Việt Nam - Nhật Bản chia sẻ kinh nghiệm, giải pháp giảm thiểu rủi ro thiên tai

Phát biểu tại hội thảo, Cục trưởng Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai Phạm Đức Luận cho biết, sự kiện được tổ chức trong trong bối cảnh thiên tai đã và đang diễn biến phức tạp tại Việt Nam. Đây là cơ hội để các chuyên gia, nhà quản lý Việt Nam -Nhật Bản cùng trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm, từ đó đưa ra được các giải pháp giảm thiểu rủi ro, hạn chế đến mức thấp nhất thiệt hại do thiên tai gây ra; đặc biệt là đối với lũ lụt, sạt lở đất.

Đánh giá tổng quan tình hình ngập lụt và công tác phòng, chống lũ, Phó Trưởng phòng Ứng phó và Khắc phục hậu quả thiên tai (Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai) Nguyễn Xuân Tùng cho biết, Việt Nam là đất nước chịu tổn thương bởi nhiều loại hình thiên tai, đặc biệt là lũ lụt, xảy ra ở cả ba khu vực Bắc, Trung, Nam. Thời gian mưa lũ hàng năm phổ biến từ 15/6-31/10 (Bắc Bộ), từ 1/7-30/11 (khu vực từ Thanh Hóa đến Hà Tĩnh), từ 1/9-15/12 (khu vực từ Quảng Bình đến Ninh Thuận), từ 15/6-30/11 (khu vực Ninh Thuận, Tây Nguyên và Nam Bộ). Mưa lũ những năm vừa qua gây ngập lụt và thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản và các vấn đề khác.

Để giảm thiểu thiệt hại do lũ lụt, ông Nguyễn Xuân Tùng cho rằng, cần tập trung hoàn thiện hệ thống pháp luật, chính sách về phòng, chống thiên tai; nâng cao nhận thức về thiên tai, tăng cường quản lý rủi ro thiên tai dựa vào cộng đồng; nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai và cứu hộ cứu nạn. Cùng với đó, xây dựng, hoàn thiện các quy hoạch, kế hoạch phòng, chống thiên tai; phương án ứng phó thiên tai, lồng ghép nội dung phòng, chống thiên tai; nâng cao khả năng chống chịu thích ứng với biến đổi khí hậu; ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực phòng, chống thiên tai; đầu tư, bố trí nguồn lực và sử dụng hiệu quả quỹ phòng, chống thiên tai, huy động nguồn lực từ xã hội hóa cho phòng, chống ngập lụt. Đối với các vùng như Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, duyên hải miền Trung, Đồng bằng sông Cửu Long, căn cứ vào đặc thù vùng để thực hiện các giải pháp cụ thể trong phòng, chống lũ lụt...

Đề cập đến kinh nghiệm kiểm soát lũ lụt từ việc sử dụng thông tin rủi ro thiên tai ở Nhật Bản, ông Yusuke Mizushima, Phòng các vấn đề quốc tế (Cục Quản lý nước và thảm họa; Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản) cho hay: "Chúng tôi cung cấp thông tin về rủi ro thiên tai thông qua trang thông tin về bản đồ rủi ro thiên tai của Bộ. Bản đồ này sẽ thể hiện tần suất lũ lụt, mực nước lũ... Cùng với đó, chúng tôi sử dụng thông tin rủi ro thiên tai để đánh giá rủi ro lũ lụt, quản lý sử dụng đất. Đồng thời, hướng dẫn người dân di chuyển đến các khu vực có rủi ro thấp hơn; bắt buộc phải xuất trình bản đồ rủi ro thiên tai khi thực hiện các giao dịch bất động sản và cung cấp thông tin về vị trí của bất động sản liên quan; xây dựng kế hoạch sơ tán dân". Theo ông Yusuke Mizushima, Chính phủ Nhật Bản đang khởi xướng sáng kiến "Kêu gọi người thân đi sơ tán" nhằm khuyến khích người dân gọi điện, thông tin cho gia đình hoặc người thân ở xa để kịp thời sơ tán, ứng phó với các cảnh báo rủi ro tại nơi đó.

