Pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ (niên đại 1802) được lưu giữ tại Di tích đền Trấn Vũ, Thạch Bàn, Long Biên, Hà Nội được công nhận là Bảo vật quốc gia theo Quyết định số 22/QĐ-TTg ngày 25/12/2015 của Thủ tướng Chính phủ.
Đón nhận Quyết định công nhận Bảo vật quốc gia pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ. Ảnh: Minh Đức - TTXVN. |
Nhiều người biết đến tượng Trấn Vũ ở đền Quán Thánh (Ba Đình, Hà Nội), nhưng có ít người biết ở đền Trấn Vũ (Thạch Bàn, Long Biên) còn có pho tượng đồng nặng 4 tấn. Tượng được đúc bằng đồng nguyên khối, an vị ở giữa hậu cung, cao khoảng 3,9 m. Trên tay tượng cầm kiếm chống lên mai rùa, thân kiếm có rắn quấn quanh. Tương truyền, Quy (rùa) và Xà (rắn) là hai vị đại tướng và hóa thân của thần Trấn Vũ. Trong truyền thuyết, Trấn Vũ cũng là vị thần giúp An Dương Vương xây thành Cổ Loa.
Trên bia “Trấn Vũ điện bia ký” dựng năm Minh Mệnh nguyên niên (1820) ghi, khi xưa vua Lê Thánh Tông đem quân dẹp giặc Chiêm Thành, ông đã dừng chân nghỉ tại xã địa phận xã Cự Linh, nay là làng Ngọc Trì, phường Thạch Bàn, quận Long Biên. Nhà vua được thần Trấn Vũ ứng mộng nên đã cho lập đền, tạc tượng gỗ thờ cùng bài vị ghi “Huyền linh Trấn Vũ quán”. Vua ban cho dân làng một số ruộng đất để phục vụ hương hỏa trong đền. Đến năm Đinh Mão, niên hiệu Cảnh Hưng (1747), dân làng đã đúc tượng đồng thay thế tượng gỗ, tuy nhiên, nhiều người đến chiêm bái cảm thấy tượng chưa xứng với quy mô của đền. Do đó, đến năm Mậu Thân (1788), nhân dân sở tại đã hưng công đúc lại tượng Trấn Vũ, đến năm Nhân Tuất (1802) thì hoàn thành và giữ nguyên hình dạng đến ngày nay.
Bảo vật quốc gia pho tượng Huyền Thiên Trấn Vũ trong đền Trấn Vũ. Ảnh: Minh Đức - TTXVN. |
Đầu thế kỷ 20, do pho tượng xuống cấp, người dân đã sửa sang và cho sơn tượng màu đen bằng sơn ta. Với những giá trị đặc biệt này, tháng 12/2015, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định công nhận pho tượng đồng Huyền Thiên Trấn Vũ là Bảo vật quốc gia.
Đền Trấn Vũ - nơi đặt tượng được dựng trên thế đất linh quy xà hội tụ, quay mặt về phương Bắc. Trên cánh đồng Ngọc Trì có gò đất hình con rùa nổi lên. Sau đền là đê sông Hồng, tượng trưng cho con cự xà (rắn lớn) quấn quanh. "Vì vậy, tượng Trấn Vũ và ngôi đền được cho là linh thiêng nhất vùng này", ông Ngô Quang Khải, Trưởng ban Quản lý di tích đền Trấn Vũ cho biết.
Đã thành thông lệ, hàng năm từ ngày mùng 1 đến ngày 3/3 âm lịch, nhân dân thôn Ngọc Trì tổ chức lễ hội truyền thống để tưởng niệm đức thanh Huyền Thiên Trấn Vũ. Trong lễ hội, ngoài những nghi thức truyền thống, người dân trong làng còn tổ chức nghi lễ kéo co ngồi (đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại năm 2015). Đây là một trò diễn mang tính nghi lễ gửi tới thánh thần để cầu mong sự bảo vệ, sự che chở cho xóm làng bình yên.