Bởi thực tế, đây là thời điểm người dân tiêu thụ một khối lượng lớn các thực phẩm từ hàng tươi sống, đồ đông lạnh, đồ khô cho tới các sản phẩm đồ uống. Để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, thị trường thực phẩm ngày càng sôi động với sự đa dạng về chủng loại, mẫu mã, nhiều đối tượng kinh doanh đã bất chấp pháp luật, bất chấp đạo đức, sẵn sàng đưa những mặt hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ, hàng giả hàng nhái trà trộn vào tiêu thụ tại thị trường nội địa.
* Nhiều vi phạm
Đón lõng xu hướng vào cuối năm và dịp lễ tết, nhu cầu tiêu thụ thực phẩm tăng cao, rất nhiều cơ sở chế biến thực phẩm đã trà trộn đưa ra bày bán những sản phẩm không đảm bảo chất lượng về an toàn vệ sinh thực phẩm và ảnh hưởng không nhỏ tới kinh tế và sức khỏe của người tiêu dùng..
Thống kê cho thấy, với dân số của Hà Nội vào khoảng 10,3 triệu người nên nhu cầu lương thực, thực phẩm cần dùng mỗi tháng rất lớn. Một số mặt hàng thực phẩm phải nhập thêm từ các tỉnh thành khác với khối lượng lớn như: thịt trâu, bò phải nhập 80,7%; rau củ phải nhập thêm 34,9%; thực phẩm chế biến nhập tới 81%...
Tương tự, dân số TP Hồ Chí Minh vào khoảng 10 triệu người, vì vậy mỗi ngày người dân thành phố tiêu thụ gần 2.000 tấn gạo; rau, củ, quả khoảng 4.200 tấn; hơn 1.000 tấn thịt các loại;... và phần lớn lương thực, thực phẩm đều phải nhập từ các tỉnh, thành phố lân cận.
Con số này cho thấy, nguy cơ người tiêu dùng ở các thành phố lớn như Hà Nội, Tp.Hồ Chí Minh có thể phải sử dụng các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ, không đảm bảo an toàn thực phẩm rất cao.
Mặc dù thời gian qua, lực lượng chức năng đã liên tục kiểm tra, kiểm soát nhằm giữ ổn định thị trường nội địa, thế nhưng, với nhiều thủ đoạn tinh vi, các đối tượng vẫn tuồn hàng kém chất lượng vào thị trường để tiêu thụ.
Chỉ tính 10 tháng năm 2022, toàn lực lượng quản lý thị trường đã kiểm tra 4.331 vụ, xử lý 3.321 vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm, xử phạt vi phạm hành chính hơn 12,63 tỷ đồng, trị giá tang vật thu giữ hơn 16,45 tỷ đồng.
Đơn cử, thực hiện Kế hoạch cao điểm kiểm tra, kiểm soát thị trường những tháng cuối năm và dịp trước, trong, sau Tết Nguyên đán Quý Mão 2022, trên quốc lộ 18A thuộc địa phận phường Hải Yên, thành phố Móng Cái, Đội Quản lý thị trường 4 thuộc Cục Quản lý thị trường tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành khám xe ô tô biển kiểm soát 15B-024.24 phát hiện trên xe có 133 kg nội tạng lợn đã chảy nước, bốc mùi hôi thối.
Qua đấu tranh làm rõ, lái xe Nguyễn Văn Hưởng (trú tại phố Bắc Sơn, thị trấn Đầm Hà, huyện Đầm Hà) khai nhận đã mua số hàng trên của người không quen biết để đem về sơ chế, bán cho các cửa hàng ăn uống kiếm lời
Đội Quản lý thị trường số 4 đã lập hồ sơ, ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính 4 triệu đồng với ông Nguyễn Văn Hưởng và buộc tiêu hủy toàn bộ tang vật vi phạm theo quy định của pháp luật.
Ông Phạm Quang Khu - Đội trưởng Đội Quản lý thị trường số 4 cho biết, từ nay tới Tết Nguyên đán Quý Mão năm 2023, Đội 4 sẽ tập trung toàn bộ lực lượng tăng cường quản lý địa bàn, thực hiện các biện pháp nghiệp vụ, chủ động phối hợp với lực lượng chức năng nhằm kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm các trường hợp buôn lậu, gian lận thương mại, buôn bán hàng giả, hàng kém chất lượng; nhất là hàng hóa vi phạm quy định về vệ sinh an toàn thực phẩm theo đúng tinh thần của Kế hoạch cao điểm do Lãnh đạo Cục và Tổng cục Quản lý thị trường chỉ đạo.
Cũng trong cao điểm kiểm tra kiểm soát phòng chống buôn lậu gian lận thương mại dịp trước trong sau Tết Nguyên đán Quý Mão 2023, Đội Quản lý thị trường số 2, Cục Quản lý thị trường tỉnh Hà Giang đã kịp thời ngăn chặn 409 gói mứt Tết chuẩn bị tiêu thụ trên địa bàn huyện Vị Xuyên
Đáng lưu ý, qua kiểm tra 409 gói mứt loại 500 gam, 300 gam, 200 gam đều ghi ngày sản xuất 2/1/2023 hạn dùng 60 ngày và không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc của số hàng hóa trên. Do đó, Đội Quản lý thị trường số 2 đã tiến hành lập biên bản vi phạm hành chính và tạm giữ toàn bộ số hàng theo quy định của pháp luật.
