Thành phố Thái Nguyên được công nhận là đô thị loại II theo Quyết định số 135/2002/QĐ-TTg ngày 14/10/2002 của Thủ tướng Chính phủ. Sau 8 năm được công nhận đô thị loại II, đúng vào dịp kỷ niệm 48 năm ngày thành lập (19/10/1962 - 19/10/2010), TP Thái Nguyên đã chính thức trở thành đô thị loại I trực thuộc tỉnh theo Quyết định số 1645/QĐ-TTg ngày 1/9/2010 của Thủ tướng Chính phủ, trở thành trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa của tỉnh Thái Nguyên và của cả vùng trung du miền núi Bắc bộ.
Với 28 đơn vị hành chính, trong đó có 18 phường và 10 xã với tổng diện tích gần 19.000 ha, dân số đô thị trên 330.000 người trong gần 25 năm tiến hành công cuộc đổi mới, đặc biệt là trong 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XV, nhiệm kỳ 2005 - 2010, Đảng bộ và nhân dân thành phố Thái Nguyên đã giành được những thành tựu to lớn, đưa thành phố phát triển nhanh và bền vững.
Năm năm qua, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 14,6% (nửa đầu nhiệm kỳ (2006 - 2008) đạt 15,58%; nửa cuối nhiệm kỳ, dù chịu ảnh hưởng suy giảm kinh tế - tài chính năm 2009 vẫn đạt 12,37%, năm 2010 đạt 14%) cao hơn tốc độ tăng trưởng bình quân của tỉnh, trong đó lĩnh vực công nghiệp - xây dựng đạt 13,5%, dịch vụ 15,5%, nông - lâm nghiệp - thủy sản 4,7%. Chủ trương chuyển dịch cơ cấu theo hướng dịch vụ - công nghiệp - nông nghiệp mà Nghị quyết đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XV đã đề ra đem lại hiệu quả thiết thực. Theo dự tính, hết năm 2010, tỷ trọng công nghiệp chiếm 48,01%, dịch vụ 47,37%, nông nghiệp 4,62%; thu ngân sách của thành phố bình quân hàng năm vượt 31% so với kế hoạch tỉnh giao.
Phát huy thế mạnh tiềm năng, đẩy mạnh cải cách hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các đối tác trong và ngoài nước đầu tư hiệu quả, thành phố Thái Nguyên luôn giữ vững vị trí là địa phương đứng đầu toàn tỉnh về thu hút các dự án đầu tư phát triển, trong đó một số dự án đã hoàn thành đi vào hoạt động. Đó là khu tổ hợp Văn phòng Đại học Thái Nguyên, khu trưng bày ngoài trời của Bảo tàng văn hóa các dân tộc Việt Nam, Trung tâm văn hóa tỉnh, Nhà máy luyện cán thép Lưu Xá 30 vạn tấn, Nhà máy Nhiệt điện Cao Ngạn, đoạn đường tránh Quốc lộ 3 qua thành phố Thái Nguyên, đường Quang Trung mở rộng, các khu đô thị mới ở Đồng Quang, Túc Duyên, Gia Sàng, Hoàng Văn Thụ… Hệ thống khách sạn, dịch vụ phát triển nhanh đã góp phần nâng cao vị thế, tầm vóc và làm đẹp thêm bộ mặt thành phố; tạo thêm nguồn thu ngân sách, tạo ra sức hút mới về đầu tư phát triển thành phố. Năm 2009, thành phố Thái Nguyên được Hiệp hội các đô thị Việt Nam bình chọn là 1 trong 10 đô thị sạch của cả nước.
