Dù các triển lãm hàng không quốc tế lớn vẫn đang bị các tập đoàn khổng lồ của Mỹ và châu Âu là Boeing, Lockheed Martin hay Airbus thống trị thì sự hiện diện này đang ngày càng bị các công ty hàng không Trung Quốc, do Tập đoàn Công nghiệp Hàng không Trung Quốc (AVIC) dẫn đầu, thách thức.
|
Trực thăng không người lái U8E của Trung Quốc. |
Năm 2013, lần đầu tiên AVIC giới thiệu thiết bị bay chiến đấu không người lái mang tên “Pterodactyl” tại một triển lãm quốc phòng quốc tế thuộc Paris Airshow. Đây chỉ là một trong hàng chục mẫu thiết kế UAV (thiết bị bay không người lái) mới mà Trung Quốc đã trưng bày tại China Airshow 2012 diễn ra ở Chu Hải, trong đó có nhiều loại đạn điều khiển chính xác. Trong thập niên qua, ngành công nghiệp hàng không Trung Quốc đã công bố nhiều loại hệ thống và máy bay thể hiện sự hiện đại hóa quân sự ngày càng lớn của Bắc Kinh.
Danh mục sản phẩm của AVIC hiện gồm máy bay chiến đấu đa chức năng Chengdu J - 10; máy bay chiến đấu hạng nhẹ dành cho xuất khẩu Chengdu FC - 1/JF - 17; máy bay Shenyang J - 11B - phiên bản nâng cấp của J - 11A (phiên bản trái ngược với SU - 27SK của Nga); máy bay huấn luyện hiện đại Hongdu L - 15, máy bay cảnh báo sớm KJ - 2000, và một loạt trực thăng chiến đấu như Z - 10, Z - 19, cũng như các UAV. Trong khi nâng cấp máy bay tiêm kích thế hệ thứ ba và thứ tư, AVIC hiện cũng tập trung tự chế tạo các máy bay tàng hình thế hệ tiếp theo (J - 20 và J - 31) và máy bay vận tải chiến lược (Y - 20).
Các chương trình này hiện vẫn đang trong giai đoạn phát triển và bay thử cũng như có thể đối mặt với những rào cản kĩ thuật quan trọng. Tuy nhiên, các sản phẩm mới này đang phát đi tín hiệu về sự chuyển biến và tiềm năng đổi mới lớn của ngành công nghiệp hàng không Trung Quốc. AVIC là một tập đoàn nhà nước khổng lồ gồm 10 đơn vị kinh doanh chính, với gần 200 công ty con, 33 viện nghiên cứu và khoảng 450.000 nhân viên.
AVIC cho biết doanh thu năm 2013 của tập đoàn này dự kiến ở mức 350 tỷ NDT (58 tỷ USD), trong khi lợi nhuận sẽ đạt gần 14 tỷ NDT (2,3 tỷ USD). Đây là các con số doanh thu và lợi nhuận cao kỷ lục, khi lần lượt tăng 16% và 6% so với một năm trước đó. Giá trị tổng tài sản của AVIC năm 2013 đã vượt mức 500 tỷ NDT (80 tỷ USD). Trong giai đoạn 2008 - 2011, AVIC đã xác lập kỷ lục tăng trưởng doanh thu hàng năm là 20%. Năm 2011, AVIC đạt tăng trưởng hai chữ số ở cả doanh thu và lợi nhuận ròng. Doanh thu của AVIC trong năm này đã vượt một số nhà thầu chính của châu Âu và Mỹ như BAE Systems, Lockheed Martin, Northrop Grumman, và chỉ đứng sau Airbus và Boeing.
Trong khi nhu cầu trong nước là một động lực quan trọng cho sự phát triển của AVIC, thì chiến lược phát triển dài hạn của tập đoàn này nhằm tới mục tiêu xa hơn, gồm “hai hội nhập”: hội nhập với ngành công nghiệp hàng không quốc tế và với các nền kinh tế sản xuất máy bay khu vực. Trong những năm gần đây, AVIC đã theo đuổi các mục tiêu này bằng cách mở rộng xuất khẩu các mặt hàng quốc phòng, tranh đoạt thương vụ vũ khí ngoài nước, và hội nhập với công nghiệp hàng không thương mại quốc tế bằng cách thúc đẩy các liên doanh chung đặt trụ sở tại Trung Quốc với những công ty nước ngoài hàng đầu.
Hiện AVIC mới kiểm soát chưa đầy 4% giá trị xuất khẩu máy bay quân sự toàn cầu. Tuy nhiên, thị phần này có thể được mở rộng trong thập niên tới, khi các chương trình hiện nay hoàn thiện và nhiều cơ hội mới xuất hiện ở những thị trường mới nổi như Nam Mỹ, Trung và Đông Nam Á. Trong 30 năm qua, rào cản chính của ngành công nghiệp hàng không quốc phòng Trung Quốc là tài chính và kĩ thuật. Những năm gần đây, ngân sách quốc phòng tăng mạnh đã giúp ngành này xóa bỏ được toàn bộ hạn chế về tài chính. Cùng lúc đó, các quan hệ đối tác thương mại toàn cầu đã bổ sung cho những nỗ lực “đổi mới nội bộ” ngành hàng không quốc phòng của Trung Quốc, xóa bỏ một phần những rào cản kĩ thuật. Kết quả là giờ đây danh mục thiết bị hàng không quốc phòng của Trung Quốc đang dần bắt kịp được với những lực lượng không quân hiện đại nhất thế giới.
Việt Hải