Ngoài ra, Đội Quản lý thị trường số 9 – Cục Quản lý thị trường tỉnh Thanh Hóa phối hợp với Phòng Cảnh sát giao thông – Công an tỉnh khám xe ô tô tải biển kiểm soát 89C-15165 do lái xe Vũ Trọng Hiếu, địa chỉ cư trú tại xã Tân Quang, huyện Văn Lâm, tỉnh Hưng Yên điều khiển.
Kết quả khám phát hiện 1,4 tấn thực phẩm là da lợn đông lạnh, sau khi rã đông hàng hóa có dấu hiệu ôi thiu, biến đổi màu sắc. Chủ hàng là ông Nguyễn Văn Quý, địa chỉ: P. Hàm Nghi, TP Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa. Tại thời điểm kiểm tra, ông Quý không xuất trình được hóa đơn, chứng từ hoặc các giấy tờ khác có liên quan chứng minh nguồn gốc, xuất xứ của hàng hóa.
Hay vụ việc do Cục Quản lý thị trường tỉnh Yên Bái phối hợp với Công an tỉnh kiểm tra, khám phương tiện vận tải, phát hiện trên xe đang vận chuyển 7.560kg tràng trứng gà non đông lạnh. Ước tính tổng giá trị lô hàng trên 1,1 tỷ đồng. Tại thời điểm kiểm tra, toàn bộ số hàng hóa trên không có nhãn, không có hóa đơn chứng từ chứng minh nguồn gốc hợp pháp, không xác định được nguồn gốc, xuất xứ. Một số sản phẩm đã bị biến đổi màu sắc thâm đen không đúng với bản chất tự nhiên của hàng hóa.
* Tăng cường kiểm soát
Ông Phạm Trung Lân, Phó Giám đốc Sở Công Thương tỉnh Yên Bái cho biết, năm 2023, để nâng cao hơn nữa về quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, Sở Công Thương Yên Bái xác định tiếp tục truyền thông về vệ sinh an toàn thực phẩm; xây dựng cơ sở dữ liệu, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý vệ sinh an toàn thực phẩm.
Cùng đó, thường xuyên kiểm tra, kiểm soát các hoạt động kinh doanh thực phẩm trên thị trường, đặc biệt các nhóm thực phẩm có nguy cơ cao, kiểm soát nhãn thực phẩm, thực phẩm giả, có các biện pháp quản lý, cung ứng, vận chuyển thực phẩm an toàn; phát triển mạng lưới kinh doanh thực phẩm an toàn. xây dựng và quy hoạch các mô hình chợ văn minh; tăng cường năng lực kiểm nghiệm chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm…
Nhận định về vấn đề này, bà Chu Thị Thu Hương, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Quản lý thị trường cho biết, an toàn thực phẩm là lĩnh vực trọng tâm trong quá trình kiểm tra, giám sát thị trường với lực lượng. Thời gian qua, Tổng cục đã thường xuyên chỉ đạo toàn lực lượng tăng cường quản lý địa bàn, chủ động phát hiện, kiểm tra và xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm.
Hơn nữa, lực lương đã phối hợp tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về tác hại của việc sử dụng thực phẩm không an toàn, thực phẩm giả, kém chất lượng để không sử dụng các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, không bảo đảm an toàn thực phẩm và kịp thời cung cấp thông tin về các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực có dấu hiệu vi phạm đến các cơ quan chức năng để kiểm tra, xử lý theo quy định của pháp luật.
Đáng chú ý, trong cao điểm cuối năm và các dịp lễ, Tết, Tổng cục Quản lý thị trường đã ban hành Kế hoạch số 10/KH-TCQLTT ngày 07/11/2022 về cao điểm chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả các tháng cuối năm 2022; dịp trước, trong và sau Tết Nguyên đán Quỹ Mão năm 2023.
Do đó, Tổng cục Quản lý thị trường yêu cầu Cục Quản lý thị trường các tỉnh, thành phố tăng cường kiểm tra, ngăn chặn hàng hóa nhập lậu, không rõ nguồn gốc xuất xứ xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ nói chung và thực phẩm nói riêng
Riêng với các cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm online, Tổng cục Quản lý thị trường cũng như những cơ quan chức năng liên quan đã có kế hoạch kiểm tra, hậu kiểm sản phẩm thực phẩm được bán ra thị trường nhất là trên môi trường số rất cụ thể, chi tiết.
Tuy nhiên, theo bà Chu Thị Thu Hương, nhằm hạn chế các hành vi vi phạm, cần nâng mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an toàn thực phẩm cao hơn nữa để tạo tính răn đe, bảo đảm tính tuân thủ pháp luật.
"Hạn chế các hành vi vi phạm về an toàn thực phẩm, giải pháp trước mắt là kết hợp với việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật không những cho người bán mà kể cả người mua, để người mua trở thành người tiêu dùng thông minh, không tiếp tay cho các hành vi vi phạm", bà Chu Thị Thu Hương khuyến cáo.