Đây là bộ sách quý hiếm, tổng hợp những thành tựu nghiên cứu rất cơ bản, hệ thống của ngành Đông Nam Á học Việt Nam trên tất cả mọi lĩnh vực của khoa học xã hội và nhân văn do các nhà khoa học đầu ngành thực hiện.
Theo GS.TS Phạm Đức Dương (chủ biên), cuốn sách cung cấp những kiến thức cơ bản về khu vực và các nước Đông Nam Á, nhằm xây dựng lòng tin, tinh thần đoàn kết hữu nghị hợp tác, góp phần thực hiện đường lối đối ngoại của Đảng và Nhà nước; Nghiên cứu những vấn đề khoa học Đông Nam Á để so sánh, đối chiếu nhằm phát hiện những vấn đề của Việt Nam dựa trên cứ liệu khu vực và những vấn đề của khu vực dựa trên cứ liệu Việt Nam trong một chỉnh thể biện chứng “thống nhất trong đa dạng”.
Để thực hiện được nội dung này, cuốn sách tập trung vào các định hướng cơ bản: Lịch sử văn minh Đông Nam Á thời tiền sử và sơ sử; Sự hình thành các quốc gia cận đại Đông Nam Á và nền văn hóa truyền thống; Sự xâm lược của chủ nghĩa thực dân cũ và mới vào Đông Nam Á và phong trào giải phóng dân tộc; Các con đường tiến lên xã hội hiện đại và mối quan hệ các nước trong khu vực và quốc tế trong xu thế toàn cầu hóa; Quan hệ Việt Nam và các nước Đông Nam Á trong tiến trình lịch sử.
Cũng theo GS.TS Phạm Đức Dương, năm 2013 là năm kỷ niệm 40 năm ngày thành lập Viện Nghiên cứu Đông Nam Á (1973-2013), nhưng do khuôn khổ của bộ sách (1555 trang) nên chưa thể tập hợp hết các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học trong Viện Đông Nam Á. Cuốn sách lần này mới chỉ là những nghiên cứu trong 25 năm đầu xây dựng ngành Đông Nam Á học. Hy vọng rằng, những vấn đề đưa ra trong Lịch sử văn hóa Đông Nam Á sẽ là tiền đề để xuất bản được trọn bộ Đông Nam Á học của Viện Nghiên cứu Đông Nam Á trong thời gian tới.
NSTL