Liên quan đến vụ sạt lở nghiêm trọng trên tuyến Quốc lộ 91, đoạn qua ấp Bình Tân, xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú (tỉnh An Giang), ngày 3/6, Đoàn công tác Trung ương do ông Trần Quốc Hoài, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Phó Trưởng ban Chỉ đạo Trung ương về phòng chống thiên tai làm Trưởng đoàn, đã trực tiếp khảo sát tại vị trí bị sạt lở, từ đó có những đề xuất với Chính phủ các giải pháp nhằm khắc phục sạt lở một cách căn cơ, bảo vệ khu dân cư phía trong đoạn sạt lở.
Báo cáo nhanh với đoàn công tác, Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Trần Anh Thư cho biết, trong những năm qua, tình hình thiên tai diễn biến phức tạp, trong đó tình hình sạt lở ngày càng nghiêm trọng, đặc biệt là sạt lở dọc theo các tuyến sông Tiền, sông Hậu, sông Vàm Nao, Sông Bình Di... gây thiệt hại lớn đối với kinh tế - xã hội của địa phương, đe dọa tính mạng và tài sản của người dân trong vùng sạt lở.
Hiện trường vụ sạt lở Quốc lộ 91 đoạn qua xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang vào sáng 27/5.
Chỉ tính riêng từ đầu năm 2020 đến nay, toàn tỉnh xảy ra 13 vụ sạt lở bờ sông, kênh rạch (trong đó chỉ riêng từ đầu tháng 5 đến nay xảy ra 7 vụ) trên địa bàn 5 huyện, thị xã, thành phố, gồm: Châu Phú 5 vụ, An Phú 3 vụ, Chợ Mới 2 vụ, Tân Châu 2 vụ, Long Xuyên 1 vụ, với tổng chiều dài 410 m, làm mất 1.907 m2 đất, cần di dời 56 căn nhà, thiệt hại về đất và tài sản bước đầu khoảng hơn 2 tỷ đồng.
Theo kết quả quan trắc, cảnh báo của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh An Giang, toàn tỉnh hiện có tổng số 52 đoạn sông, kênh, rạch có nguy cơ sạt lở với tổng chiều dài 169.330m. Trong đó, 6 đoạn được cảnh báo ở mức độ rất nguy hiểm, có nguy cơ xảy ra sạt lở rất cao và mức độ ảnh hưởng, thiệt hại lớn, cần có giải pháp phòng tránh và hạn chế thiệt hại do sạt lở gây ra (đoạn Sông Hậu chảy qua xã Châu Phong, thị xã Tân Châu; đoạn Sông Hậu chảy qua xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú; đoạn Sông Hậu chảy qua xã Mỹ Hòa Hưng, thành phố Long Xuyên; đoạn Sông Hậu chảy qua Phường Bình Đức, Bình Khánh, Mỹ Bình, thành phố Long Xuyên; đoạn Sông Tiền chảy qua xã Phú An, huyện Phú Tân; đoạn Sông Hậu, Sông Vàm Nao chảy qua huyện Chợ Mới); 41 đoạn ở mức độ nguy hiểm, 5 đoạn ở mức độ bình thường.
Nguyên nhân bước đầu được xác định, do diễn biến bất thường của thời tiết, mùa khô hạn đến sớm và kéo dài, mưa đầu mùa cường độ lớn bắt đầu, khi mực nước trên sông còn hạ thấp, nước trong đất bị mất cân bằng nên mặt đất thấm nước nhanh làm cho kết cấu đất mềm, yếu dẫn đến sạt lở ở những nơi mái bờ dốc thẳng đứng. Ngoài ra, khi dòng chảy bắt đầu mạnh khi nước từ thượng nguồn sông Mekong đổ về sẽ gia tăng áp lực bào mòn nhanh vào chân bờ sông, tạo thành hàm ếch rỗng chân ăn sâu vào bờ phía bên dưới, khi đó khối đất sẽ mất mái taluy và khả năng xảy sạt lở, đổ ụp xuống sông rất cao...
Riêng về 2 điểm sạt lở trên Quốc lộ 91, đoạn qua ấp Bình Tân, xã Bình Mỹ, Châu Phú, theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Anh Thư, nguyên nhân sạt lở là do vị trí sạt lở nằm phía bờ lõm của đoạn sông cong, chiều rộng lòng sông Hậu qua khu vực bị thắt hẹp còn khoảng 300m, trong khi đoạn thượng lưu và hạ lưu liền kề rộng 600m, làm gia tăng dòng chảy về phía bờ Quốc lộ 91.
