Tha tù trước thời hạn có điều kiện là biện pháp áp dụng đối với người đang chấp hành án phạt tù ở các cơ sở giam giữ, phạm tội lần đầu, đã chấp hành án phạt tù được một thời gian nhất định nếu có đầy đủ các điều kiện theo quy định của pháp luật, thay vì phải tiếp tục chấp hành án tại cơ sở giam giữ có thể được chấp hành phần hình phạt tù còn lại tại cộng đồng với các quy định, giám sát chặt chẽ.
Về bản chất pháp lý, người được tha tù trước thời hạn có điều kiện vẫn là người đang chấp hành bản án, chỉ thay đổi hình thức từ chấp hành bản án trong các cơ sở giam giữ sang chấp hành án tại cộng đồng xã hội.
Việc bổ sung chế định tha tù trước thời hạn có điều kiện vào Bộ luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng Hình sự nhằm cụ thể hóa chủ trương “Đề cao hiệu quả phòng ngừa và tính hướng thiện trong việc xử lý người phạm tội” theo Nghị quyết 49 của Bộ Chính trị về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020. Đây là biện pháp mới ở Việt Nam, nhưng trên thế giới nhiều nước đã áp dụng và đều cho rằng biện pháp này có tính răn đe xã hội cao.
Phát biểu tại buổi tập huấn, Trung tướng Nguyễn Văn Sơn, Thứ trưởng Bộ Công an khẳng định, tha tù trước thời hạn có điều kiện là chủ trương quan trọng của chế độ, Nhà nước ta, thể hiện chính sách khoan hồng đối với người phạm tội, nên việc triển khai phải nghiêm túc, đảm bảo yêu cầu, ý nghĩa chính trị và quản lý xã hội trong tình hình hiện nay.
Thực hiện chủ trương này tốt sẽ giảm áp lực, căng thẳng trong việc quản lý phạm nhân tại các trại giam, trại tạm giam; tạo động lực thúc đẩy phạm nhân cải tạo tiến bộ và có cơ hội tái hòa nhập cộng đồng sớm hơn, hiệu quả hơn; đồng thời nâng cao trách nhiệm của cộng đồng trong việc phối hợp với các cơ quan Nhà nước trong quản lý, giáo dục, giám sát người bị kết án phạt tù, góp phần giảm tỉ lệ tái phạm và vi phạm pháp luật.
Thứ trưởng Nguyễn Văn Sơn giao Tổng cục Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp (Tổng cục VIII, Bộ Công an) chỉ đạo Công an các địa phương rà soát, lập hồ sơ, xét đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện cho số phạm nhân đủ điều kiện để có thể triển khai thực hiện được ngay sau khi các văn bản quy phạm pháp luật có điều kiện thi hành.
Tổng cục VIII phối hợp chặt chẽ với các Tổng cục, đơn vị trực thuộc chỉ đạo hướng dẫn Công an các địa phương tổ chức thực hiện tốt việc tiếp nhận, quản lý, giám sát và giáo dục người được tha tù trước thời hạn có điều kiện về cư trú tại địa phương.
Đồng thời tăng cường phối hợp với các cơ quan báo chí, tuyên truyền ở Trung ương và địa phương nhằm thông tin, tuyên truyền sâu rộng để nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức liên quan và cộng đồng xã hội, phạm nhân và nhân thân hiểu rõ về chủ trương, chính sách nhân đạo của Đảng, Nhà nước về tha tù trước thời hạn có điều kiện.
Công an các địa phương, đơn vị khi xét duyệt hồ sơ đề nghị tha tù trước thời hạn có điều kiện phải xem xét thận trọng, chặt chẽ, đảm bảo việc thực hiện không ảnh hưởng đến an ninh, trật tự an toàn xã hội, nhất là đối với tội phạm có diễn biến phức tạp hoặc được dư luận xã hội quan tâm như: cướp, cướp giật tài sản, tội phạm về tham nhũng...
Lực lượng Công an xây dựng chương trình kế hoạch, chủ động các biện pháp nghiệp vụ nhằm quản lý, giám sát chặt chẽ người được tha tù trước thời hạn có điều kiện về cư trú tại địa phương; hạn chế thấp nhất việc vi phạm pháp luật, vi phạm nghĩa vụ trong thời gian thử thách, ảnh hưởng đến an ninh trật tự tại địa phương.
Tại buổi tập huấn, các báo cáo viên thuộc Vụ pháp chế Toà án nhân dân Tối cao; Tổng cục VIII, Bộ Công an đã quán triệt các văn bản, hướng dẫn để thực hiện tha tù trước thời hạn có điều kiện; hướng dẫn, giải đáp các câu hỏi của đại biểu.