Dịch COVID-19 làm gia tăng tỷ lệ thất nghiệp và thiếu việc làm

Hơn 12,8 triệu lao động bị tác động tiêu cực bởi đại dịch COVID-19

Cục Việc làm đánh giá, trong 7 tháng đầu năm, số doanh nghiệp rút khỏi thị trường cao hơn so với số doanh nghiệp được thành lập mới, tăng 25,5% so với cùng kỳ năm trước (có 79,7 nghìn doanh nghiệp rút khỏi thị trường; 75,8 nghìn doanh nghiệp đăng ký thành lập mới); trung bình mỗi tháng có hơn 11,3 nghìn doanh nghiệp rút khỏi thị trường, số doanh nghiệp mới được thành lập có quy mô lao động giảm so với cùng kỳ năm trước 7,2% lao động. Số doanh nghiệp rút khỏi thị trường lao động diễn ra ở tất cả các ngành, tuy nhiên tập trung nhiều vào ngành bán buôn, bán lẻ, sửa chữa ô tô, xe máy; công nghiệp chế biến, chế tạo; xây dựng; dịch vụ lưu trú và ăn uống; kinh doanh bất động sản; giáo dục, đào tạo,...

Cùng với đó, số lao động thất nghiệp gia tăng do nhiều doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh không còn khả năng chống đỡ với dịch bệnh nên buộc phải cắt giảm lao động. Số người thất nghiệp trong quý II/2021 là 1,2 triệu người, chiếm 2,62%. Tháng 7 với mức độ phức tạp của dịch bệnh, số lao động thất nghiệp tăng cao, kéo theo tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động ở khu vực thành thị lên hơn 4%.

Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng tiếp tục tăng nhiều. Quý II/2021 tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng là 5,2%, tỷ lệ này trong tháng 7 tăng rất cao vì lao động phải ở nhà, nghỉ việc để thực hiện giãn cách xã hội.

Trong quý II/2021, cả nước có 12,8 triệu người từ 15 tuổi trở lên bị ảnh hưởng tiêu cực bởi dịch COVID-19 bao gồm người bị mất việc làm, phải nghỉ giãn việc/nghỉ luân phiên, giảm giờ làm, giảm thu nhập,…

Trong tổng số 12,8 triệu người bị tác động tiêu cực bởi đại dịch COVID-19, có 557 nghìn người bị mất việc, chiếm 4,4%; 4,1 triệu người phải tạm nghỉ/tạm ngừng sản xuất kinh doanh, chiếm 31,8%; 4,3 triệu người bị cắt giảm giờ làm hoặc buộc phải nghỉ giãn việc, nghỉ luân phiên, chiếm 34,1% và 8,5 triệu lao động bị giảm thu nhập, chiếm 66,4%. Lao động khu vực thành thị chịu thiệt hại nhiều so với khu vực nông thôn. Có 21,9% lao động khu vực thành thị bị ảnh hưởng xấu, trong khi đó con số này ở nông thôn là 14,3%.

Ảnh hưởng lớn đến thị trường lao động phía Nam

Theo Cục Việc làm, từ cuối tháng 6/2021 với sự bùng phát mạnh của pha 2 đợt 4 tại Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành phố phía Nam, khiến cho 21 tỉnh thành phố phải thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16, đặc biệt trong đó có các tỉnh tập trung phần lớn khu công nghiệp, khu chế xuất, là động lực phát triển kinh tế chính của đất nước. Theo báo cáo nhanh của 54 tỉnh, thành phố, 9,94% doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động sản xuất kinh doanh; số lao động tạm ngừng việc là gần 4 triệu người (20% tổng số lao động).

Doanh nghiệp tạm dừng hoạt động, số người ngừng việc có sự khác nhau, chênh lệch lớn giữa các vùng, các tỉnh tại thời điểm hiện nay. Cụ thể, tại 19 tỉnh, thành phố phía Nam đang áp dụng Chỉ thị số 16/CT-TTg, hiện nay có gần 20% doanh nghiệp dừng hoạt động, số lao động ngừng việc gần 3 triệu người (33,4% tổng số lao động).

