Mỹ, Iran nhượng bộ lớn hướng tới thỏa thuận khung

Các quan chức tham gia vòng đàm phán vừa kết thúc tại thành phố Lausanne cho biết sau 6 ngày đêm đàm phán ráo riết, Mỹ và Iran đều đã có những nhượng bộ lớn nhằm đạt được một thỏa thuận khung trước hạn chót 31/3.

Ngày 20/3, hai bên đã tạm ngừng đàm phán để cùng dự thảo các điều khoản của một thỏa thuận khung, theo đó Iran đồng ý cắt giảm 40% các thiết bị có thể sử dụng để chế tạo bom hạt nhân tại các lò phản ứng hạt nhân, đổi lại Mỹ và các nước đồng minh sẽ nhanh chóng dỡ bỏ một số biện pháp trừng phạt kinh tế, đồng thời bãi bỏ một phần lệnh của Liên hợp quốc cấm vận vũ khí thông thường đối với Iran.

Truyền thông Iran dẫn lời Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi nêu rõ: "Hiện nay cần tiến hành hợp tác và tham vấn thêm. Các cuộc đàm phán sẽ được nối lại vào ngày 25/3" và cho biết đoàn đàm phán Iran đã quay trở về Tehran.

Ngoại trưởng Mỹ John Kerry và người đồng cấp Iran Javad Zarif họp bàn tại Lausanne ngày 20/3. Ảnh: Reuters

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ, bà Marie Harf cho biết ngày 21/3 Ngoại trưởng John Kerry sẽ có các cuộc gặp với các đồng nghiệp Anh, Pháp và Đức trước khi rời châu Âu trở về Washington. Vòng đàm phán tiếp theo giữa Iran với nhóm P5+1 (gồm 5 nước thường trực Hội đồng bảo an Liên hợp quốc là Mỹ, Anh, Pháp, Nga và Trung Quốc cùng với Đức) dự kiến được nối lại vào ngày 25/3 cũng tại Thụy Sỹ và được nhìn nhận là vòng đàm phán mang tính quyết định.

Các nguồn tin gần gũi với tiến trình đàm phán cho biết ngoài các nhượng bộ lớn trên đây, Iran và nhóm P5+1 cũng đã sơ bộ nhất trí về việc cho phép Iran giữ lại 6.000 trong hơn 10.000 thanh nhiên liệu hạt nhân hiện có, thay vì 6.500 như dự định trước đây, sau khi đã được tinh chế lại để giảm bớt hàm lượng urani tới mức không thể chế tạo được bom hạt nhân.

Trước đây, Mỹ nhất quyết yêu cầu Iran chỉ được giữ lại 500 đến 1.500 hoặc tối đa là 4.000 thanh nhiên liệu hạt nhân. Số thanh nhiên liệu còn lại sẽ được chuyển ra nước ngoài. Giới chức Mỹ cho rằng nếu đồng ý với các điều kiện này, Iran sẽ phải mất ít nhất một năm mới có thể chế tạo được bom hạt nhân.

Hiện nay, theo nhìn nhận của các chuyên gia, Iran chỉ cần từ 2 đến 3 tháng là có thể chế tạo được một quả bom hạt nhân. Về thời gian Iran phải tạm ngừng toàn bộ các hoạt động hạt nhân, các quan chức Mỹ cho biết tối thiểu là 10 năm, nhưng có thể kéo dài 15, thậm chí 20 năm. Ngoài ra, Mỹ và các nước cũng sẽ sớm nhất, từng bước bãi bỏ các biện pháp bao vây phong tỏa kinh tế Iran.