Có một loài hoa đồng nội không biết mọc trên đất núi cằn cỗi tự bao giờ mà mỗi khi cái hanh hao của nắng vàng thu cuối tháng tám hoa lại đơm hoa kết trái, cho những trái chín ngọt lừ. Từ lâu bọn trẻ thả trâu ven rừng vẫn gọi loài hoa này là hoa sim.
Sim mọc nhiều lắm, nói là cây dại thì mọc khắp nơi nhưng sim gần như không mọc theo kiểu loài cỏ dại mà mọc thành từng cụm, rễ cắm sâu vào lòng đất. Sim không kén đất tốt, đất sỏi đá cằn cỗi sim cũng bén rễ, gieo mầm.
Sim yêu đất đồi, mọc thành nhiều cụm, nhiều gốc, dần dần, cả đồi mọc toàn sim. Lá sim bóng mượt, không giáp và nhiều lông như lá mua. Mỗi buổi chiều chăn trâu, lũ trẻ thường hay bẻ cành lá trải xuống đất làm đệm nằm vừa êm vừa mát. Người già thì thường hay nhìn lá sim để đoán xem năm đó có mưa lũ hay không.
Nếu lá sim mọc tốt, dày chi chít trên cành thì năm đó sẽ có mưa lũ. Mà đúng là có lũ thật. Hình như cây sim nơi đồng nội là một kênh báo hiệu thời tiết cho người già thật.
Vào hè, khi con ve kêu inh ỏi trên những tán lá cây thì sim cũng bật ra những nụ để trổ hoa. Nụ sim hay đáo để, nhìn giống như những chiếc hồ lô nhỏ tí xíu, màu xám nhạt. Sim sinh sôi cực khỏe.
Từ thân cành cho đến đầu ngọn, mọc chi chít những nụ là nụ. Hình như càng mọc trên đất cằn, sim sinh sôi càng khỏe như muốn để bảo tồn nòi giống của nó. Chỉ hơn một tuần sau, sim trổ hoa. Đồi núi lại có những ngày tuyệt đẹp, cả khu rừng bao bọc toàn hoa sim. Hoa sim thi nhau trổ vào giữa hè từ gốc đến ngọn, cả lùm sim như một đóa hoa lớn.
Nhìn thoáng qua, nhiều người cứ ngỡ là hoa ban nhưng không phải. Hoa sim xòe hết cỡ mới thấy nó nhiều cánh, nhìn thoáng ngỡ màu trắng nhưng lại là trắng hồng. Màu hồng của cánh hoa đậm dần cho đến nhụy rồi truyền cho những ống nhụy trong suốt như thủy tinh. Cánh hoa tuy mỏng mảnh nhưng cứng cáp biết mấy. Gió đồi thổi nhiều nhưng cánh hoa cứ bám chặt vào đài hoa, phải mấy tuần sau mới rụng.
Mùa hoa sim, lũ ong bướm từ đâu bay về. Cả khu đồi vang lên một âm thanh u u khó tả. Bọn trẻ chăn trâu đùa nhau trong cả rừng hoa. Đâu đó, đôi trai gái đang hái tặng nhau những đóa hoa sim tuyệt đẹp của núi rừng. Chiều về, ánh nắng vàng trải xuống khu đồi làm cho cả rừng sim bạt ngàn ánh lên rực rỡ. Lũ trẻ cưỡi trâu thong thả trong ráng chiều xuống núi, mép trâu dính đầy cánh hoa sim.
Sau vài tuần trổ hoa, sim kết trái. Quả sim nhỏ như hình con quay gỗ nằm chi chít trên thân cành. Tuy đất núi cằn cỗi nhưng quả sim con lớn nhanh như thổi. Hình như nó lớn nhanh để chín kịp với mùa thu đầu tháng tám.
Khi đã lớn hết cỡ, sim căng tròn, màu da xanh xám như đang muốn tung trào vô số hạt trong lòng nó. Mấy ngày sau, màu hung hung tím lộ dần từ cuống quả. Và cũng chỉ đôi ba ngày, màu tím bao khắp vỏ quả sim báo hiệu một mùa quả ngọt nơi núi đồi đã về đúng hẹn.
Mùa sim chín, quả nhiều không kể xiết. Quả nào quả nấy bụng căng tròn, chỉ để lộ vành tai vểnh lên trên mũ quả. Lúc này, quả không tím nhạt mà tím bầm một màu, vỏ bóng mượt nhìn vào thấy mát lịm, nghe thấy cả vị ngọt, vị thơm đang lan tràn khắp khu đồi.
Trong lõi sim, mật ngọt lừ, không đen như quả mua mà màu sóng sánh như mật ong, thơm lựng. Bọn trẻ thả trâu hay hái củi buổi chiều tha hồ ăn sim, ăm no mà không chán, chúng hái quả bỏ vào mũ, vào áo mang xuống chân đồi ăn. Miệng đứa nào đứa nấy tím màu của quả sim.
Không chỉ có ở núi đồi, vào mùa chín quả, sim theo mấy bà cụ trong làng về phố. Giữa buổi chợ chiều nơi phố thị, người ta ngạc nhiên thấy có một vài thúng quả sim chín mọng. Mấy bà cụ không cân mà chỉ bán bằng bò, bằng bơ cho ai thích ăn quả rừng. Tưởng không bán được, ấy thế mà chưa tan phiên chợ, mấy thúng sim đã hết sạch. Quen dần với quả ngọt, năm nào, người dân nơi phố thị cũng đón chờ mùa sim như thế.
Thời gian này, có một số gia đình thích chơi cây cảnh, cất công lên rừng đào mấy gốc sim “cổ thụ” về trồng trước sân nhà. Hình như họ muốn mang chút hương vị của núi rừng về nhà.
Mùa sim về trong cái hanh hao của thu, mùa mang đầy dư vị ngọt ngào, êm đềm nơi đồng quê.
Nguyễn Thế Lượng