Tác phẩm "Điện Biên Phủ" của họa sỹ Mai Duy Minh. Ảnh: NVCC
Hình ảnh chân thực về cuộc chiến đấu và chiến thắng Điện Biên Phủ
Vào đúng dịp kỷ niệm năm Ngày chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954-7/5/2022), họa sỹ Mai Duy Minh tổ chức triển lãm hội họa có chủ đề "Điện Biên Phủ". Triển lãm diễn ra tại Trường Đại học Mỹ thuật Việt Nam (số 42, phố Yết Kiêu, Hoàn Kiếm, Hà Nội), từ ngày 7-20/5/2022.
Triển lãm giới thiệu đến công chúng bức tranh sơn dầu có kích thước lớn (190 x490cm) vẽ trên toan liền khổ về chủ đề chiến đấu và chiến thắng Điện Biên Phủ. Tác phẩm có tên "Điện Biên Phủ" này là kết quả của 10 năm làm việc không mệt mỏi của họa sỹ Mai Duy Minh, kể từ khi có ý tưởng và xây dựng kế hoạch hoàn thành bức tranh này, cho đến khi anh chính thức hoàn thành vào cuối năm 2021.
Bức tranh sơn dầu khổ lớn thứ 2 trưng bày trong triển lãm lần này vẽ Đại tướng Võ Nguyên Giáp - người Tổng tư lệnh trực tiếp chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ. Bức tranh có kích thước 89x89cm, được anh hoàn thành trong vòng 4 năm, từ năm 2017 - 2021.
Họa sỹ Mai Duy Minh cho biết, hai tác phẩm tranh sơn dầu khổ lớn này là hai bức tranh chính của triển lãm hội họa "Điện Biên Phủ" lần này. Bên cạnh đó, triển lãmcòn trưng bày86 trong tổng số hàng trăm ký họa chì, bút bi, bút sắt và phác thảo chì, sơn dầu… ở nhiều kích thước khác nhau. Có thể nói, những phác thảo này của Mai Duy Minh đã giúp công chúng thấy được phần nào hành trình dài của họa sỹ khi một mình thực hiện dự án sáng tác lớn này.
Họa sỹ Mai Duy Minh cho biết, anh thực hiện bức tranh khổ lớn và tổ chức triển lãm lần này với mong muốn mang đến cho công chúng những hình ảnh chân thực về cuộc chiến đấu và chiến thắng Điện Biên Phủ - một chiến công chói lọi trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc ta. Anh hy vọng, tác phẩm cũng như triển lãm của anh lần này sẽ tạo cảm hứng để các đồng nghiệp của anh có cảm hứng sáng tác thêm nhiều tác phẩm có đề tài về lịch sử dân tộc.
Lắng nghe tiếng vọng từ quá khứ
Họa sỹ Mai Duy Minh sinh năm 1976, tại Hải Phòng, anh tốt nghiệp Đại học Mỹ thuật Việt Nam năm 1999, hiện đang sinh sống và sáng tác tại quê hương. Mai Duy Minh đã từng tổ chức hai triển lãm cá nhân gồm triển lãm "Tổ hợp không gian" được tổ chức năm 2002 tại Atena gallery (Hà Nội) và triển lãm "Bụi đời", tổ chức năm 2006 tại Viện Goethe. Anh cũng đã tham gia một số triển lãm nhóm, trong đó có triển lãm tại Đại học tổng hợp St. John, New York, Hoa Kỳ năm 2007 và triển lãm Mỹ thuật toàn quốc năm 2000 và 2010. Năm 2010, anh đã nhận tặng thưởng của Hội Mỹ thuật Việt Nam.
