Ông Nguyễn Việt Thanh, Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao, Du lịch tỉnh Tuyên Quang cho biết: Nhằm hoàn thiện hồ sơ, đề xuất Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục của Liên Hiệp Quốc (UNESCO) xem xét, công nhận Nghi lễ Then của dân tộc Tày là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại, tỉnh Tuyên Quang vừa ban hành kế hoạch bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia này.
Theo đó, tỉnh Tuyên Quang sẽ tổ chức nghiên cứu, khai thác, sưu tầm tư liệu, hiện vật về Nghi lễ Then trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang; phối hợp với các tỉnh trong khu vực Việt Bắc có Nghi lễ hát Then khẩn trương hoàn thành việc lập hồ sơ, thủ tục đề nghị UNESCO công nhận Nghi lễ Then của dân tộc Tày là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích, tôn vinh người am hiểu, có công bảo tồn, phát huy di sản văn hóa, nghệ thuật văn hóa dân gian (trong đó có nghệ thuật hát Then- đàn tính); cơ chế hỗ trợ (đàn tính, trang phục, dụng cụ biểu diễn…) cho các câu lạc bộ hát Then- đàn tính hoạt động. Tổ chức đưa nghệ thuật sân khấu hát Then vào các nội dung các hoạt động ngoại khóa ngoài giờ lên lớp của các nhà trường. Ngoài ra, tỉnh Tuyên Quang sẽ phối hợp với hợp với Viện Âm nhạc tổ chức hội nghị “Kiểm kê di sản Then Tày- Nùng- Thái năm 2013” tại tỉnh Tuyên Quang (dự kiến vào tháng 5/2013)…
Nghệ nhân Nguyễn Văn Bảng (xã Ngọc Hội, huyện Chiêm Hóa, Tuyên Quang) biểu diễn hát then quạt. |
Then Tuyên Quang có nguồn gốc từ chữ “Tiên” có nơi gọi là “Sliên” là người của trời. Then là những khúc hát, điệu múa thuộc thể loại dân ca nghi lễ, được sử dụng trong các lễ cúng chữa bệnh, giải hạn, cầu mùa, lễ cốm, lễ cấp sắc…
Vùng hát then tỉnh Tuyên Quang tập trung chủ yếu ở các huyện Chiêm Hoá, Na Hang, Lâm Bình... Trải qua thời gian, tồn tại và phát triển, đến nay, trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang tồn tại 2 dòng then. Dòng then thứ nhất là nghi lễ then cổ, được một số ít nghệ nhân và những người làm nghề then lưu giữ, hành nghề, truyền dạy, đang có nguy cơ bị thất truyền. Dòng then thứ 2 là dòng then mới do những người am hiểu, yêu thích then đặt lời mời theo giai điệu then cổ.
Trước đó, ngày 30/5/2012, Văn phòng Chính phủ có Thông báo số 195, về việc đồng ý với đề nghị của tỉnh Tuyên Quang về việc lập hồ sơ Di sản văn hóa phi vật thể tiêu biểu hát then của dân tộc Tày tỉnh Tuyên Quang và một số tỉnh khu vực Việt Bắc để đề nghị UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân giao Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét, hướng dẫn tỉnh Tuyên Quang, Cao Bằng và các tỉnh phía Bắc hoàn tất hồ sơ, để báo cáo Thủ tướng Chính phủ.