Thành phố Hồ Chí Minh hiện có hơn 23.500 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý, chiếm 1/10 tổng số người nghiện ma túy của cả nước. Được xem là địa phương có số người nghiện ma túy cao nhất cả nước, Thành phố Hồ Chí Minh đã có nhiều nỗ lực, cách làm mới để thực hiện có hiệu quả công tác cai nghiện ma túy, giảm thiểu số người nghiện trên địa bàn. Tuy nhiên, những diễn biến phức tạp của tình hình mua bán, vận chuyển ma túy, nhất là ma túy đá tại Thành phố Hồ Chí Minh trong thời gian qua đã đặt ra những thách thức không nhỏ trong công tác cai nghiện ma túy của thành phố.
Lực lượng Thanh niên xung phong chăm sóc, giáo dục, tạo niềm tin cho học viên trước khi trở về địa phương tái hòa nhập cộng đồng. Ảnh: Thanh Vũ
"Điểm sáng” từ cai nghiện bắt buộc
“Cho anh nhìn mặt con nào? Bữa nay con có nôn trớ không? Em có mệt không?". Đây là đoạn đối thoại của học viên Nguyễn Minh L. (vốn là tài xế xe tải, 27 tuổi, ngụ Quận 12 Thành phố Hồ Chí Minh) trong giờ gọi điện về thăm gia đình theo quy định của Cơ sở cai nghiện ma túy số 3 trực thuộc Lực lượng Thanh niên xung phong Thành phố Hồ Chí Minh đóng trên địa bàn tỉnh Bình Dương.
Vào cơ sở cai nghiện được gần một năm, đó cũng là thời gian L. bỏ lỡ khoảnh khắc đón đứa con trai của mình chào đời. “Em hối hận lắm, phải chi không sa đà vào ma túy đá, giờ này em đã được ôm con mình vào lòng”, L. tiếc nuối. Còn gần 1 năm thực hiện cai nghiện bắt buộc theo quy định, L. cho hay sẽ quyết tâm học tập, lao động tốt để quên đi ma túy, trở về gia đình làm người chồng, người cha tốt.
Thoăn thoắt luồn những sợi mây vào khung thép để tạo hình chiếc ghế mây tre, Hà Tuấn M. lại không khỏi tiếc nuối về những hành vi của mình trong quá khứ. Anh kể, là quản lý một quán bar nên anh thường xuyên bị cuốn vào vòng xoáy của những cuộc chơi thâu đêm suốt sáng. Thói quen sinh hoạt cũng vì thế không được bình thường và sa lầy vào ma túy đá lúc nào không hay. Hồi mới bị đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, cuộc sống trầm lặng và yên tĩnh nơi đây khiến có lúc anh như phát điên. Tuy nhiên lâu dần, anh lấy lại được cân bằng cho mình. “Ở đây, thời gian như lắng lại khiến mình suy nghĩ nhiều hơn về cuộc sống và bắt đầu thấy nhẹ nhõm hơn nhiều”, M. tâm sự.
Ông Trương Quang Nam, Giám đốc Cơ sở cai nghiện ma túy số 3 cho biết, Cơ sở cai nghiện ma túy số 3 trực thuộc lực lượng Thanh niên xung phong Thành phố Hồ Chí Minh trong nhiều năm qua đã tiếp nhận cai nghiện cho hàng ngàn trường hợp nghiện ma túy. Cơ sở hiện quản lý 1.200 học viên, trong đó 285 người có tiền án và những người cai nghiện lần thứ 2 trở lên chiếm số lượng lớn. Các học viên khi cai nghiện ma túy tại đây đều được đảm bảo mọi quyền lợi và tạo điều kiện tham gia các sinh hoạt tập thể như: miễn phí chi phí ăn, ở, giáo dục chuyên đề, dạy văn hóa, dạy nghề….
Đặc biệt, cơ sở chú trọng đến vấn đề lao động trị liệu có thu nhập cho học viên. Hiện cơ sở đã ký hợp đồng gia công cho một cơ sở làm ghế mây tre. Mỗi chiếc ghế được hoàn thành, học viên sẽ được trả 20.000 đồng tiền công. Số tiền này được trả đầy đủ cho học viên và họ có quyền sử dụng vào mục đích cá nhân. “Đa số học viên rất hào hứng tham gia lao động trị liệu bởi họ vừa có thu nhập lại vừa quên đi nỗi nhớ ma túy”, ông Trương Quang Nam cho hay. Ngoài ra, mỗi tháng 2 lần, cơ sở lại tổ chức một buổi gặp mặt, thăm nuôi cho học viên và thân nhân. Những buổi thăm nuôi này chính là động lực để học viên quyết tâm từ bỏ ma túy, sớm trở về với gia đình, người thân.
