Hành động để bảo vệ bà mẹ, trẻ em khỏi lây truyền HIV, viêm gan B, giang mai

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Viết Tiến cho biết: Thời gian tới, mục tiêu loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B, giang mai từ mẹ sang con đã rất rõ ràng và hiện đang được ngành y tế quyết tâm, nỗ lực thực hiện. Việc lây truyền 3 bệnh này từ mẹ sang con gây ra nhiều hệ lụy, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của bà mẹ và trẻ em. Đặc biệt, tại các thành phố lớn, trẻ em và phụ nữ mang thai có cơ hội tiếp cận các dịch vụ y tế thuận lợi hơn tại các vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo... gây khó khăn cho việc loại trừ 3 bệnh này.
Thứ trưởng Nguyễn Viết Tiến đề nghị: Các đại biểu cần tập trung thảo luận để đưa ra được Kế hoạch hành động quốc gia về loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B, giang mai từ mẹ sang con phù hợp với thực tế của Việt Nam để triển khai có hiệu quả hướng tới bảo vệ, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em...

Theo Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em (Bộ Y tế): Hàng năm, Việt Nam có khoảng 2 triệu phụ nữ mang thai và ước tính tỷ lệ nhiễm HIV trong nhóm phụ nữ mang thai là 0,25%. Nếu không can thiệp, ước tính mỗi năm, nước ta có khoảng 1.500 - 2.000 trẻ em sinh ra nhiễm HIV từ các bà mẹ nhiễm HIV. Đồng thời, Việt Nam là một trong các nước thuộc khu vực có tỷ lệ lưu hành vi rút viêm gan B cao nhất thế giới (10-20%). Do đó, tỷ lệ lưu hành vi rút viêm gan B trên phụ nữ mang thai cũng rất cao. Đặc biệt, theo báo cáo của Bệnh viện Da liễu Trung ương, tình hình mắc giang mai bẩm sinh ở trẻ sơ sinh bắt đầu có dấu hiệu gia tăng về số trẻ mắc bệnh.

Bộ Y tế đã xây dựng dự thảo Kế hoạch hành động quốc gia tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con giai đoạn 2018-2030. Mục tiêu của kế hoạch là chỉnh sửa và phê duyệt các nội dung liên quan đến dự phòng lây truyền mẹ con trong Luật Phòng chống HIV/AIDS; các can thiệp loại trừ lây truyền HIV, viêm gan B và giang mai từ mẹ sang con được đưa vào Chương trình  mục tiêu Y tế - Dân số; chỉnh sửa, xây dựng và phê duyệt các hướng dẫn, qui trình chuyên môn về dự phòng lây truyền 3 bệnh này từ mẹ sang con... Kế hoạch tập trung vào các giải pháp chính là: Tăng cường truyền thông và tuyên truyền vận động; đảm bảo tài chính, đổi mới phương thức chi trả; đảm bảo sự sẵn có và tăng cường chất lượng các dịch vụ sàng lọc, chẩn đoán, chăm sóc và điều trị cho bà mẹ, trẻ em...

Tại hội thảo, các đại biểu đã thảo luận các nội dung như: Chăm sóc trước sinh và sàng lọc phát hiện HIV/AIDS, viêm gan B và giang mai; các can thiệp cho phụ nữ mang thai, cặp mẹ con nhiễm 3 bệnh này; đảm bảo kinh phí cho triển khai kế hoạch; điều phối, theo dõi, giám sát, đánh giá các hoạt động loại trừ 3 bệnh...

Các báo cáo tại hội thảo nêu rõ: Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm, riêng tại khu vực Tây Thái Bình Dương có khoảng 180.000  trường hợp bị nhiễm viêm gan vi rút B, 13.000 trẻ bị nhiễm giang mai và 1.400 trẻ bị nhiễm HIV trong khi những bệnh này hoàn toàn có thể phòng tránh được thông qua các can thiệp sẵn có và đơn giản (như: xét nghiệm sàng lọc, quản lý điều trị phụ nữ có thai và tiêm chủng cho trẻ sau sinh). Việc dự phòng 3 bệnh này đều dựa trên các giải pháp can thiệp tương tự, được triển khai thực hiện trên bà mẹ mang thai và trẻ sơ sinh tại các cơ sở cung cấp dịch vụ trong hệ thống chăm sóc sức khỏe sinh sản/sức khỏe bà mẹ, trẻ em.

Tại Việt Nam và các quốc gia trong khu vực, dịch vụ dự phòng và kiểm soát HIV/AIDS, giang mai và viêm gan B vẫn được thực hiện chủ yếu thông qua hệ thống, chương trình ngành dọc, thiếu sự phối hợp liên kết cần phải có giữa các hệ thống như: chăm sóc sức khỏe sinh sản, y tế dự phòng, phòng chống HIV/AIDS, da liễu, truyền nhiễm... Việc cung cấp dịch vụ theo ngành dọc nhưng thiếu sự phối hợp, liên kết giữ các cơ sở cung cấp dịch vụ là rào cản, hạn chế bà mẹ và trẻ sơ sinh tiếp cận dịch vụ, gây lãng phí nguồn lực, làm hạn chế kết quả các can thiệp...

Theo đại diện Tổ chức Y tế thế giới, nhằm tiến tới loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững cũng như mục tiêu của Chiến lược toàn cầu về sức khỏe phụ nữ, trẻ em và vị thành niên giai đoạn 2016-2030, Tổ chức Y tế thế giới khu vực Tây Thái Bình Dương đã xây dựng Khung kế hoạch loại trừ HIV, viêm gan B và giang mai lây truyền từ mẹ sang con khu vực châu Á- Thái Bình Dương giai đoạn 2018- 2030. Tổ chức này cũng khuyến nghị các quốc gia thành viên căn cứ điều kiện cụ thể từng nước để xây dựng kế hoạch hành động quốc gia tiến tới loại trừ 3 bệnh này vào năm 2030...