Khi đó có sự gặp gỡ và xáo trộn mạnh giữa các khối khí nóng và lạnh, khô và ẩm, tạo ra những đám mây đối lưu phát triển mạnh, gây lốc xoáy, gió giật mạnh, mưa đá trên diện rộng, đặc biệt là ở khu vực các tỉnh vùng núi.
Một căn nhà tốc mái do dông lốc mạnh ở huyện Tủa Chùa, tỉnh Điện Biên. Ảnh: TTXVN phát
Năm 2019, mưa đá xuất hiện ngay giữa tháng 2 cho thấy dấu hiệu về thời kỳ mưa dông với các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc xoáy, gió giật mạnh, sét, mưa đá... đã đến rất gần. Thêm nữa, với nền nhiệt độ đang có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm trong các tháng gần đây, khiến việc dự đoán về thiên tai diễn ra khó lường, phức tạp trong thời gian tới.
Để chủ động ứng phó với thiên tai nói chung và mùa mưa, dông, lốc, sét, mưa đá sắp tới, người dân và chính quyền địa phương cần chú ý theo dõi chặt chẽ các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai từ các cơ quan hữu quan. Trên cơ sở thông tin dự báo, cảnh báo đó, các cấp chính quyền địa phương cần chủ động xây dựng các phương án lao động, sản xuất, sinh hoạt cho người dân phù hợp với từng thời đoạn thiên tai, từng loại hình thiên tai. Các cơ quan hữu quan tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức khí tượng thủy văn và cách thức phòng chống thiên tai đến từng người dân, cộng đồng.
Lý giải nguyên nhân và diễn biến mưa lớn, dông, lốc, mưa đá ở Bắc Bộ (từ chiều 16 đến hết đêm 17/2), ông Trần Quang Năng cho biết, do ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục 24-26 bị đẩy dịch về phía Nam bởi một khối không khí lạnh từ phía Bắc kết hợp với hội tụ trong rãnh gió Tây trên cao. Thêm vào đó là điều kiện nền nhiệt độ chung ở các tỉnh Bắc Bộ trong thời gian qua khá cao, cộng thêm độ ẩm lớn trong khí quyển đã tạo điều kiện thuận lợi cho mưa dông phát triển mạnh, nên từ tối 16/2 ở Tây Bắc và vùng núi Bắc Trung Bộ đã có mưa rào và dông; từ ngày 17/2 vùng mưa mở rộng ra toàn Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Trọng tâm mưa lớn là Việt Bắc và Đông Bắc với lượng mưa phổ biến 30-70mm, một số nơi cao hơn như Tuyên Quang 73mm, Tam Đảo 89mm, Bảo Lạc (Cao Bằng) 73mm, Quảng Hà (Quảng Ninh) 86mm... Dông kèm lốc xoáy gây gió giật mạnh, mưa đá đã xảy ra ở vùng núi Bắc Bộ, cụ thể ở Mù Cang Chải (Yên Bái), Sa Pa, thành phố Lào Cai và huyện Bát Xát (Lào Cai), Sơn La, Thái Nguyên.
Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã cung cấp thông tin dự báo, cảnh báo kịp thời, đầy đủ cho Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm cứu nạn, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn các bộ, ngành, địa phương thuộc khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, các cơ quan thông tấn, báo chí để truyền tải sớm nhất cho nhân dân các địa phương trong các khu vực chịu ảnh hưởng của mưa dông.
Trên cơ sở các bản tin của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn quốc gia, Đài Truyền hình Việt Nam, các cơ quan thông tấn, báo chí đã bổ sung các nội dung hướng dẫn phòng chống dông lốc trong chương trình dự báo thời tiết từ ngày 15 đến 17/2.
Tại các Đài Khí tượng Thủy văn khu vực, Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh, sau khi nhận được thông tin cảnh báo của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia, các Đài Khí tượng Thủy văn khu vực Tây Bắc, Việt Bắc, Đông Bắc, Đồng bằng Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ đã phát ngay tin cảnh báo vào chiều 15/2 và phát tiếp tin cập nhật vào các ngày sau đó. Mức độ chi tiết được cảnh báo đến các khu vực trong tỉnh.
Các Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Tuyên Quang, Bắc Kạn đều phát tin cảnh báo mưa dông, gió giật mạnh và mưa đá từ chiều 15 hoặc sáng 16/2 như Lào Cai phát 5 bản tin bắt đầu từ 9 giờ 45 phút ngày 16/2; Yên Bái phát 4 bản tin bắt đầu từ 16 giờ 30 phút ngày 15/2; Hà Giang phát 4 bản tin bắt đầu từ 10 giờ ngày 16/2; Tuyên Quang phát 5 bản tin bắt đầu từ 16 giờ 30 phút ngày 15/2; bản tin ngày 17/2 có cảnh báo sét đánh và gió giật mạnh.