Theo Nhà sử học Dương Trung Quốc: Nếu truyền thống Hà Nội xưa là truyền thống của thị dân, thì ngày nay Thủ đô đã tiếp nhận các phong tục văn hóa bốn phương, bản sắc văn hóa xưa ít nhiều có sự thay đổi. Vì vậy, theo nhà sử học, phong cách đô thị vẫn là điều Hà Nội cần nhất hiện nay. Những biến dạng trong nếp sống đô thị Sự phát triển kinh tế - xã hội ít nhiều đã kéo theo sự thay đổi trong lối sống người dân và nếp sống văn minh đô thị. Lối giao tiếp ứng xử dù không hẳn đã mất đi chất thanh lịch, nhưng “vốn cũ” đã mờ dần. Cách sống nho nhã, thanh tao, biết kính trên nhường dưới, lịch sự trong giao tiếp... dường như còn đọng lại trong những nếp nhà cổ. Còn ngày nay, không khó để nhận ra những lối sống xô bồ, nói năng thiếu văn hóa, vốn rất phổ biến ngoài xã hội. Chỉ một lời nói không vừa ý ngoài đường, người ta có thể xông vào cãi vã, đánh nhau. Nơi công cộng trở thành chỗ kiếm sống của những người bán hàng rong, ăn xin, ăn mày. Chốn tôn nghiêm trở nên lộn xộn bởi lối ăn mặc phản cảm và sự cười nói ầm ĩ của người thiếu ý thức. Nhiều thanh niên chạy theo thực dụng của cuộc sống, sính các văn hóa ngoại lai...
Hàng hóa bày bán lấn chiếm gần hết toàn bộ vỉa hè tuyến phố Đồng Xuân dù đã có biển cấm. Ảnh: Nhật Anh - TTXVN |
Dạo quanh các con đường ở Hà Nội, đặc biệt trong các khu dân cư, rất dễ dàng nhận thấy tình trạng xả rác bừa bãi, ảnh hưởng tới vệ sinh môi trường. Các bức tường trở thành nơi quảng cáo rao vặt lý tưởng của nhiều cơ sở dịch vụ, cho thuê nhà, tuyển lao động... Dù các địa phương ra sức xóa nạn rác trời, rác tường nhưng các đối tượng vẫn tái diễn bằng cách “đánh du kích”. Bên cạnh đó, tình trạng lấn chiếm vỉa hè, lòng đường thường xuyên diễn ra ở khắp các nơi gây lộn xộn mỹ quan đô thị và giao thông đi lại. Nhiều người vô tư biến vỉa hè, nơi công cộng thành chỗ của riêng mình. Biển quảng cáo ngang nhiên đặt khắp nơi.
Để nếp sống đô thị đẹp hơn Trong nhiều năm qua, thành phố Hà Nội tập trung xây dựng nếp sống văn minh đô thị gắn với việc thực hiện “Năm trật tự và văn minh đô thị”. Đây cũng là một trong những nội dung quan trọng trong phong trào xây dựng người Hà Nội, thanh lịch văn minh mà Hà Nội đang nỗ lực thực hiện.
Theo Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội, phong cách ứng xử là một trong những mấu chốt quan trọng của một xã hội văn minh. Hệ thống quy tắc ứng xử trong cơ quan, đơn vị, cộng đồng dân cư thành phố Hà Nội chuẩn bị ra đời được kỳ vọng là cuốn cẩm nang hướng người dân ứng xử một cách văn minh hơn. Với 6 nhóm đối tượng khách thể tập trung điều chỉnh: Khu vực cơ quan hành chính, khu vực trường học, khu vực doanh nghiệp, khu vực dân cư, khu vực bệnh viện và khu vực công cộng; hệ thống quy tắc đề ra những quy tắc giao tiếp dựa theo đặc thù từng khu vực.
Cuộc thi “Giữ gìn ngõ phố xanh, sạch” trên địa bàn thành phố Hà Nội do Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội phát động hưởng ứng “Năm trật tự và văn minh đô thị” được các địa phương nhiệt tình hưởng ứng. Qua cuộc thi, các cấp ngành và nhân dân hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của văn minh đô thị để từ đó chung tay gìn giữ. Nhiều mô hình, cách làm hay phù hợp với tình hình thực tế của từng địa phương đã xuất hiện, tạo chuyển biến tích cực trong công tác triển khai giữ gìn vệ sinh môi trường, trật tự đô thị và nếp sống văn minh. Nhiều khu phố, dân cư, đường làng, ngõ xóm được trang hoàng sạch đẹp, ý thức người dân trong việc giữ gìn vệ sinh được nâng cao rõ rệt, trở thành thói quen tốt.
Bên cạnh đó, trong công tác xây dựng nếp sống văn minh đô thị, Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch Hà Nội còn triển khai hoạt động dự án “Hà Nội đẹp và chưa đẹp” phản ánh những hình ảnh đẹp và chưa đẹp trong đời sống xã hội góp phần giữ gìn văn hóa, nét thanh lịch, hào hoa của người Hà Nội. Sở cũng chỉ đạo các quận, huyện, thị xã trên địa bàn thực hiện điểm xây dựng một tuyến phố đạt tiêu chí “Tuyến phố điểm về quảng cáo văn minh đô thị”. 40 tuyến phố thực hiện điểm về hoạt động quảng cáo trên địa bàn và thành phố đã chọn ra 3 trục đường trung tâm thực hiện “Tuyến phố văn minh đô thị”. Lực lượng chức năng cũng xử lý hàng nghìn biển hiệu quảng cáo sai quy định góp phần tạo bộ mặt đô thị khang trang, sạch đẹp trên nhiều tuyến đường phố trung tâm.
Mặc dù nếp sống văn minh đô thị vẫn còn nhiều điều phải bàn, nhưng hiện tại Hà Nội đang thực sự quan tâm đến vấn đề này, từng bước giải quyết bằng những việc làm cụ thể, thực hiện một cách thường xuyên. Cho dù nếp sống đó không dễ dàng thay đổi nhưng người ta vẫn kỳ vọng vào vào sự chuyển biến tích cực trong thời gian tới, nếu Hà Nội vào cuộc một cách quyết tâm và bền bỉ.