Khoảnh khắc với Chủ tịch Fidel Castro

Trong những ngày tháng 9, nhân kỷ niệm 40 năm chuyến thăm của Chủ tịch Cuba Fidel Castro tới vùng giải phóng miền Nam Việt Nam, chúng tôi có dịp gặp lại nhà báo, nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô ở bến đò B Tùng Luật - một địa danh lịch sử cách mạng thuộc xã Vĩnh Quang, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị.

Ông là một trong số ít phóng viên Việt Nam may mắn được chứng kiến gần như trọn vẹn chuyến thăm lịch sử của Chủ tịch Cuba Fidel Castro thăm vùng giải phóng Quảng Trị vào tháng 9/1973. Ông còn được mệnh danh là người chép sử bằng ống kính về những khoảnh khắc Chủ tịch Fidel Castro tại Quảng Trị năm 1973 nói riêng và ở giới tuyến Hiền Lương và Khu phi quân sự (DMZ) nói chung.

Nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô và tập sách ảnh vừa xuất bản. Ảnh: Hồ Cầu - TTXVN

Với nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô những "Khoảnh khắc với Chủ tịch Fidel Castro" tại Quảng Trị năm 1973 là một trong những dấu ấn sâu đậm nhất trong suốt cuộc đời cầm máy của ông và mới đây, chính ông cũng là người đứng ra tổ chức một không gian triển lãm ảnh “Chủ tịch Fidel Castro nhân kỷ niệm 85 năm ngày sinh của Fidel Castro”.

Kể lại câu chuyện 40 năm trước, khi ông là cán bộ thuộc Ty Văn hóa - Thông tin Quảng Trị, nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô cho biết: Một ngày đầu tháng 9/1973, ông được Trưởng ty An ninh Quảng Trị thông báo “chuẩn bị ngay đồ nghề tác nghiệp rồi sang chỗ đồng chí Bí thư Tỉnh ủy nhận nhiệm vụ mới...”. Ông xách túi đồ nghề sang gặp Bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị, Hồ Sĩ Thản và được giao nhiệm vụ: “Kể từ bây giờ chú ở lại đây với tôi. Khi nào tôi cầm mũ là chú xách máy móc phương tiện nghề nghiệp ra xe. Đi đâu, đến đó mới biết”. Nhiệm vụ giao nghe rất “úp mở” khiến ông cứ bồn chồn hồi hộp. Năm ngày trôi qua, ông như một cái máy, ăn ngủ không yên. Có lần, đoàn của ông ra đến Nam sông Bến Hải lại quay vào, có lúc ra tới quận Gio Linh rồi lại vào. 4 giờ sáng ngày 8/9/1973, đoàn xe của ông dừng lại trước Đồn An ninh Biên phòng. Hai hàng rào danh dự bồng súng trang nghiêm, Bí thư Tỉnh ủy Hồ Sĩ Thản, cùng các lãnh đạo chính quyền, mặt trận và các sĩ quan cao cấp của lực lượng vũ trang tỉnh đã sẵn sàng. Lúc đoàn xe dừng trước hàng quân danh dự thì đoàn đón tiếp tiến thẳng tới chiếc xe thứ 3, hai cánh cửa cùng mở, Thủ tướng Phạm Văn Đồng và Chủ tịch Fidel Castro của đất nước Cuba anh em bên kia bán cầu bước xuống lần lượt bắt tay, ôm hôn đại diện quân dân chính đảng khu Trị - Thiên Huế. Mọi người xúc động như ngừng thở. Hơn 40 phóng viên quay phim, nhiếp ảnh của các hãng thông tấn báo chí trong nước và quốc tế lăm lăm tay máy, tay bút ghi nhận những giây phút trọng đại trên mảnh đất lịch sử này.

Nhớ lại những kỷ niệm khó quên đó, nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô bày tỏ: "Khi được chính thức biết mình đón Chủ tịch Cuba Fidel Castro rồi mới thấy công việc của mình thật quan trọng và trách nhiệm của mình thật lớn lao bởi đây là giây phút mình ghi lại những gì cho quê hương. Tôi đã đặt cho mình trách nhiệm phải chép lại lịch sử bằng ống kính, để lại cho quê hương”. Ông kể, khi đó, Chủ tịch Fidel Castro xuống xe đi bộ gần 2 km, với một phong cách rất Fidel và ông đã chụp bằng được bức ảnh về phong cách Fidel. Đặc biệt, ấn tượng đầu tiên của nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô khi gặp lãnh tụ Fidel Castro là đôi mắt ông rất sáng và ấm áp. Nhìn vào đôi mắt ông, có thể cảm nhận được tấm lòng của vị lãnh tụ Cuba đối với đất nước Việt Nam nói chung và vùng giải phóng Quảng Trị nói riêng. Và nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô đã cố gắng ghi lại ánh mắt, cử chỉ của Fidel trong từng khoảnh khắc.

Hiện nay, trong số gia tài ảnh đồ sộ của nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô, có khoảng 3.000 bức ảnh “độc” về các dấu mốc quan trọng của Quảng Trị trong những năm tháng chiến tranh hai miền chia cắt. Trong đó, ông đã lưu giữ lại hơn 250 bức ảnh chụp về Chủ tịch Fidel Castro trong ngày 8/9/1973 lịch sử...

Nghệ sỹ nhiếp ảnh Sỹ Sô cho biết, khi nói đến bộ ảnh của ông thì ông nghĩ đến Cuba hiện tại, cũng đang chuyển đổi mạnh mẽ trên con đường phát triển và cảm thấy rất tự hào. Với trách nhiệm lớn lao và tình cảm sâu đậm với Chủ tịch Fidel Castro, ông đã tập hợp bộ ảnh để cho ra mắt cuốn sách ảnh Fidel Castro - Quảng Trị một ngày lịch sử 1973, vào đúng dịp kỷ niệm này. Bộ ảnh đã phản ánh sinh động tình cảm của lãnh tụ Fidel Castro khi ghé thăm các địa danh trên địa bàn Quảng Trị như cầu Hiền Lương, căn cứ Tân Lâm, thị xã Đông Hà... Đó là những kỷ niệm đẹp khó quên trong hơn 40 năm cầm máy của ông.

Trần Tĩnh