Bên cạnh sự phát triển mạnh mẽ của công nghiệp - thương mại - dịch vụ, sản xuất nông nghiệp của thành phố Thái Nguyên phát triển theo hướng nông nghiệp đô thị, sản xuất hàng hóa. Giá trị sản lượng năm 2010 ước đạt 232 tỷ đồng, trong đó trồng trọt 52%, chăn nuôi 31,5%, dịch vụ nông nghiệp 16,5%. Nhiều trang trại chăn nuôi lợn, gà, chuyên canh hoa tươi, cây cảnh, trồng chè đặc sản mang lại nguồn thu cho ngân sách, tạo nhiều việc làm mới cho người lao động. Đặc biệt, chè Tân Cương - đặc sản truyền thống nổi tiếng của xứ Thái đã trở thành một thương hiệu mạnh, có giá trị kinh tế cao. Hiện nay, diện tích vùng chè Tân Cương lên tới 1.200 ha, trong đó có 1.048 ha đã cho thu hoạch.
Cùng với nỗ lực đầu tư phát triển kinh tế, lĩnh vực văn hóa xã hội cũng được đặc biệt quan tâm. Hệ thống giáo dục - đào tạo trên địa bàn, từ các trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề đến các trường trung học phổ thông, trung học cơ sở, tiểu học, mầm non, mẫu giáo… phát triển mạnh mẽ. Thành phố Thái Nguyên đã trở thành một trong ba trung tâm đào tạo lớn của cả nước với 32 trường đại học, cao đẳng, trung học chuyên nghiệp, trong đó có 6 trường đại học, 11 trường cao đẳng mỗi năm cung cấp hàng nghìn kỹ sư, cử nhân, bác sỹ, giáo viên, công nhân có tay nghề cao. Trên địa bàn thành phố có 10 bệnh viện của trung ương, của tỉnh, trung tâm y tế thành phố cùng 28 trạm y tế xã, phường và hệ thống dịch vụ y tế phát triển rộng khắp nên việc khám, chữa bệnh cho nhân dân thành phố luôn được đáp ứng. Nhiều năm thành phố Thái Nguyên không để xảy ra dịch bệnh lớn và thực hiện tốt công tác dân số - kế hoạch hóa gia đình. Việc thực hiện các chính sách xã hội, giải quyết việc làm cho người lao động được quan tâm. Công tác quốc phòng - an ninh được giữ vững và tăng cường. Phong trào quần chúng vì an ninh Tổ quốc được đẩy mạnh, góp phần ngăn chặn và từng bước đẩy lùi các tệ nạn xã hội. Công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể có nhiều đổi mới, chuyển biến tích cực.
Những thành tựu mà Đảng bộ và nhân dân thành phố đạt được đã tạo ra thế và lực mới để xây dựng thành phố Thái Nguyên trở thành đô thị loại I trực thuộc tỉnh sớm hơn mục tiêu đại hội đảng bộ thành phố lần thứ XV đề ra. Trong giai đoạn 2010 – 2015, Đảng bộ và nhân dân thành phố Thái Nguyên tiếp tục phát huy mọi nguồn lực, đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế với mức 14% trở lên; đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng ưu tiên phát triển dịch vụ để đến năm 2015 thành phố có cơ cấu kinh tế: Dịch vụ 49%, công nghiệp 47% và nông nghiệp 4%; phát triển dịch vụ thành ngành kinh tế mũi nhọn; phát triển công nghiệp bền vững và bảo vệ môi trường; tiếp tục phát triển nông nghiệp theo hướng nông nghiệp đô thị; tập trung phát triển kết cấu hạ tầng đô thị hiện đại trên cơ sở kết hợp đồng bộ giữa đầu tư của Nhà nước và các thành phần kinh tế; tiếp tục đổi mới và phát triển sự nghiệp giáo dục, y tế, văn hóa, thông tin, thể thao, du lịch; giải quyết tốt các chính sách xã hội và việc làm...
Trở thành đô thị loại I, chính quyền và nhân dân các dân tộc thành phố Thái Nguyên quyết tâm thực hiện thắng lợi các mục tiêu đại hội Đảng bộ thành phố lần thứ XVI đề ra, xây dựng TP Thái Nguyên phát triển nhanh, bền vững, xứng đáng với vị trí là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, khoa học kỹ thuật, y tế, du lịch, dịch vụ của cả vùng trung du miền núi Bắc bộ, xứng danh truyền thống thành phố Anh hùng.