Tập sách gồm 20 chân dung danh nhân văn hóa xuất thân từ vùng đất “Xứ Nghệ”. Xứ Nghệ (gồm cả Nghệ An và Hà Tĩnh) có sông Lam, núi Hồng và biển cả. Đây cũng là vùng đất đai cằn cỗi, khí hậu gió Lào khắc nghiệt. Con người sống trong môi trường khắc nghiệt lâu dần hình thành nên tính cách Nghệ: Bền bỉ kiên cường, bất khuất đến duy ý chí, ham học, thích làm giàu, làm quan, nhưng cũng không kém phần mơ mộng. Tất cả những đặc điểm con người của vùng miền đó, kết hợp với những nét riêng về tài năng cũng như tính cách từng người, đã được tác giả Đỗ Lai Thúy khắc họa rất sắc nét và thành công.
Thay vì viết chân dung tiểu sử hay kể chuyện thuần túy, tác giả Đỗ Lai Thúy viết chân dung mang tính chất học thuật. Những nhân vật được ông lựa chọn viết, đều phải có vấn đề, cơ bản là tiếp cận từ vấn đề học thuật, có tư tưởng, và hơn nữa, bị đặt vào những hoàn cảnh đặc biệt để bộc lộ những tính cách đặc biệt, thân phận đặc biệt. Họ có thể là những trí thức, nhà khoa học, học giả, tác gia có dấu ấn đậm nét trong hành trình tư tưởng và sáng tạo của dân tộc. Và, những chân dung nhân vật tưởng như riêng lẻ, khi ráp nối lại với nhau, lại như những mảnh ghép để cho thấy bức tranh văn hóa thời đại, khi thì đầy biến động, khi thì bị đặt vào tình thế chuyển đổi.
Chính vì vậy “gừng” xứ Nghệ “cay” như thế nào, thì “Gừng Xứ Nghệ”, tập chân dung lại ấn tượng chừng ấy trong lòng bạn đọc.