Báo cáo sơ kết mùa lễ hội 2017, Cục Văn hóa cơ sở (Bộ Văn hóa, Thể thao, Du lịch) nêu rõ: Hầu hết các lễ hội diễn ra đầu xuân Đinh Dậu năm 2017 không còn trường hợp đổi tiền lẻ công khai; không xảy ra trường hợp tai nạn, cháy nổ; tình trạng nâng giá, ép giá, tệ nạn cờ bạc, hoạt động mê tín dị đoan, mất vệ sinh, ăn xin,... đã giảm nhiều so với mùa lễ hội trước.
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổ chức Hội nghị sơ kết lễ hội 2017. |
Các lễ hội có tập tục mang yếu tố bạo lực, không phù hợp với xu thế thời đại đã chuyển đổi hình thức thực hành nghi lễ như: lễ hội Ném Thượng (Bắc Ninh) năm thứ hai không tổ chức chém lợn giữa sân đình; Hội phết Đình Đông Lai, xã Bàn Giản (Vĩnh Phúc) diễn ra an toàn không có nội dung tổ chức cướp phết mà chỉ thực hành trình diễn nghi lễ. Hội Phết Hiền Quan (Tam Nông, Phú Thọ) đã thay đổi hình thức tổ chức mới, chia đội và giới hạn khu vực chơi đảm bảo cho hoạt động lễ hội diễn ra an toàn; lễ hội Cầu Trâu xã Hương Nha (Phú Thọ) đã không tổ chức nghi thức đập đầu trâu mà thay bằng nghi thức thực hành trình diễn; lễ hội Đông Cuông (xã Thanh Khương, Văn Yên, Yên Bái) bỏ tục treo cổ trâu. 90 làng Cơ Tu huyện Tây Giang tỉnh Quảng Nam bỏ tục đâm trâu; lễ hội đền Trần Thái Bình không tổ chức lễ phát ấn như mùa lễ hội trước...
Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch và chính quyền các địa phương đã quan tâm tới công tác cơ sở hạ tầng, mở rộng khu vực đón tiếp, nơi trông giữ phương tiện giao thông, xây dựng công trình vệ sinh công cộng hợp chuẩn, bố trí lực lượng thu gom rác thải, công bố số điện thoại đường dây nóng tiếp nhận ý kiến của nhân dân; vận động nhân dân và du khách thực hiện nếp sống văn minh khi tham gia lễ hội, hạn chế thắp hương, đốt đồ mã... Cắt cử người thu gom hương, tiền giọt dầu, đồ lễ, rác thải, đảm bảo an toàn phòng chống cháy nổ, bảo vệ cảnh quan môi trường, giữ gìn sự trang nghiêm của di tích, lễ hội.
Giẫm đạp nhau để cướp phết ở lễ hội truyền thống hàng năm của xã Hiền Quan, huyện Tam Nông (Phú Thọ). Ảnh: Trung Kiên/TTXVN. |
Các hoạt động kinh doanh, dịch vụ hàng hóa được bố trí khoa học, hợp lý, xa khu vực di tích; trước mùa lễ hội, các địa phương đều tổ chức quán triệt, yêu cầu các điểm kinh doanh ăn uống phải ký cam kết đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, vệ sinh môi trường, không tăng giá, ép giá du khách, không bày bán thịt động vật hoang dã. Không để các hiện tượng mê tín dị đoan, xem bói, xóc thẻ, đổi tiền mệnh giá nhỏ hưởng chênh lệch, “chặt chém” trông giữ xe diễn ra tại di tích và lễ hội. Một số địa phương đã làm tốt như: Đền Cửa Ông (Quảng Ninh), đền Đô (Bắc Ninh), Đền/chùa Côn Sơn (Hải Dương); đền Bắc Lệ, Đền Mẫu Đồng Đăng (Lạng Sơn), Đền Mẫu, Đền Thượng (Lào Cai); Đền Mẫu Âu Cơ (Phú Thọ), Đền Đông Cuông (Yên Bái)...
Công tác đảm bảo an ninh trật tự, phòng cháy, chữa cháy, vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm tại các khu di tích và lễ hội được đảm bảo. Các ban quản lý di tích lập kế hoạch, lắp đặt camera theo dõi để bảo đảm giá cả hàng hóa dịch vụ được các cơ sở kinh doanh niêm yết, bán đúng quy định. Công tác tuyên truyền, tập huấn về bảo vệ môi trường cho các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân hoạt động kinh doanh phục vụ du lịch được tổ chức hàng năm tại hầu hết các địa phương, nhiều địa phương đã làm tốt như: Hà Nội, Hải Dương, Nam Định, Quảng Ninh...
Công tác bảo vệ môi trường tại các di tích được chú trọng, thu gom, vận chuyển hoặc xử lý rác thải kịp thời. Các nhà vệ sinh công cộng lưu động được bố trí hợp lý. Hầu hết các di tích có đông du khách tham quan vào dịp đầu xuân đã xây dựng nhà vệ sinh; trong đó một số di tích lớn như Yên Tử, Đền Cửa Ông, Tràng An, Chùa Hương có nhà vệ sinh đạt chuẩn.
