Những con số đáng lo ngại Bức tranh về giáo dục giới tính ở Việt Nam trong những năm gần đây được các chuyên gia trao đổi trong buổi tọa đàm “Giáo dục giới tính cho trẻ: Bắt đầu từ khi nào là sớm” cho thấy, một thực trạng đáng lo ngại, liên quan trực tiếp đến giáo dục giới tính hiện nay.
Từ khi còn nhỏ, trẻ em đã tò mò và có rất nhiều câu hỏi ngộ nghĩnh về giới tính. |
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Dân số, Kế hoạch hóa gia đình năm 2015, mỗi năm cả nước vẫn còn gần 6.000 ca nạo phá thai tuổi vị thành niên. Mặc dù tỷ lệ phá thai ở Việt Nam trong 10 năm gần đây giảm, nhưng tỷ lệ nạo phá thai ở trẻ vị thành niên, thanh niên lại có dấu hiệu gia tăng, chiếm hơn 20% các trường hợp nạo phá thai. Điều đáng nói là tỷ lệ trẻ em gái từ 15 tuổi đến 19 tuổi có chồng là 9,6%, cao gấp 3 lần tỷ lệ nam giới trẻ có vợ. Trong 5 năm gần đây, tỷ lệ trẻ em gái kết hôn ở nhóm tuổi 15 - 19 tuổi luôn tăng. Ước tính, khoảng 1/5 phụ nữ trẻ có chồng và sinh con trước tuổi 19 và tỷ lệ này phổ biến ở vùng nông thôn. Ngoài ra, cứ 100 bé gái thì có gần 3 bé mang thai ở tuổi vị thành niên, gây mất an toàn sức khỏe cho bé gái, cũng như thiệt thòi cho đứa trẻ sinh ra.
Theo đánh giá từ các chuyên gia, một trong những nguyên nhân dẫn đến tính trạng trên, là do vẫn còn nhiều bậc phụ huynh đang khá bảo thủ hoặc ngại nói chuyện về giới tính với con em mình.
Chị Minh Loan (Long Biên, Hà Nội) thừa nhận, con gái chị năm nay đã 15 tuổi, chị vẫn biết là cần sớm trò chuyện về giới tính, về sức khỏe sinh sản với con, nhưng mỗi khi đối mặt với con, là chị lại thấy ngại và không biết nói thế nào.
Trên thực tế, rất nhiều bậc phụ huynh cảm thấy ngần ngại khi chia sẻ về kiến thức giới tính với con. Không chỉ ngại, mà nhiều phụ huynh cũng không biết lúc nào, thời điểm nào, và khi con bao nhiêu tuổi thì nên bắt đầu giáo dục về giới tính cho con trẻ... Tâm lý lo ngại này của phụ huynh đã vô tình khiến cho phần lớn các em từng bị lạm dụng, quấy rối tình dục không dám lên tiếng, vì sợ phản ứng tiêu cực từ phía cha mẹ. Hay tình trạng có thai ngoài ý muốn khi chưa đủ tuổi dẫn đến nạn phá thai đang khá nhức nhối hiện nay.
Nên bắt đầu từ sớm Theo ông Nguyễn Trọng An, nguyên Phó cục trưởng Cục Bảo vệ và Chăm sóc trẻ em, ở nước ta hiện nay, khái niệm giáo dục giới tính và giáo dục tình dục chưa được hiểu thấu đáo. Sự nhầm lẫn cơ bản này đã ảnh hưởng không nhỏ tới trẻ em. Hậu quả dễ thấy nhất là vấn đề xâm hại tình dục trẻ em đang ngày càng báo động. Vì vậy, thời điểm các em bắt đầu dậy thì cần được giáo dục tình dục để các em có kiến thức và kỹ năng phòng, chống bị xâm hại. Ông An cho biết, ở nước ngoài giáo dục giới tính được thực hiện từ rất sớm giúp các em nhận biết cơ thể, giới, kỹ năng bảo vệ mình, cách tôn trọng đối phương và cách phòng chống bệnh lây truyền qua đường tình dục. Tại Việt Nam, đến tận lớp 8 học sinh mới được học về những vấn đề này ở trường, là quá muộn.
Đồng quan điểm này, TS tâm lý học về trẻ em và vị thành niên Trần Thành Nam, giảng viên Đại học Quốc gia Hà Nội chia sẻ, học sinh hiện nay dậy thì và tò mò về giới tính sớm, nhưng bài học đầu tiên về vấn đề này, phải đến tận lớp 5, bộ môn khoa học mới đề cập đến là quá muộn, hơn nữa, các bài học này cũng chưa cung cấp đủ kiến thức, kỹ năng lẫn cách xử lý cho trẻ, khi có nguy cơ bị xâm hại hoặc bị xâm hại. Ông Nam cho rằng, một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng này là có sự nhầm lẫn trong quan niệm về giáo dục giới tính và giáo dục tình dục. Nhưng trên thực tế, đây là hai khái niệm khác nhau. Việc giáo dục giới tính cho trẻ nên bắt đầu từ khi còn học mầm non, giúp trẻ nhận thức được các bộ phận trên cơ thể… còn giáo dục về tình dục nên thực hiện ở một độ tuổi lớn hơn khoảng 12-13 tuổi.
Theo ông Trần Thành Nam, khi lên 3 tuổi, trẻ đã có xu hướng khám phá bộ phận sinh dục, vì vậy, độ tuổi học mầm non, cha mẹ có thể cho trẻ biết những kiến thức cơ bản về giới tính, như nên dạy cho con biết về nguyên tắc nhận biết tên gọi các bộ phận trên cơ thể. Trẻ học lớp 1 cần biết em bé được tạo ra như thế nào. Học sinh lớp 2, lớp 3 cần được biết về dậy thì, cơ thể phát triển ra sao. Con vào lớp 4, lớp 5, cha mẹ có thể hướng dẫn cách phòng tránh thai, quan hệ tình dục khi còn là trẻ em thì hậu quả sẽ ra sao. Học sinh THCS tiếp cận ở mức độ cao hơn, chẳng hạn việc như đặt ra các tình huống về tình yêu, tình dục để các em xử lý... Nghĩa là trước khi bước vào THPT, các em đã phải được tiếp cận gần hết về giáo dục giới tính. Tuy nhiên, ông Nam cũng khuyến nghị, khi cung cấp kiến thức cho con, cha mẹ cần lựa chọn từ ngữ chính xác với kiến thức khoa học, phù hợp với nhận thức của trẻ, để khi lớn lên trẻ xâu chuỗi lại và không bị nhầm lẫn.
Thực tế cho thấy, hiện nay nhiều học sinh ở độ tuổi lên 10 đã bước vào dậy thì, thậm chí, đã có khả năng sinh con. Nếu không được giáo dục kịp thời, các em rất dễ bị xâm hại, hoặc quan hệ tình dục sớm, không an toàn. Chính vì vậy, các chuyên gia cho rằng, việc giáo dục giới tính cho trẻ cần tiến hành bài bản, và nên bắt đầu từ sớm. Các giáo viên giảng dạy cũng cần được đào tạo một cách bài bản, có như vậy mới có thể thực hiện tốt việc giáo dục giới tính, giáo dục tình dục cho trẻ. Bên cạnh đó, các bậc phụ huynh cũng cần có nhận thức đúng, có trách nhiệm cùng với nhà trường giáo dục, hướng dẫn cho con những kiến thức về giới tính, về tình dục cho phù hợp, để con trẻ tự bảo vệ mình trước khi quá muộn.