Triển lãm cá nhân lần thứ hai - "Bụi đời" - được xem là một triển lãm để lại dấu ấn nghề nghiệp đáng kể của Mai Duy Minh. Vào thời điểm diễn ra triển lãm này năm 2006, ông X. Augustin - Giám đốc Viện Goethe khi đó đã từng nhận xét: Không chạy theo những cầu kỳ, phá cách của nghệ thuật đương đại, Mai Duy Minh là một gương mặt độc đáo rất đáng chú ý trong thế hệ họa sỹ trẻ ở Hà Nội…
Chia sẻ ý tưởng thực hiện bức tranh lớn về chủ đề chiến thắng Điện Biên Phủ, họa sỹ Mai Duy Minh cho biết, cuối năm 2011, sau khi trưng bày bức trang "Miền đất hứa" - bức tranh sơn dầu có kích thước 200x540cm - được cho là lớn nhất của cá nhân một họa sỹ tại thời điểm đó, anh đã nghĩ đến việc bắt tay vào việc sáng tác bức sơn dầu lớn tiếp theo. Sau nhiều ngày suy nghĩ, anh đã lựa chọn chủ đề về cuộc chiến bảo vệ độc lập dân tộc, mà đỉnh cao là chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 gây "chấn động địa cầu" làm cảm hứng sáng tác cho tác phẩm lớn tiếp theo.
Để lấy tư liệu cho tác phẩm, họa sỹ Mai Duy Minh đã thực hiện các chuyến đi điền dã Điện Biên nhiều lần trong nhiều năm, thăm các điểm di tích gắn với Chiến dịch Điện Biên Phủ, thăm nghĩa trang liệt sỹ. Anh tìm đến những cựu chiến binh đã từng tham gia và vẫn còn nhớ kỹ những sự việc, sự kiện diễn ra trong chiến dịch Điện Biên Phủ năm đó. Anh cũng mày mò tìm đọc rất nhiều tài liệu liên quan đến cuộc kháng chiến trường kỳ 9 năm của dân tộc để tìm cảm hứng và xây dựng các phác thảo.
Trong hàng chục năm thực hiện tác phẩm, hàng trăm phác thảo đã được vẽ, trong đó, có nhiều phác thảo được vẽ kèm các dòng ghi chú được họa sỹ ghi bên cạnh, để tự nhắc mình lưu ý trong quá trình chỉnh sửa phác thảo sau. Thậm chí, trong quá trình sáng tác, có những lúc cảm thấy bế tắc, Mai Duy Minh cũng ghi cả những trăn trở của mình vào phác thảo như một lời tự sự với bản thân…
Họa sỹ Mai Duy Minh cho biết, khó khăn lớn nhất với anh trong quá trình thực hiện tác phẩm là làm thế nào để bức vẽ không trở thành sự minh họa thô thiển cho một sự kiện, bởi anh muốn sáng tạo một bức tranh "Điện Biên Phủ" trải qua nhiều lớp biến đổi, cả về bố cục, phối cảnh, màu sắc, nhân vật… Những biến đổi này được thể hiện ở các ký họa, phác thảo trưng bày trong triển lãm lần này.
"May mắn là khi bắt tay vào thực hiện một dự án lớn về một trận đánh lịch sử, tôi đã tìm được nhiều hình ảnh và tài liệu cần thiết, giàu tính xác thực để lấy đó làm ý tưởng cho những phác thảo của mình", họa sỹ người Hải Phòng bày tỏ.
Bức tranh sơn dầu thứ 2 trưng bày trong triển lãm lần này vẽ Đại tướng Võ Nguyên Giáp - người Tổng tư lệnh trực tiếp chỉ huy chiến dịch Điện Biên Phủ. Ảnh: NVCC
Nói về lý do lựa chọn đề tài về Điện Biên Phủ cho tác phẩm hội họa lớn của mình, họa sỹ Mai Duy Minh chia sẻ, là thế hệ sinh ra và lớn lên trong hòa bình, thống nhất đất nước, nhưng anh luôn mong muốn, cố gắng hết sức có thể tìm kiếm một câu trả lời cho riêng cá nhân anh về cách mà các thế hệ người Việt Nam bền bỉ đi qua mọi gian khổ để bảo vệ độc lập dân tộc. Và có lẽ, tất cả những nỗ lực tìm kiếm, lắng nghe mọi vang vọng từ quá khứ chiến đấu anh dũng ấy của cha anh đi trước đã được hội tụ trong bức tranh "Điện Biên Phủ" của anh trong triển lãm này.