Sông Lô... Đặc biệt, có nhiều hộ nông dân ở các tỉnh này gieo cấy toàn bộ diện tích bằng giống lúa BC15, trong đó có cả những hộ nghèo nên các hộ gặp rất nhiều khó khăn.
|
Sản xuất nông nghiệp của Việt Nam còn phụ thuộc quá nhiều vào thời tiết. Trong ảnh: Cánh đồng mẫu lớn 30 ha tại huyện Yên Khánh, Ninh Bình. Ảnh: Anh Minh - TTXVN |
Trao đổi với PV báo Tin tức, PGS.TS. Nguyễn Thị Trâm (ĐH Nông nghiệp I Hà Nội), cho biết, BC15 là giống lúa mẫn cảm với thời tiết, gồm cả lạnh và nóng. Ở vụ xuân bình thường, nếu gieo từ 5/1 thì ngày mà lúa bắt đầu mẫn cảm nhiệt độ là 15/4, sau đó 15 ngày (30/4) lúa sẽ trỗ bông. Nhưng vụ xuân 2013 ấm, làm ngắn thời gian sinh trưởng sinh dưỡng của lúa mất 6 - 7 ngày, nên BC15 bước vào thời kỳ mẫn cảm sớm hơn, vào ngày 8 - 9/4. Toàn bộ thời kỳ mẫn cảm 6 ngày tiếp theo của lúa (từ 8 - 14/4), nhiệt độ ở nhiều địa phương đều dưới 24oC (Nghệ An, Thanh Hoá 17 - 18 độ C), khiến BC15 không hình thành được hạt phấn hữu dục, khi lúa trỗ sẽ không có phấn để thụ tinh nên bị lép. Sự trùng hợp ngẫu nhiên của đợt không khí lạnh từ 7 - 15/4 và thời kỳ mẫn cảm nhiệt độ của trà lúa BC15 gieo xung quanh 5/1 đã gây bất dục hạt phấn dẫn đến lép hạt.
Theo nhiều nhà nông học, điều này dường như bất khả kháng bởi từ trước đến nay, sản xuất nông nghiệp của nước ta được hay mất mùa đều chịu sự chi phối của thời tiết.
Riêng ở Vĩnh Phúc, qua kiểm tra thực tế trong ngày 21/5 cho thấy, một số diện tích trỗ bông muộn vào đúng thời điểm nắng gắt trong những ngày 17, 18/5 cũng khiến lúa kém đậu hạt. PGS.TS Nguyễn Thị Trâm khẳng định, việc giống BC15 bị lép do tác động đồng thời của hai yếu tố là đặc điểm của giống và diễn biến nhiệt độ toàn vụ chứ không thể tách riêng yếu tố nào.
Trong khi đó, diện tích lúa BC15 ở các tỉnh Thái Bình, Nam Định, Hà Nam, Ninh Bình..., lại đơm bông đều, bông to, hạt chắc. Ông Trần Xuân Định - Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Thái Bình - cho biết, vụ đông xuân này toàn tỉnh gieo cấy trên 21.000 ha giống lúa BC15, chiếm 26% diện tích, nhưng chỉ có một phần rất nhỏ bị lép hạt do nông dân gieo cấy sớm. Phần lớn diện tích còn lại dự kiến sẽ đạt năng suất từ 70 - 75 tạ/ha.
Thích hợp với vụ hè thu và vụ mùa
TS Lê Quốc Doanh - Cục trưởng Cục Trồng trọt - yêu cầu các địa phương bị thiệt hại nhanh chóng rà soát lại diện tích và mức độ thiệt hại gửi về Bộ NN&PTNT để Bộ trình lên Chính phủ nhằm có chính sách hỗ trợ kịp thời. Trước mắt, ông Trần Mạnh Báo - Tổng giám đốc Công ty Giống cây trồng Thái Bình cho biết, Công ty đã quyết định hỗ trợ 500 tấn giống BC15 để chia sẻ khó khăn, giúp bà con nông dân hai tỉnh Nghệ An và Thanh Hoá kịp thời khôi phục sản xuất.
Theo các nhà chọn giống, BC15 là giống lúa tốt, năng suất cao, ít bị bệnh bạc lá nhưng có nhược điểm là dễ nhiễm bệnh đạo ôn và mẫn cảm với nhiệt độ thấp. Ở vụ hè thu và vụ mùa không bị ảnh hưởng bởi hai yếu tố trên nên Cục Trồng trọt vẫn khuyến cáo nông dân các địa phương đưa giống lúa này vào cơ cấu gieo trồng. Đồng tình với quan điểm này, bà Trâm khuyến cáo thêm: “Các tỉnh miền Bắc chỉ nên mở rộng diện tích lúa BC15 trong vụ mùa và hè thu; riêng vụ xuân có nhiều giống khác dễ tính hơn”.
Huyền Tím