Ẩm thực thịt trâu – món ngon của sự tinh tế

Món ngon đổi vị

Ông Nguyễn Xuân Quỳnh, nguyên Chủ tịch Hiệp hội những nhà quản lý đồ uống và ẩm thực Việt Nam nhận định: “Trước kia, món thịt trâu ít được biết đến do con trâu là đầu cơ nghiệp, ít được sử dụng làm thực phẩm. Đến nay, thịt trâu đã được dùng để chế biến nên nhiều món ăn. Trước kia, quê tôi tại khu vực thị trấn Lim (Bắc Ninh) có những chợ tập trung buôn bán trâu bò và được làm thịt. Thớ thịt trâu sau khi giết mổ vẫn giật giật nên được gọi là thịt trâu giật, đó còn gọi là thịt tươi được chế biến nhiều món, đơn giản là thịt luộc chấm mắm, tiếp đến được chế biến thành các món xào với các loại rau theo từng vùng miền. Tại vùng đồng bằng, dễ ăn nhất là các món xào với rau muống, hành tỏi, cần tây, khế; còn khu vực Tây Bắc xào, nấu với lá lồm (lá giang). Bên cạnh đó, thịt trâu còn nấu cà ri, nhúng mẻ…”

“Thịt trâu có đặc tính hàn nên khi chế biến, các đầu bếp thường cho gia vị nóng như ớt, tỏi để cân bằng vị. Bên cạnh đó, thịt trâu có giá trị dinh dưỡng tương đương như thịt bò. Thịt trâu có hàm lượng chất sắt cao hơn, nhưng lại ít mỡ hơn thịt bò. Trong thịt trâu chỉ có 1,6 - 5,6% mỡ so với thịt bò là 10 - 22%. Có lẽ đó là lý do gần đây, thịt trâu là nguyên liệu chính để chế biến nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng, trở thành đặc sản được nhiều người ưa chuộng”, ông Quỳnh nói thêm.

Ở nhà hàng Trâu vườn quán (phố Nguyễn Văn Tuyết, Hà Nội), ông Trần Mạnh Linh, quản lý nhà hàng cho biết: Nhà hàng có khoảng 30 món về thịt trâu, nhưng hấp dẫn khách nhất là món nộm trâu mầm và món trâu cháy tỏi, trâu nướng tảng. Nguồn hàng nhập chính từ Bắc Giang.

Bếp trưởng Cao Văn Dương của nhà hàng chia sẻ kinh nghiệm: Để nấu món thịt trâu ngon, quan trọng nhất là chọn thịt trâu ngon. Khi nhập nguyên liệu phải kiểm tra rất kỹ, phải là thịt trâu tươi, không bơm nước. Khâu chọn nguyên liệu thịt trâu chuẩn chiếm 50% thành công của món ăn. Nấu ngon sẽ phụ thuộc vào gia vị khi chế biến từng món.

Khách nhâm nhi có thể chọn món trâu xé vốn là thịt trâu già hơn được tẩm gia vị mắc khén và hạt dổi. “Khác với thịt trâu sấy khô của đồng bào miền núi, thịt trâu xé sau khi tẩm ướp gia vị được sấy ở mức độ nhất định nhưng vẫn đảm bảo độ tươi để người dùng cảm nhận hương vị thịt trâu”, anh Dương cho biết.

Theo đánh giá của Sở Du lịch Hà Nội, trên địa bàn có khá nhiều quán thịt trâu gắn với tên từng vùng miền, tạo nên một sự đa dạng về ẩm thực hấp dẫn du khách.

Đặc sản Tây Bắc

Nhắc đến thịt trâu, nhiều người nhớ ngay đến món thịt trâu sấy khô, hay còn gọi là thịt trâu gác bếp của đồng bào các dân tộc vùng Tây Bắc.

Anh Hoàng Việt, dân tộc Thái, sống tại Lai Châu, chủ một doanh nghiệp du lịch cho biết: Do thời tiết lạnh và cần thực phẩm để qua mùa đông nên đồng bào nơi đây thường dùng thịt trâu, thịt bò, thịt lợn sấy khô treo gác bếp. Tuy nhiên, đồng bào Thái hay dùng thịt trâu bởi thịt trâu sấy khô nhanh, không ngậy. Đây cũng là món truyền thống không thể thiếu tại mỗi mâm cỗ đãi khách ngày Tết của người Thái. Nếu ai đã từng đến các vùng Tây Bắc như Sơn La, Điện Biên, Lai Châu… trong dịp Tết, trên mâm cỗ đãi khách ngày Tết của người Thái bao giờ cũng có đĩa thịt trâu khô xé nhỏ ở giữa mâm cơm, kèm theo gói xôi nếp mời khách.

Ngày nay, do điều kiện sống nâng lên, thịt trâu khô gác bếp không chỉ là món ăn đặc trưng của người Thái, mà còn trở nên phổ biến đối với người dân Tây Bắc. Món ăn như thực phẩm khô dự trữ trong ngày mưa gió giá rét dần dần được thực khách miền xuôi khi tới miền núi lại đâm nghiền.

Anh Việt chia sẻ, để làm món thịt trâu sấy khô phải là thịt đùi sau của trâu đực, từ 5 tuổi trở lên, trung bình mỗi tạ thịt trâu được khoảng 30 kg thịt để sấy, người làm thường lựa ở bắp, ít gân, thớ thịt đều, đẹp. Thịt trâu lọc bỏ gân, thái miếng dài khoảng 15cm, rộng 7 – 8 cm, dầy 2 – 3 cm, rồi đem ướp gia vị. Gia vị để ướp thịt trâu khá đa dạng: Muối, đường, mỳ chính, ớt hiểm, hạt dổi, tỏi, gừng, mắc khén (loại gia vị chỉ có ở vùng núi).

Nhìn bên ngoài, thịt trâu gác bếp Tây Bắc màu nâu sẫm, bên trong có màu đỏ tự nhiên. Khi xé nhỏ, miếng thịt trâu sấy tỏa ra một mùi thơm vô cùng hấp dẫn. Lúc ăn, miệng thấy vị ngọt của thịt đọng lại và chút cay nồng của tiêu ớt, chút thơm lạ của mắc khén.

Bên cạnh thịt trâu sấy, thịt trâu còn được dùng để chế biến thành nhiều món ăn đặc trưng được du khách ưa thích như thịt trâu tẩm gia vị dổi, mắc khén nướng lá chuối, thịt trâu nướng ống tre…

Thịt trâu là nguyên liệu chính để chế biến nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng, trở thành đặc sản được nhiều người ưa thích.