Thái Nguyên đẩy nhanh tiến độ di dời các cơ sở công nghiệp gây ô nhiễm

Là một trong những trung tâm luyện kim lớn của cả nước, thành phố Thái Nguyên đã có nhiều bước phát triển kinh tế - xã hội vượt bậc, trở thành ‘đầu tàu” kinh tế không những của tỉnh Thái Nguyên mà còn là đô thị trung tâm của các tỉnh miền núi phía Bắc.

Tuy vậy, việc phát triển công nghiệp trong một thời gian dài trong điều kiện một số doanh nghiệp luyện kim sử dụng công nghệ lạc hậu, chậm đổi mới đã kéo theo nhiều hệ lụy về môi trường, gây ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng tới đời sống sinh hoạt của người dân. Giải quyết những bất cập này, thành phố Thái Nguyên đang tích cực phối hợp với các cơ quan chức năng của tỉnh xử lý các cơ sở sản xuất công nghiệp gây ô nhiễm môi trường…

Thành công bước đầu

Công ty cổ phần đúc Thái Nguyên có cơ sở sản xuất công nghiệp là Xí nghiệp đúc Thái Nguyên tại phường Phan Đình Phùng đã tồn tại gần nửa thế kỷ, dây truyền sản xuất chắp vá, sử dụng nguồn nhiệt từ than nên hiệu quả kinh tế thấp. Bao quanh Xí nghiệp là khu dân cư đông đúc nên thường xuyên phát sinh mâu thuẫn khi phương tiện vận tải ra vào gây cản trở giao thông; việc đốt than tạo nhiệt phát tán mùi ra không khí, tiếng ồn lớn. Do vậy, trong quá trình thu hồi đất để phát triển đô thị, năm 2009, UBND thành phố Thái Nguyên đã vận động doanh nghiệp di dời cơ sở sản xuất tại phường Phan Đình Phùng tới Cụm công nghiệp Cao Ngạn. Tại đây, doanh nghiệp được thuê diện tích 1,3 ha đất “sạch” để xây dựng nhà xưởng, đầu tư nâng cấp dây truyền sản xuất từ công nghệ luyện gang dùng than sang dùng điện tạo nhiệt nên không chỉ đạt hiệu quả kinh tế cao, mà vấn đề ô nhiễm môi trường cơ bản được giải quyết.

Ông Lê Quang Hòa, Giám đốc Công ty cổ phần đúc Thái Nguyên cho biết: Di dời tới Cụm công nghiệp Cao Ngạn là bước đột phá với doanh nghiệp. Nếu không có sự hỗ trợ của Ủy ban nhân dân thành phố Thái Nguyên, doanh nghiệp không dám thay đổi công nghệ của Nhật Bản, mở rộng quy mô sản xuất thì chắc chắn đã phá sản như một số lò luyện gang thủ công ở các phường phía Nam thành phố. Hiện nay, sản phẩm gang đúc của doanh nghiệp đã được thị trường chấp nhận, đối tác ở khắp 3 miền Bắc, Trung, Nam. Khuôn viên nhà máy sản xuất được trồng nhiều cây xanh, thảm cỏ, hoa, nên môi trường rất tốt…

Để tạo điều kiện cho các cơ sở sản xuất công nghiệp di dời ra khỏi khu vực dân cư, từ năm 2003, Thành phố Thái Nguyên đã thành lập Cụm công nghiệp Tân Lập. Ngay sau khi đưa vào hoạt động, 3 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất cơ khí, vật liệu xây dựng, chế biến nông sản nằm rải rác trong khu dân cư trên địa bàn đã đăng ký thuê đất để di dời vào khu công nghiệp. Sau một thời gian hoạt động, các doanh nghiệp trong Cụm công nghiệp Tân Lập đã sản xuất ổn định. Ông Lê Minh Thái, Giám đốc Công ty cổ phần Hoàng Thái cho biết: Nhà máy sản xuất thiết bị điện của doanh nghiệp nằm trong cụm công nghiệp nên có khoảng cách với khu dân cư. Nhà xưởng được xây dựng hiện đại, có hệ thống cửa, vách kính để hạn chế tiếng ồn ra bên ngoài. Bao quanh khu vực sản xuất, doanh nghiệp trồng hàng trăm cây xanh để tạo cảnh quan, điều hòa không khí nên việc tác động đến môi trường đã được giảm thiểu, không còn gây bức xúc cho người dân như trước đây. Cùng với Cụm công nghiệp Tân Lập, Cụm công nghiệp Tân Thành cũng đã được thành phố Thái Nguyên quy hoạch để thu hút đầu tư và tạo điều kiện cho gần 10 doanh nghiệp kinh doanh vật liệu xây dựng, kho bãi ở các phường phía Nam thành phố đến thuê đất, đầu tư cơ sở sản xuất kinh doanh…

Bà Nguyễn Thị Thủy, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Thái Nguyên cho biết: Việc di dời các cơ sở công nghiệp khu vực trung tâm thành phố tới các khu, cụm công nghiệp là rất cần thiết, có hiệu quả. Tuy nhiên, để thực hiện triệt để trong thời gian ngắn là rất khó vì điều kiện, năng lực của nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất trên địa bàn còn mức độ. Về phía địa phương cũng chưa bố trí đủ quỹ đất đầu tư xây dựng các cụm công nghiệp và có nhiều cơ chế ưu đãi đặc biệt đối với công tác này...

