Chợ đêm Nam bộ những năm gần đây mọc lên khá nhiều ở thị trấn, thị xã và thành phố lớn; làm cho đô thị về đêm sắc màu hơn. Ấn tượng nhất cho khách phương xa là các chợ đêm vùng ven sông nước như: Chợ đêm Ninh Kiều - thành phố Cần Thơ, chợ đêm thành phố Mỹ Tho - Tiền Giang, chợ đêm Tân An - Long An, chợ đêm Cà Mau, chợ đêm Bạc Liêu, chợ đêm Sóc Trăng, chợ đêm Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp... Chợ đêm rất nhộn nhịp ngay trong giờ đầu tiên. Các quầy trưng bày hàng hóa đã thu hút khách hàng địa phương và khách phương xa. Những tháng cuối năm, những ngày cận Tết Dương lịch và chuẩn bị đón Xuân Nhâm Thìn sắp về, chợ đêm các tỉnh, thành Nam bộ càng bận rộn hơn vì sức mua sắm của khách hàng tăng. Chợ đêm trở thành một trong những chương trình chợ bán lẻ đưa hàng Việt Nam cho người tiêu dùng Việt Nam, góp phần bình ổn giá cả thị trường.
Theo khảo sát, chợ đêm các tỉnh Nam bộ là một mô hình mới. Chợ bày bán hàng hóa từ 5 đến 6 giờ chiều và kết thúc vào khoảng 10 đến 11 giờ đêm. Đến giờ, các nhà lồng bằng khung sắt, mái nhựa, nhà dù, lều dù… mọc lên trật tự, hết giờ xếp vào ngăn nắp. Chợ đêm được sắp xếp theo từng lô hàng như: Nhu yếu phẩm, quần áo may sẵn, giày dép, điện máy, thực phẩm, mỹ phẩm, ẩm thực… Tùy theo mật độ dân cư và sức mua của từng khu vực như: Công nhân lao động khu công nghiệp, khu dân cư có công nhân viên chức, khu dân cư thị trấn, thị xã… mà nhà kinh doanh chợ đêm chọn hàng hóa thích hợp và bố trí quầy hàng từ 200 đến 300 quầy hàng mỗi khu vực. Chủ mỗi quầy hàng là một tiểu thương tại chỗ hoặc công ty kinh doanh chợ đêm điều động tiểu thương về đứng quầy bán hàng theo nhu cầu từng khu dân cư. Chợ đêm được phối hợp chặt chẽ với chính quyền và quản lý đô thị để chọn địa điểm cho chợ đêm gắn liền với mỹ quan đô thị, không gây ách tắc giao thông... Khu chợ đêm có nội quy và cơ chế hoạt động rất đúng giờ: Có ban quản lý, có ban bảo vệ, ban vệ sinh… Sau khi tan chợ thì cảnh quan bình thường và có khi ban ngày không biết đó là địa điểm chợ đêm.
Chợ đêm Nam bộ lần đầu tiên xuất hiện tại thành phố Đà Lạt, chợ đêm Đà Lạt hình thành vào những năm 1960 của thế kỷ trước. Người dân Đà Lạt còn gọi cái tên chợ đêm nghe hơi sờ sợ đó là “chợ âm phủ”. Bà con gọi “âm” tức là đêm còn “dương” là ngày và chợ “âm phủ” nghĩa là chợ buôn bán ban đêm để gây được ấn tượng và sự hiếu kỳ của du khách... Chợ đêm bán các mặt hàng đặc sản Đà Lạt, nhất là bông hoa tươi, hàng len may mặc và cả ẩm thực… Chợ đêm Đà Lạt là một sáng kiến độc đáo của các nhà buôn thành phố Đà Lạt lúc bấy giờ. Tại TP Hồ Chí Minh, chợ đêm xuất hiện khá sớm, nổi tiếng là chợ đêm Bến Thành, sau đó chợ đêm TP Biên Hòa (Đồng Nai), chợ đêm Ninh Kiều (TP Cần Thơ), chợ đêm TP Mỹ Tho (Tiền Giang), chợ đêm Tân An (Long An). Hiện nay, chợ đêm đang phát triển lan tỏa xuống vùng sâu, vùng xa thị trấn, thị tứ như: Long Khánh - Đồng Nai, Hồng Ngự - Đồng Tháp… Chợ đêm không những đem lại công ăn việc làm cho người lao động tại chỗ và doanh thu cho tiểu thương mà còn là một “kênh” để các nhà sản xuất đem hàng hóa đưa đến tận nơi người tiêu dùng, chủ yếu là người lao động có thu nhập trung bình và thấp. Sản phẩm hàng hóa công nghiệp và nông nghiệp được các công ty kinh doanh chợ đêm khai thác đưa đến các chợ đêm khá phong phú tạo điều kiện cho nhiều bà con lao động ban ngày bận bịu đồng ruộng, công nhân làm việc trong nhà máy, xí nghiệp... đi chợ đêm để mua sắm. Theo các chuyên gia kinh tế, chợ đêm là hướng kinh doanh rất sáng tạo và năng động của doanh nhân. Chợ đêm nhiều nơi còn là điểm đến của khách du lịch trong và ngoài nước mua sắm đặc sản và hưởng thụ ẩm thực phong phú của các vùng Nam bộ.
Được biết, Công ty Rồng Việt TP Hồ Chí Minh, một trong những công ty chuyên kinh doanh chợ đêm Nam bộ đang triển khai dự án đầu tư chợ đêm tại các thị xã và thành phố cũng như vùng sâu, vùng xa như: Thành phố Vĩnh Long (Vĩnh Long), thành phố Rạch Giá (Kiên Giang), thị trấn ven biển Vĩnh Châu (Sóc Trăng), chợ đêm Sông Đốc, chợ đêm Năm Căn (Cà Mau)... Sau đó, công ty sẽ chuyển dần ra các tỉnh, thành miền Trung và miền Bắc.
Bài và ảnh: Trần Quốc Thái