Du khách trải nghiệm không gian Hoàng thành xưa, tìm hiểu những dấu tích khảo cổ độc đáo, chiêm ngưỡng những hiện vật, cổ vật quý giá được tìm thấy tại Hoàng thành Thăng Long. Ảnh: Thanh Tùng/TTXVN
Tọa đàm khoa học quốc tế “Phát huy giá trị không gian khu khảo cổ học tại Hoàng thành Thăng Long” do thành phố Hà Nội phối hợp cùng thành phố Toulouse và Cơ quan phát triển Pháp tổ chức chiều 13/4 đã đề cập đến thực trạng và gợi mở các giải pháp bảo tồn, phát huy giá trị khu khảo cổ học.
Nỗ lực cho bảo tồn di sản
Công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản, nhất là khu khảo cổ học luôn đặt ra nhiều thách thức. Theo Giám đốc Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội Nguyễn Thanh Quang: Bảo tồn và phát huy giá trị di sản khảo cổ học là vấn đề thách thức không chỉ ở Việt Nam mà ở nhiều quốc gia. Câu hỏi về sự tồn tại của các di tích khảo cổ học cùng với hàng triệu “hiện vật vô giá” tồn tại hàng thế kỷ trong lòng đất đã, đang và sẽ tồn tại như thế nào trong bối cảnh hôm nay luôn nóng hổi, mang tính thời sự và gây nhiều tranh luận. Tuy vậy, với sự nỗ lực của thành phố Hà Nội cũng như Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội, cùng sự hợp tác của các cơ quan, tổ chức, các nhà khoa học, công tác bảo tồn di sản đã có những kết quả đáng ghi nhận.
Khu Di sản Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội có quan hệ hợp tác chặt chẽ, sâu rộng trên nhiều lĩnh vực nghiên cứu, bảo tồn và phát huy giá trị di sản với Vùng Ile de France, thành phố Toulouse, các chuyên gia Pháp hỗ trợ chuyên môn cho khu di sản từ trước khi được công nhận là Di sản Văn hóa thế giới cho đến nay. Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đã phối hợp với thành phố Toulouse triển khai thực hiện dự án nằm trong chương trình hỗ trợ phát triển FICOL của Cơ quan Phát triển Pháp (AFD). Nội dung dự án là chuyển giao công nghệ hiện đại trong công tác bảo tồn, nghiên cứu và phát huy giá trị di sản, đặc biệt đối với các di tích khảo cổ học; hỗ trợ kĩ thuật, xây dựng các báo cáo khoa học đánh giá hiện trạng, đưa ra các đề xuất để bảo tồn, quản lý tốt hơn Khu Di sản Hoàng thành Thăng Long, thúc đẩy phát triển du lịch, đáp ứng những tiêu chuẩn quốc tế đối với một di sản thế giới; đào tạo, nâng cao trình độ cho cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn tại khu di sản.
Tại tọa đàm, các chuyên gia hai nước đã có những ý kiến đánh giá các vấn đề có liên quan tới di tích và đưa ra những phản ánh kịp thời, từ đó có quyết định chính xác dựa trên sự tôn trọng các giá trị mà UNESCO đặt ra, phù hợp với các yêu cầu của di tích, cũng như khả năng hành động của chính quyền địa phương. Đồng thời, cho phép xác định rõ các nhu cầu cấp thiết và thúc đẩy công tác triển khai phát huy giá trị Khu Khảo cổ tại Hoàng thành Thăng Long.
Tiến sĩ Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch Hội Sử học Hà Nội cho rằng, các cuộc khảo sát, khai quật tại đây từ năm 2011 - 2022 đã mở ra những hiểu biết mới về Chính điện Kính Thiên và không gian điện Kính Thiên qua hệ thống di tích, di vật. Tuy nhiên, cấu trúc mặt bằng và phân gian kiến trúc điện Kính Thiên vẫn là câu hỏi lớn chưa có lời giải đáp thỏa đáng. Căn cứ vào các nguồn sử liệu để nghiên cứu quá trình xây dựng, cấu trúc nền móng và phân gian kiến trúc của các chính điện triều Lý, Trần, Hồ, Lê (Lam Kinh) và Nguyễn, từ đó đưa ra hướng nghiên cứu tìm hiểu về cấu trúc mặt bằng điện Kính Thiên.
Cơ sở khôi phục và tái hiện các di sản kiến trúc
Là người gắn bó nhiều năm qua với công tác khảo cổ học tại Hoàng thành Thăng Long, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Tống Trung Tín, Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam đưa ra nhiều luận cứ để khôi phục và tái hiện các di sản kiến trúc, khai thác các giá trị của Khu Di sản Hoàng Thành Thăng Long. Theo ông, trước hết đẩy nhanh việc nghiên cứu tiến đến khôi phục không gian Chính điện Kính Thiên, một mặt sẽ xây dựng bảo tàng tại chỗ các dấu tích Cung điện Thăng Long tại Khu Khảo cổ học 18 Hoàng Diệu. Đồng thời, nghiên cứu xây dựng Bảo tàng Hoàng cung Thăng Long và nghiên cứu, phát huy các giá trị văn hóa phi vật thể của Hoàng thành Thăng Long.
Tại Tọa đàm, ông Jean Francois Milou, chuyên gia Pháp - Văn phòng Studio Milou Singapore chia sẻ về việc nghiên cứu giải pháp thiết kế kiến trúc để bảo tồn và phát huy giá trị Khu Khảo cổ học 18 Hoàng Diệu. Theo ông, với yêu cầu về quy hoạch rất nghiêm ngặt của khu vực xung quanh Hoàng thành Thăng Long, đơn vị quản lý di sản chỉ có thể xây dựng một công trình không cao quá 5m. Khi đó có thể xây dựng nơi đây giống như một công viên dành riêng cho Khu khảo cổ học tại Hoàng thành Thăng Long. Khu công viên này sẽ được nhìn thấy từ phía Tòa nhà Quốc hội. Hình ảnh hai công trình kế bên nhau biểu tượng cho mối liên hệ giữa Hà Nội ngày nay và Hà Nội trong quá khứ. Bước vào trong, một công trình quan trọng là bảo tàng khảo cổ học ngầm rộng lớn với lối tiếp cận trực tiếp tới các hố khảo cổ.
Các chuyên gia của Pháp chia sẻ việc phát huy giá trị di sản như một chiến lược phát triển tổng thể của Hà Nội và giới thiệu một khu di tích đã trải qua quá trình chuyển đổi để nâng cao giá trị di sản...
Những kết quả của Tọa đàm sẽ là cơ sở khoa học để Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long - Hà Nội đưa ra các phương án bảo tồn, phát huy giá trị di sản khảo cổ học phục vụ khôi phục, tái hiện các di sản kiến trúc; đặc biệt, bổ sung tư liệu, tham vấn các giải pháp khoa học, ứng dụng công nghệ trong quá trình phát huy giá trị di sản khảo cổ học.