Cùng với cơ sở cai nghiện ma túy số 3, Thành phố Hồ Chí Minh còn có 8 cơ sở cai nghiện ma túy bắt buộc khác đang quản lý, cai nghiện ma túy cho hơn 9.000 người. Đây là những cơ sở giúp người nghiện từ bỏ ma túy hiệu quả nhất hiện nay.
Áp dụng nhiều phương pháp cai nghiện
Với 23.508 người nghiện ma túy có hồ sơ quản lý, Thành phố Hồ Chí Minh hiện là địa phương có số người nghiện ma túy cao nhất cả nước. Đây là thách thức không nhỏ trong việc ổn định tình hình an ninh trật tự trên địa bàn. Từ thực tế này, UBND Thành phố Hồ Chí Minh đã tổ chức nhiều hoạt động phòng chống ma túy tại cộng đồng, đồng thời đẩy mạnh thực hiện đề án quản lý, cắt cơn, giải độc và tư vấn tâm lý cho người nghiện tại cơ sở xã hội; tổ chức cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng.
Học viên học nghề sửa xe gắn máy tại Cơ sở cai nghiện ma túy số 3. Ảnh: Thanh Vũ
Các tổ chức đoàn thể, chính quyền địa phương phối hợp tổ chức nhiều buổi tuyên truyền, tọa đàm, nói chuyện chuyên đề nâng cao ý thức của người dân, đặc biệt là cho giới trẻ với các nội dung như: Tác hại của ma túy; Nhận diện các chất dạng ma túy, đặc biệt là các loại ma túy tổng hợp, ma túy mới xuất hiện như cỏ Mỹ, lá Khat, tem giấy… Nhiều địa phương đẩy mạnh các hoạt động cai nghiện tại cộng đồng, xây dựng các đội nhóm giúp nhau làm kinh tế, tổ chức các hoạt động sinh hoạt cộng đồng góp phần ổn định an ninh, trật tự xã hội tại địa phương…
Thế mạnh của Thành phố Hồ Chí Minh là có 9 cơ sở cai nghiện có chức năng cai nghiện bắt buộc đang quản lý, tổ chức cai nghiện phục hồi cho gần 9.000 người với quy trình cai nghiện ngày càng hoàn thiện, nâng cao về chất lượng và thân thiện. Các cơ sở cai nghiện ma túy được chuyên môn hóa, thực hiện các giai đoạn của quy trình cắt cơn, phục hồi sức khỏe đến giáo dục, xây dựng môi trường văn hóa, đoàn kết, thân thiện tại cơ sở; tổ chức dạy nghề, dạy văn hóa, sinh hoạt trị liệu, hướng dẫn kỹ năng và giúp đỡ người nghiện tái hòa nhập cộng đồng.
Bên cạnh cai nghiện bắt buộc, Thành phố cũng tổ chức cai nghiện ma túy bằng chất thay thế Methadone tại các cơ sở cai nghiện và cơ sở y tế. Đến cuối năm 2018, toàn thành phố có khoảng 5.200 người nghiện được điều trị Methadone thường xuyên, liên tục. Ngoài ra, địa bàn thành phố có 13 cơ sở tổ chức cai nghiện ma túy tự nguyện, trong đó có 3 cơ sở cai nghiện dân lập và 10 cơ sở do Nhà nước quản lý. Hiện nay, các cơ sở cai nghiện ma túy tự nguyện đang tổ chức cai nghiện cho gần 1.000 người, chủ yếu là những người mới nghiện, nghiện nhẹ và có khả năng kinh tế đóng góp các chi phí theo chế độ hạch toán lấy thu bù chi của các cơ sở này.
Thực tế trong nhiều năm qua, dù tỷ lệ tái nghiện vẫn còn cao nhưng đã có không ít người từ bỏ được ma túy. Trường hợp của ông Hoàng Ngọc Sơn (ngụ Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh) là ví dụ điển hình với 30 năm nghiện ma túy và 16 lần vật vã cai nghiện. Khi dứt được khỏi “nàng tiên nâu”, ông trở về nhà, sáng tác ca khúc vận động người nghiện từ bỏ ma túy và tham gia hỗ trợ cho nhiều người nghiện hòa nhập cộng đồng sau cai.