Tiếp tục đẩy nhanh tiến độ di dời

Theo Chi cục Bảo vệ môi trường Thái Nguyên (Sở Tài nguyên và Môi trường), trên địa bàn thành phố Thái Nguyên hiện có hàng trăm cơ sở sản xuất công nghiệp, kinh doanh vật liệu xây dựng, gia công cơ khí, chế biến thực phẩm… gây ô nhiễm về tiếng ổn, không khí, nguồn nước thải cần di dời xa khu dân cư. Cụ thể, qua các đợt quan trắc môi trường của cơ quan chuyên môn, tại một số khu vực các phường như Quang Vinh, Quán Triều, Tân Long - nơi gần kề với Nhà máy nhiệt điện Cao Ngạn, nồng độ bụi vượt tiêu chuẩn cho phép tới 2 lần (có thời điểm hàm lượng CO và SO2 trong khí thải của Nhà máy vượt tiêu chuẩn cho phép 3 lần); tiếng ồn ảnh hưởng nghiêm trọng tới những hộ dân ở ngay bên ngoài hàng rào nhà máy. Khu vực phía Bắc thành phố Thái Nguyên còn có một số đơn vị khác như: Công ty cổ phần giấy Hoàng Văn Thụ, Công ty cổ phần vật liệu Xây dựng Thái Nguyên… gây ô nhiễm môi trường, khu vực sản xuất tiếp giáp với khu dân cư nên phát sinh bức xúc.

Đáng quan tâm hơn là tại khu vực phía Nam thành phố Thái Nguyên, nơi tập trung các đơn vị sản xuất công nghiệp như: Công ty cổ phần vật liệu chịu lửa, Nhà máy tấm lợp Thái Nguyên, Nhà máy xi măng Lưu Xá, Công ty cổ phần luyện cán thép Gia Sàng… có nồng độ các chất NOx, SO2, CO đều vượt mức cho phép từ 1,8 đến 3,1 lần. Đây là những cơ sở sản xuất công nghiệp đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường đưa vào danh sách các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết số 64/2003/QĐ-TTg.

Trong 10 năm gần đây, các cơ quan chuyên môn của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Sở Tài nguyên và Môi trường Thái Nguyên đã nhiều lần thanh tra, kiểm tra vấn đề ô nhiễm không khí, nước thải đối với các cơ sở sản xuất công nghiệp trên địa bàn thành phố Thái Nguyên, tiến hành xử phạt hành chính. Các doanh nghiệp này cũng đã quan tâm, đưa ra các giải pháp để giảm thiểu nồng độ ô nhiễm bụi, ô nhiễm nguồn nước tại khu vực này. Tuy nhiên, các đợt quan trắc gần đây tại một số khu vực phía Nam thành phố Thái Nguyên, nồng độ khói bụi trong không khí vẫn vượt tiêu chuẩn cho phép. Bị cơ quan chức năng giám sát, xử lý về việc gây ô nhiễm môi trường, dây chuyền lạc hậu nên sản phẩm chất lượng thấp, giá thành cao, không cạnh tranh được, trong thời gian qua, một số cơ sở sản xuất công nghiệp như: Nhà máy xi măng Lưu Xá, Nhà máy sản xuất tấm lợp Thái Nguyên, Công ty cổ phần luyện cán thép Gia Sàng và một số đơn vị khác đã ngừng hoạt động. Để tự cứu chính mình, các cơ sở sản xuất công nghiệp khác ở khu vực phía Nam thành phố Thái Nguyên cũng đã đầu tư thay thế công nghệ lạc hậu nhằm tăng hiệu quả kinh tế và góp phần bảo vệ môi trường.

Qua đánh giá của UBND thành phố Thái Nguyên và Sở Tài nguyên và môi trường Thái Nguyên, do nhiều nguyên nhân khác nhau mà việc xử lý triệt để ô nhiễm môi trường tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Do vậy, trong đoạn từ nay đến năm 2035, thành phố Thái Nguyên sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan chức năng của tỉnh trong việc thẩm định hồ sơ, đánh giá tác động môi trường, kiên quyết không cấp phép đối với các dự án sản xuất công nghiệp có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường tại khu vực trung tâm thành phố. Đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh nằm trong danh sách gây ô nhiễm môi trường, sẽ tăng cường giám sát, yêu cầu chủ cơ sở phải có biện pháp xử lý.

Thành phố Thái Nguyên cũng tiến hành điều chỉnh quy hoạch chung đến năm 2035, trong đó đối với phát triển công nghiệp chủ yếu tập trung vào các khu, cụm công nghiệp phía Bắc tại 2 xã Sơn Cẩm và Cao Ngạn rộng 275ha. Đây chính là cơ sở để thành phố Thái Nguyên từng bước di dời các cơ sở sản xuất công nghiệp trong khu vực nội thị, hình thành và phát triển khu logistics (giao vận, trung chuyển hàng hóa…) tại khu vực phía Bắc, bảo đảm phát triển đô thị “xanh – sạch – đẹp”, xứng tầm đô thị loại I.