Thông tin thêm về việc lập kế hoạch và thực hiện các giải pháp giảm nhẹ rủi ro thiên tai dựa trên kết quả đánh giá rủi ro lũ lụt hoặc sạt lở đất, ông Taichi Minamitani (phòng Môi trường toàn cầu, Cơ quan Hợp tác quốc tế Nhật Bản) chia sẻ, Việt Nam-Nhật Bản đã và đang phối hợp thực hiện các dự án quản lý lũ gần đây như: “Dự án Hợp tác kỹ thuật để quy hoạch phát triển về phục hồi sau lũ lụt và xây dựng quy hoạch tổng thể về phòng chống thiên tai ở miền Trung Việt Nam”, Dự án “Hợp tác kỹ thuật về Nâng cao năng lực giảm thiểu rủi ro lũ quét và sạt lở đất ở khu vực miền núi phía Bắc”... Để thực hiện tốt các dự án trên, trong việc việc lập kế hoạch và thực hiện các giải pháp giảm nhẹ rủi ro thiên tai, cần chú trọng việc tổ chức đánh giá rủi ro lũ lụt, xây dựng Quy hoạch quản lý lũ lụt tổng hợp, xây dựng cơ cấu thực hiện dựa trên Quy hoạch quản lý lũ lụt tổng hợp, lập kế hoạch ứng phó, xây dựng đập Sabo và phát triển hệ thống cảnh báo sớm, tăng cường cơ cấu tổ chức và năng lực...

Về các giải pháp kiểm soát lũ hệ thống sông Hồng, sông Mã, Phó Trưởng phòng Quản lý đê điều (Cục Quản lý Đê điều và Phòng, chống thiên tai) Nguyễn Thanh Tùng cho rằng, đối với hệ thống sông Hồng - Thái Bình, cần phải điều tiết các hồ chứa cắt giảm lũ, sử dụng dung tích phòng lũ của các hồ để điều tiết, cắt giảm lũ cho hạ du; nâng cao chất lượng thân đê, nền đê để đảm bảo chống lũ trong trường hợp lũ cao, kéo dài trong nhiều ngày. Đồng thời, tiếp tục trồng rừng để nâng độ che phủ; nạo vét lòng sông tại những vị trí bị bồi lắng cục bộ; nạo vét các cửa sông Hồng, sông Ninh Cơ, sông Văn Úc, sông Thái Bình, sông Đáy; xây dựng phương án ứng phó khẩn cấp trong trường hợp lũ vượt tần suất thiết kế; quản lý sử dụng bãi sông; quy hoạch hệ thống đê...

Đối với sông Mã, cần tăng cường quan trắc, nâng cao năng lực dự báo tiến tới nhận diện lũ theo thời gian thực để phục vụ vận hành hiệu quả; tu bổ, nâng cấp các tuyến đê đảm bảo yêu cầu thiết kế, ưu tiên các đoạn đê còn thấp như đê sông Chu, cuối tuyến đê sông Mã, sông Lèn, sông Lạch Trường…; xây dựng, nâng cấp các cống qua đê, tu bổ, nâng cấp hệ thống kè; xử lý khu vực sạt lở nguy hiểm...

Tại hội thảo, các đại biểu cũng trao đổi, thảo luận các vấn đề liên quan đến thực trạng, giải pháp phòng, chống lũ lụt, sử dụng thông tin cảnh báo rủi ro ngập lụt trong ứng phó lũ; đề xuất việc phối hợp, hỗ trợ của Nhật Bản cho các địa phương của Việt Nam về thiết bị quan trắc mực nước, xây dựng bản đồ quy hoạch thiên tai đặc biệt đối với các loại hình thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất...