Đây là giải thưởng nhằm tôn vinh các nhà nghiên cứu, các nhà hoạt động văn hóa, giáo dục, các nhà khoa học, dịch giả trong và ngoài nước, đã và đang có những nỗ lực cho sự nghiệp canh tân văn hóa và giáo dục Việt Nam.
Giáo sư Chu Hảo, Phó Chủ tịch Hội đồng Quản lý Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh chia sẻ, qua 10 năm tổ chức, giải thưởng Văn hóa Phan Châu Trinh đã trở thành một sự kiện văn hóa, vinh danh các cá nhân, nhà nghiên cứu đã nỗ lực không ngừng vì sự nghiệp chấn hưng văn hóa, giáo dục nước nhà. Tuy vậy, vẫn còn rất nhiều những nhà khoa học, nhà nghiên cứu đang miệt mài cống hiến sức mình vì sự nghiệp chung của dân tộc. Do đó, Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh sẽ tiếp tục thực hiện trách nhiệm của mình để vinh danh những cống hiến này.
Giải thưởng gồm 4 hạng mục: Giải Vì Sự nghiệp Văn hóa - Giáo dục; Dịch thuật; Nghiên cứu và Việt Nam học. Theo đó, Giải Vì Sự nghiệp Văn hóa - Giáo dục được trao cho Giáo sư Cao Huy Thuần vì những đóng góp to lớn và sâu sắc cho sự nghiệp văn hóa và giáo dục Việt Nam.
Giải Nghiên cứu được vinh danh cho Giáo sư Trịnh Văn Thảo, Giáo sư Trần Đình Sử vì những đóng góp đặc sắc trong lĩnh vực nghiên cứu văn hóa và lịch sử Việt Nam cận và hiện đại.
Giải Dịch thuật cho nữ Dịch giả Nguyễn Hồng Nhung vì những công trình dịch thuật công phu và đặc sắc văn học và triết học Hungari.
Giải Việt Nam học được trao cho Nhà Việt Nam học người Canada Alexander Woodside vì những công trình nghiên cứu uyên bác và đặc sắc về lịch sử Việt Nam.
Bên cạnh đó, Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh còn tôn vinh học giả, nhà thơ, nhà văn, danh nhân văn hóa Phan Khôi là “Danh nhân văn hóa Việt Nam thời hiện đại”.
Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh là một tổ chức phi chính phủ thuộc Liên hiệp các Hội khoa học và Kỹ thuật Việt Nam, đề cao khẩu hiệu hành động “Khai dân trí, Chấn dân khí, Hậu dân sinh” của nhà chí sĩ yêu nước và cũng là nhà canh tân văn hóa Phan Châu Trinh.
Trải qua 10 mùa giải kể từ mùa giải đầu tiên được diễn ra tại Hà Nội vào năm 2007, đến nay, Quỹ Văn hóa Phan Châu Trinh đã trao tổng cộng 48 Giải thưởng Văn hóa Phan Châu Trinh cho những cá nhân, tổ chức xuất sắc có những thành tựu và công trình khoa học đặc biệt thuộc các hạng mục trao giải.