Sông Ngũ Huyện Khê với tổng chiều dài 24km có vai trò quan trọng trong việc tiêu thoát nước mùa mưa, lấy nước phục vụ sản xuất nông nghiệp cho các huyện Yên Phong, Thị xã Từ Sơn, Tiên Du và thành phố Bắc Ninh. Tuy nhiên, những năm gần đây, chất lượng nước sông Ngũ Huyện Khê đang bị ô nhiễm nghiêm trọng do phải tiếp nhận lượng nước thải lớn từ các làng nghề, khu dân cư và các cơ sở sản xuất trên lưu vực, đặc biệt là nước thải làng nghề sản xuất giấy Phong Khê, Cụm công nghiệp (CCN) Phong Khê 1, Phong Khê 2 và CCN Phú Lâm. Ngoài ra, chất thải rắn chưa qua xử lý của làng nghề và các CCN đổ bừa bãi trên mặt đê, gây ách tắc dòng chảy và ô nhiễm nguồn nước sông. Vì vậy, đây được coi là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm, ảnh hưởng đến chất lượng nước của sông Cầu, đặc biệt vào mùa khô.
Nhằm giải quyết tình trạng ô nhiễm nước sông Ngũ Huyện Khê và chất thải CCN Phong Khê, cải thiện chất lượng nước sông Cầu, tỉnh Bắc Ninh đã triển khai nhiều dự án như: Xây dựng nhà máy xử lý nước thải tại thị xã Từ Sơn (hoạt động từ tháng 9 – 2015 với công suất giai đoạn I là 33.000 m3/ngày đêm); cải tạo, nâng cấp sông Ngũ Huyện Khê (dự án hoàn thành việc nạo vét và đang triển khai kè 2 bên bờ sông các đoạn đê xung yếu); nhà máy xử lý nước thải tập trung làng nghề giấy Phong Khê (chuẩn bị đưa vào hoạt động trong năm 2016).
Hệ thống xử lý nước thải làng nghề Phong Khê. |
Giám đốc Sở Tài nguyên và môi trường tỉnh Bắc Ninh Đào Quang Khải cho biết: Bên cạnh việc triển khai các dự án xử lý nguồn nước thải, tỉnh chú trọng tuyên truyền, phổ biến pháp luật, tổ chức tập huấn về công tác bảo vệ môi trường cho các doanh nghiệp; thông tin tới doanh nghiệp và thực hiện đấu nối đường ống nước thải tới nhà máy xử lý nước thải tập trung Phong Khê (sau khi nhà máy vận hành, doanh nghiệp nào còn xả nước thải ra môi trường sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật).
Đối với việc người dân dùng rác thải công nghiệp làm nguyên liệu đốt lò hơi, Sở Tài nguyên và môi trường phối hợp với cảnh sát môi trường, công an thành phố đã kiểm tra, phát hiện và xử phạt hàng chục vụ đốt rác thải, xả thải khí thải trực tiếp ra môi trường tại khu vực Phong Khê…
Bên cạnh đó, tỉnh Bắc Ninh chỉ đạo quyết liệt, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp này. Đồng thời lập các chốt chặn giám sát 24/24 để kiểm tra các xe vận chuyển rác thải vào khu vực Phong Khê để ngăn chặn và kịp thời xử lý. Nhờ đó, việc đốt chất thải tại phường Phong Khê, thành phố Bắc Ninh giảm đáng kể.
Theo báo cáo, tình hình sử dụng rác thải công nghiệp để đốt lò hơi gây ô nhiễm môi trường trên địa bàn phường Phong Khê tuy đã giảm và được kiểm soát song vẫn còn tiềm ẩn nhiều diễn biến phức tạp chưa được giải quyết triệt để. Năm 2014 và 2015, UBND thành phố phối hợp với các ngành chức năng đã kiểm tra, phát hiện và xử lý hàng trăm tấn rác thải đưa vào và sử dụng trái phép, phạt vi phạm hành chính hàng chục cơ sở và phương tiện với số tiền phạt hàng chục tỷ đồng, 5 cơ sở sản xuất gây ô nhiễm đã bị đình chỉ sản xuất. Tuy nhiên, sau một thời gian tạm ngừng, các cơ sở đã chuyển việc đốt rác và vận chuyển rác vào ban đêm và các ngày nghỉ. Một số trường hợp mặc dù bị xử phạt nhiều lần vẫn cố tình lưu giữ và đốt rác với hành vi phức tạp, tinh vi hơn trước, gây ra sự bức xúc trong nhân dân.
Trao đổi vấn đề này, Bí thư thành ủy Bắc Ninh Vương Quốc Tuấn cho biết: Việc giải quyết tận gốc vấn đề ô nhiễm môi trường ở làng nghề Phong Khê đòi hỏi sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, với lộ trình cụ thể và cần nhiều thời gian. Trước mắt, để kịp thời ngăn chặn xử lý các hành vi sử dụng rác thải công nghiệp tại phường Phong Khê, Thành ủy đã chỉ đạo UBND phường Phong Khê tập trung các lực lượng xây dựng chốt chặn thường trực kiểm soát hoạt động ra vào làng nghề. Khẩn trương triển khai đội phản ứng nhanh để xử lý kịp thời các trường hợp vi phạm khi có tin báo. Đối với các doanh nghiệp vi phạm pháp luật về bảo vệ môi trường đã có quyết định xử phạt, cần rà soát kiểm tra việc chấp hành nghĩa vụ nộp phạt và tham mưu với cấp trên ra các quyết định cưỡng chế, đình chỉ sản xuất nếu doanh nghiệp chưa nghiêm túc thực hiện.
Ngay trong tháng 7, chính quyền phường Phong Khê sẽ huy động các đoàn thể, nhân dân ra quân tổng vệ sinh đường làng ngõ xóm, phối hợp với các biện pháp tuyên truyền để nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường cho nhân dân. Về lâu dài, thành phố cần nghiên cứu đưa ra phương thức vận hành Nhà máy xử lý nước thải Phong Khê hiệu quả, đồng thời đề xuất lộ trình sử dụng dây chuyền công nghệ phù hợp, an toàn đối với các cơ sở sản xuất trên địa bàn.