Cũng theo báo cáo tại hội nghị, từ đầu xuân Đinh Dậu, Bộ Văn hóa,Thể thao và Du lịch đã thành lập 6 đoàn kiểm tra tại 14 tỉnh, thành phố với 41 điểm di tích có tổ chức lễ hội, như: Lễ hội Tịch Điền (Hà Nam); lễ hội Đả cầu cướp phết xã Bàn Giản, huyện Lập Thạch (Vĩnh Phúc); lễ hội Chùa Hương (Hà Nội); Hội phết Hiền Quan, Tam Nông (Phú Thọ); lễ hội Đền mẫu Đông Cuông (Yên Bái); lễ hội Đền Thượng, Đền Bảo Hà (Lào Cai); lễ hội Yên Tử (Quảng Ninh), Lễ hội đền Trần Thương năm Đinh Dậu 2017 (Hà Nam), Lễ hội đền Trần năm 2017 (Thái Bình), Lễ hội Đền Trần (Nam Định); lễ hội Côn Sơn – Kiếp Bạc (Hải Dương)… Kết quả thanh tra, kiểm tra cho thấy, công tác tổ chức lễ hội đã có nhiều chuyển biến, hầu hết các lễ hội diễn ra trong không khí vui tươi, lành mạnh. Tuy nhiên, ở một số địa phương vẫn xuất hiện tình trạng buông lỏng quản lý và tổ chức lễ hội trên địa bàn, còn biểu hiện thương mại hóa, vi phạm các quy định về quản lý và tổ chức lễ hội, có thể kể đến một số lễ hội như: Hội thi chọi trâu không phép ở thôn Lục Mùn, xã Phúc Ninh, huyện Yên Sơn, Tuyên Quang và Hội chọi trâu huyện Lục Yên tỉnh Yên Bái; việc tổ chức “khai ấn”, “phát ấn” tại lễ hội Xuân Đinh Dậu của Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Quảng Ninh, đền thờ Quang Trung Nghệ An…
Cướp lộc tạị lễ hội đền Gióng ở Sóc Sơn khiến nhiều người bức xúc. Ảnh: Quý Trung/TTXVN. |
Bên cạnh đó, vẫn còn một số hiện tượng phản cảm như chen lấn, tranh cướp lộc tại lễ hội đền Sóc (Hà Nội); ném lộc, tranh cướp lộc tại Lễ hội Chùa Hương (Hà Nội); tranh cướp bạo lực tại Hội Phết xã Hiền Quan (Phú Thọ), lợi dụng trò chơi đá gà để đánh bạc, ngả nón xin tiền tại hội Hội Lim, tỉnh Bắc Ninh... Đặc biệt, một số cơ quan còn buông lỏng quản lý, để cán bộ, công chức, viên chức và người lao động vi phạm kỷ luật lao động, đi lễ hội trong giờ hành chính, sử dụng xe công đi lễ hội như báo chí đã phản ánh…
Một số ý kiến tham gia hội nghị đã nêu rõ, các vấn đề bất cập, phản cảm ở lễ hội mùa xuân năm nay cũng chính là những tồn tại ở các mùa lễ hội trước, và cần có thời gian, biện pháp lâu dài để giải quyết, chứ không thể thực hiện ngay trong một sớm một chiều. Bên cạnh đó, nhiều đại biểu cũng đề nghị phải xác định rõ trách nhiệm của những bên liên quan trong công tác tổ chức, quản lý lễ hội để có thưởng - phạt nghiêm minh chứ không nên “đổ” hết cho cơ quan quản lí nhà nước…
Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện khẳng định, những hình ảnh phản cảm, không đẹp của lễ hội cần phải khắc phục nhằm giảm bớt, tiến tới khắc phục triệt để, đảm bảo lễ hội diễn ra đúng tinh thần văn minh. Việc loại bỏ dần những nghi lễ, tập tục chưa phù hợp ở các lễ hội truyền thống cũng không thể bằng mệnh lệnh hành chính, mà phải có sự đồng thuận của nhân dân, cộng đồng hiểu và tự nguyện làm theo cách thức mới, thì hiệu quả mới bền vững.
Đối với nhiệm vụ trước mắt, ông Nguyễn Ngọc Thiện yêu cầu, những tồn tại, hạn chế của mùa lễ hội 2017 phải được kiểm điểm. Những tồn tại nào sửa chữa được cần phải khắc phục ngay. Nếu lỗi của ngành văn hóa thì ngành phải kiểm điểm, nếu lỗi của ban tổ chức thì chính quyền địa phương phải kiểm điểm. Địa phương nào có lễ hội không được cấp phép mà vẫn tổ chức phải kỷ luật. “Khen, thưởng, kỷ luật, kiểm điểm, phải nghiêm minh, rõ ràng, minh bạch”…
Về nhiệm vụ lâu dài, Bộ trưởng Bộ văn hóa, Thể thao và Du lịch cho rằng, trên cơ sở việc làm tốt và chưa tốt của mùa lễ hội 2017, các địa phương cần rút ra những bài học kinh nghiệm, có những phương án xử lý tích cực, nếu không quản lý lễ hội sẽ luôn luôn ở giải pháp tình thế. Theo ông Nguyễn Ngọc Thiện, những yếu tố phản cảm trong lễ hội cần phải khắc phục, tăng cường vận động, thuyết phục, tuyên truyền để nhân dân thay đổi trong nhận thức, chứ không quản lý lễ hội bằng mệnh lệnh hành chính, cần cần có nghiên cứu để hài hòa các hình thức lễ hội, phù hợp với văn hóa, môi trường hiện đại mà vẫn giữ được giá trị truyền thống.
Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Ngọc Thiện cũng cho rằng: Cơ quan quản lý nhà nước cũng như các địa phương không tạo cơ hội cho các cá nhân lợi dụng lễ hội để trục lợi, thương mại hóa nhưng cũng phải tính đến lợi ích kinh tế từ lễ hội, mang lại lợi ích thiết thực cho cộng đồng địa phương từ các hoạt động lễ hội, gắn lễ hội với phát triển du lịch bền vững...