Tại miền Trung, diễn biến dịch phức tạp ở Khánh Hòa, Phú Yên, Đà Nẵng khiến tỷ lệ doanh nghiệp tạm dừng hoạt động là 3,4%, với số lao động ngừng việc hơn 500.000 người (15% tổng số lao động trong doanh nghiệp của khu vực); Đà Nẵng có 2.217 doanh nghiệp tạm dừng hoạt động kéo theo 33 ngàn lao động ngừng việc.

Tại miền Bắc, đợt dịch thứ 4 bùng phát tại Bắc Ninh, Bắc Giang vào tháng 5 buộc Bắc Giang phải tạm đóng cửa 4 khu công nghiệp gồm 322 doanh nghiệp với tổng số gần 150.000 lao động tạm ngừng việc; Bắc Ninh có 42.000/320.000 lao động phải ngừng việc. Đến nay, sau khi khống chế được dịch COVID-19, các doanh nghiệp tại Bắc Ninh, Bắc Giang và các tỉnh trong khu vực bắt đầu đi vào sản xuất kinh doanh theo kế hoạch, tuy nhiên hiện tại trong toàn khu vực có khoảng 2,5% doanh nghiệp vẫn phải tạm dừng hoạt động, 5% lao động ngừng việc.

Đến ngày 5/8/2021, số doanh nghiệp phải tạm dừng hoạt động ở Bắc Giang là 288 doanh nghiệp với 15.262 người lao động ngừng việc; tại Hà Nội số doanh nghiệp tạm dừng hoạt động là 7.435 doanh nghiệp với trên 180.000 lao động ngừng việc,…

Các doanh nghiệp đang trong vùng có dịch buộc phải tạm dừng hoạt động vì không thể đáp ứng được các tiêu chí “3 tại chỗ” và “1 cung đường – 2 địa điểm” để vừa duy trì hoạt động sản xuất vừa chống dịch. “Hiện nay chỉ có số ít doanh nghiệp đáp ứng được. Những doanh nghiệp đáp ứng được thì cũng phải tăng chi phí gấp 3 lần và tỷ lệ lao động sử dụng cũng chỉ được 30-40%. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp không thể hoạt động được do gặp khó khăn trong lưu thông hàng hóa, thiếu hụt nguyên vật liệu,…khi các cảng biển, cảng hàng không, đường biên giới,…đều bị hạn chế, làm tăng rất nhiều chi phí”, đại diện Cục Việc làm cho biết.

Cũng theo Cục Việc làm, dịch bệnh COVID-19 tác động tiêu cực đến lao động làm việc trong 3 nhóm ngành kinh tế. Lao động khu vực nông, lâm, nghiệp và thủy sản chịu ít tác động tiêu cực của dịch nhất (có 8,9% lao động trong khu vực này bị ảnh hưởng), tiếp đến là khu vực công nghiệp và xây dựng (24,6%) và lao động khu vực dịch vụ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất (30,6%).

Tác động của 2 đợt dịch COVID-19 trong 7 tháng đầu năm 2021 đến thị trường lao động vô cùng lớn, đặc biệt trong tháng 7 đã làm “tê liệt” thị trường lao động phía Nam vốn sôi động nhất, thu hút nhân lực nhất của cả nước. Mọi lao động đều bị ảnh hưởng tiêu cực, đặc biệt lao động ngoại tỉnh làm công ăn lương tại các khu công nghiệp, khu chế xuất, lao động khu vực phi chính thức.

Bộ LĐTBXH đề xuất nhóm giải pháp hỗ trợ khó khăn cho doanh nghiệp, người lao động trong thời gian phòng, chống dịch. Đồng thời, các địa phương triển khai các giải pháp để làm cơ sở phục hồi sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế, ổn định xã hội như có các chương trình, chính sách khuyến khích thanh niên và lao động trẻ nâng cao trình độ để sẵn sàng chủ động gia nhập thị trường lao động với hành trang là các kỹ năng cần thiết đáp ứng yêu cầu của nền kinh tế trong thời đại kỷ nguyên số 4.0, phục hồi sản xuất kinh doanh; Tiếp tục bổ sung nguồn vốn để cho vay đối với các hộ sản xuất kinh doanh, người lao động đang gặp khó khăn có nhu cầu vay vốn để phục hồi sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm; khoanh nợ cho vay mới để doanh nghiệp bổ sung vốn lưu động phục vụ sản xuất….