“Khoảng 20 năm trước, tại khu vực này xuất hiện bãi cát ngầm phía bờ Phú Tân. Do không nạo vét nên đã dần hình thành bãi bồi, ép nước về phía Quốc lộ 91, dưới lòng sông xuất hiện nhiều hố xoáy, tạo áp lực nước vào bờ gây sạt lở” - ông Thư cung cấp thêm.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Trần Anh Thư cho biết, việc xây dựng tuyến tránh Quốc lộ 91 mới và xử lý khẩn cấp vị trí sạt lở chỉ là giải pháp trước mắt. Hiện nay, vẫn còn khoảng 2.500 hộ dân nằm trong khu vực sạt lở. Do vậy, cần giải quyết triệt để nguyên nhân gây sạt lở để ổn định lâu dài.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh An Giang Trần Anh Thư đề xuất đoàn công tác tham mưu Thủ tướng Chính phủ cho chủ trương đồng ý để An Giang thực hiện xã hội hóa chỉnh trị dòng chảy sông Hậu bảo vệ Quốc lộ 91 khu vực xã Bình Mỹ, Châu Phú (theo Công văn số 498/UBND-KTN, ngày 8/5/2020 của UBND tỉnh An Giang). Khu vực chỉnh trị có chiều dài khoảng 3km, sẽ cơ bản khắc phục được tình trạng lòng sông bị thắt hẹp, giảm áp lực dòng chảy gây xói lở đường bờ. Nguồn cát từ dự án nạo vét chỉnh trị dòng chảy này được tận dụng để làm vật liệu thả bao tải cát tạo mái lấp lạch sâu của Dự án xử lý sạt lở bờ sông Hậu bảo vệ Quốc lộ 91 đoạn qua huyện Châu Phú.
Sau khi trực tiếp khảo sát vị trí sạt lở (cũ và mới) trên Quốc lộ 91, Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai Trần Quốc Hoài ủng hộ đề xuất xã hội hóa chỉnh trị dòng chảy sông Hậu bảo vệ Quốc lộ 91 của tỉnh An Giang. Tuy nhiên, việc chỉnh trị dòng chảy là vấn đề phức tạp, tỉnh cần tìm đơn vị tư vấn đủ năng lực để có phương án triển khai hợp lý, bảo vệ an toàn cho cả 2 bờ sông.
“Hiện nay, chúng tôi đang mời các cơ quan khoa học và một số chuyên gia có kinh nghiệm lâu năm để theo dõi, xây dựng bộ cơ sở dữ liệu sâu để triển khai đánh giá một cách bài bản, căn cơ và đưa ra các giải pháp để không còn xảy ra tình trạng sạt lở đặc biệt nguy hiểm như hiện nay. Trong đó, có các giải pháp xã hội hóa, điều chỉnh, nắn lại vị trí co thắt cục bộ trên các đoạn sông, vừa đáp ứng yêu cầu phòng chống sạt lở, vừa phát huy sức mạnh xã hội hóa để giải quyết vấn đề sạt lở thực sự căn cơ và bài bản”- Tổng cục trưởng Tổng cục Phòng chống thiên tai Trần Quốc Hoài nhấn mạnh.
Đối với vấn đề xử lý sạt lở, ông Trần Quốc Hoài đề nghị tỉnh nghiên cứu ứng dụng công nghệ mới đã được một số địa phương áp dụng thành công. Trong đó, có thể sử dụng những loại bao tải lớn đến 5m3 để thay cho bao tải cát nhỏ, vừa giúp thi công nhanh vừa tiết kiệm và chất lượng bao tải cũng tốt hơn.
Bên cạnh đó, tỉnh An Giang cần triển khai xây dựng các khu dân cư vượt lũ, khu dân cư cho vùng sạt lở để thực hiện bố trí, di dời dân cư một cách ổn định, lâu dài; thực hiện quy hoạch, bố trí lại dân cư, hạ tầng giao thông gắn với phòng chống sạt lở, bảo vệ các khu dân cư, vùng sản xuất của người dân.
Cùng với đó, An Giang cần phải đẩy nhanh tiến độ giải ngân thực hiện các dự án xử lý sạt lở cấp bách bờ sông theo các Quyết định đã được phê duyệt, tránh vi phạm thời gian giải ngân (giải ngân không đạt 60%) sẽ bị thu hồi vốn…
Trước đó, vào ngày 23/5, trên tuyến Quốc lộ 91, đoạn đi qua ấp Bình Tân, xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú (An Giang) xuất hiện vết nứt cách nơi sạt lở vào năm 2019 khoảng 137m về hạ nguồn, chiều dài đoạn nứt khoảng 21m, vết nứt cách bờ sông Hậu khoảng 7,5m, cách tim đường Quốc lộ 91 là 3m.
Đến khoảng 5 giờ 30 ngày 27/5 thì xảy ra sạt lở khoảng 1/3 mặt đường nhựa Quốc lộ 91 với chiều dài hơn 40m; hiện đang tiếp tục sạt lở mở rộng ở 2 phía và lấn vào trong bờ sát nhà dân; buộc chính quyền địa phương phải di dời khẩn cấp 29 hộ trong vùng cảnh báo sạt lở đặc biệt nguy hiểm đến nơi an toàn; đồng thời, Ủy ban nhân dân tỉnh An Giang cũng đã ban bố tình huống khẩn cấp nguy cơ sạt lở nghiêm trọng Quốc lộ 91 đoạn qua xã Bình Mỹ, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang.