Viện Quy hoạch thuỷ lợi miền Nam đã quy hoạch chống ngập úng tại 3 đô thị hiện bị ngập úng nghiêm trọng nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long là thành phố (TP) Cần Thơ, TP Cà Mau và TP Vĩnh Long.
Với số vốn do trung ương đầu tư, từ nay đến năm 2015, hệ thống công trình thuỷ lợi chống ngập úng cho vùng trung tâm TP Cần Thơ sẽ được xây dựng với các hạng mục: 24 cống tiêu thoát nước với tổng khẩu độ 259m, 2 âu thuyền tại sông Trà Nóc, Bình Thủy với khẩu độ 10m mỗi âu, nạo vét 109 km kênh trục, kênh cấp I, nâng cấp 133,5 km đê bao cấp I, xây dựng mới 6 trạm bơm tiêu với 15 tổ máy (loại 10.800m3/giờ ), nâng cấp, xây dựng mới hệ thống kênh và bờ bao cấp II, kênh nội đồng. Phần ngoài đô thị, sẽ nạo vét 175km các kênh trục và kênh cấp I để tăng cường khả năng tiêu thoát.
Thu hoạch lúa chạy ngập úng (Ảnh: ĐĐK)Giai đoạn sau năm 2015, xây dựng hệ thống thuỷ lợi còn lại của khu trung tâm thành phố Cần Thơ với các hạng mục: 152 cống tiêu thoát nước với tổng khẩu độ 555m, nạo vét 129 km kênh trục, kênh cấp I, nâng cấp, bổ sung 156 km đê bao cấp I, xây dựng mới 29 trạm bơm tiêu với 93 tổ máy (loại 10.800m3/giờ), nâng cấp, làm mới hệ thống kênh cấp II và kênh nội đồng. Phần ngoài đô thị, sẽ nạo vét 205 km kênh trục, kênh cấp I, nâng cấp, bổ sung 614 km đê bao cấp I, hệ thống kênh cấp II, cống tiêu, kênh nội đồng, bờ bao cấp II, cầu giao thông. Toàn bộ khu đô thị được phân thành 18 ô bảo vệ , rộng 48.000 ha (chủ yếu theo kênh cấp I) với diện tích từ 600 ha đến 4.300 ha mỗi ô. Trong đó, khu vực trung tâm thành phố Cần Thơ rộng 17.700 ha, bao gồm quận Ninh Kiều, Bình Thủy, một phần của quận Ô Môn và huyện Phong Điền. Các công trình trên sẽ bảo đảm dung tích nước trữ cho vùng nội thành tối thiểu là 10% - 20% đối với khu vực đô thị đang phát triển thuộc các quận, huyện còn lại; tạo bề mặt thấm, vùng đệm, vùng đất ngập nước nhằm trữ nước mưa, gia tăng lượng nước bổ sung cho tầng nước ngầm, giảm sự hình thành dòng chảy mặt, hạn chế tình trạng ngập úng cục bộ do mưa lớn thời đoạn ngắn, giảm tải cho hệ thống thoát nước của thành phố.
Tại TP Cà Mau (rộng 25.000 ha), từ nay đến năm 2020 sẽ nâng cấp, xây dựng 119,7 km bờ bao chống tràn dọc theo sông Cà Mau, kênh Cà Mau – Bạc Liêu, kênh Quản Lộ - Phụng Hiệp, sông Gành Hào, sông Đốc, Rạch Rập, kênh Lương Thế Trân, đường vành đai số 3; xây dựng 11,3 km kè kết hợp chỉnh trang đô thị trung tâm TP Cà Mau; xây dựng 16 cống tiêu tại các ô bao số 1, 3, 5, 6; nạo vét 35,2 km kênh rạch các cấp và 13 hồ điều hoà tại các ô bao; nâng cấp và xây dựng mới hệ thống thoát nước mưa bảo đảm đáp ứng yêu cầu thoát nước toàn TP Cà Mau. Sau năm 2020, xây dựng các cống dưới đê gồm cống Cái Đôi Vàm, Cây Toàn, âu Gành Hào, Nhà Mát, Mỹ Thanh tạo thành hệ thống khép kín từ sông Cái Lớn – Cái Bé đến sông Mỹ Thanh nhằm ngăn triều từ xa và nước biển dâng.
Tại TP Vĩnh Long (rộng 4.800 ha), từ nay đến năm 2020, sẽ xây dựng 19 cống tưới tiêu nước (phi 101cm) và đê kè chống tràn kết hợp chỉnh trang đô thị (dài 6,7 km); nâng cấp, mở rộng các kênh trục tiêu thoát nước kết hợp tưới gồm rạch Cái Đôi, Cái Đa, rạch Chùa - Nhà Dài, rạch Thắm - Bà Điều, Đường Chừa - Ngã Tắc, Đìa Chuối - Ông Me Lớn, sông Cái Sơn và các kênh tiêu nước (dài 85,2 km); nâng cấp, xây bổ sung 73,6 km đê bao kết hợp giao thông; xây 8 trạm bơm tổng công suất 226.800 mét khối/giờ và nâng cấp hệ thống đê bao, kênh nội đồng thuộc khu thuỷ lợi 1, 2, 3; sử dụng các vùng trũng, sông rạch, hồ làm khu trữ, điều tiết nước mưa. Sau năm 2020, xây dựng các công dưới đê dọc sông Cổ Chiên gồm cống Cái Đa Lớn, Cái Đôi Lớn, Cái Cam, cống – âu thuyền Cái Côn, Long Hồ, Cá Lóc nhằm ngăn triều cường, nước biển dâng.
Theo Viện Quy hoạch Thuỷ lợi miền Nam, 50 năm qua, mức nước biển tại vùng ĐBSCL đã dâng cao 12cm. Ngoài TP Cần Thơ, Cà Mau, Vĩnh Long chịu ảnh hưởng nặng nhất, các đô thị như Châu Đốc, Long Xuyên, Cao Lãnh cũng bị ngập thường xuyên, nhất là trong mùa mưa lũ. Dự báo đến năm 2050, độ sâu ngập lụt tại các đô thị ĐBSCL sẽ gia tăng từ 0,1 – 0,5 mét, ảnh hướng nghiêm trọng đếu tiêu thoát nước. Sẽ có thêm các đô thị như Sa Đéc (tỉnh Đồng Tháp), Tân An (tỉnh Long An), Mỹ Tho (tỉnh Tiền Giang), Vị Thanh (tỉnh Hậu Giang), Sóc Trăng (tỉnh Sóc Trăng), Rạch Giá, Hà Tiên (tỉnh Kiên Giang) bị ngập sâu.
Thế Đạt