Năm 2019 là năm thứ 2 thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới. Công tác dân số tiếp tục nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, Bộ Y tế và chính quyền địa phương.
Năm 2020, công tác dân số tiếp tục đặt mục tiêu duy trì vững chắc mức sinh thay thế, giảm chênh lệch mức sinh giữa các vùng, đối tượng; đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; nâng cao chất lượng dân số và chăm sóc sức khỏe người cao tuổi góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững.
Các chỉ tiêu đặt ra cho năm 2020 gồm: Dân số trung bình đạt 97,3 triệu người; tỷ lệ tăng dân số là 1,14%; tổng tỷ suất sinh 2,1%; tỷ số giới tính khi sinh 111,3 bé trai/100 bé gái sinh sống; tỷ lệ sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại là %; 50% bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh; 80% trẻ sinh ra được sàng lọc sơ sinh; số vị thành niên, thanh niên mang thai ngoài ý muốn giảm 10% so với năm 2019. Số người cao tuổi được khám sức khoẻ định kì ít nhất 1 lần/năm và số cặp nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khoẻ trước khi kết hôn tăng 10% so với năm 2019...
Để hoàn thành các mục tiêu đề ra trong năm 2020, ngành Dân số - Kế hoạch hóa gia đình xác định tiếp tục xây dựng đề án, văn bản quy phạm pháp luật về dân số - kế hoạch hóa gia đình; đẩy mạnh các hoạt động truyền thông chuyển đổi hành vi; hướng dẫn, đôn đốc theo dõi các địa phương, đơn vị thực hiện mô hình, giải pháp nâng cao chất lượng dân số, cơ cấu dân số. Mặt khác, toàn ngành tiến hành cung cấp dịch vụ kế hoạch hoá gia đình và đảm bảo hậu cần phương tiện tránh thai; củng cố tổ chức bộ máy, cán bộ; hoàn thiện cơ sở dữ liệu điện tử...
Tư vấn sức khỏe sinh sản cho người dân xã Bồng Khê, huyện Con Cuông, tỉnh Nghệ An. Ảnh: Bích Huệ/TTXVN
Báo cáo kết quả thực hiện công tác dân số cho thấy, năm 2019, công tác dân số gặp nhiều khó khăn, hạn chế. Một số văn bản, quy định, hướng dẫn thực hiện công tác dân số ban hành muộn, không đồng bộ. Tổ chức bộ máy nhiều biến động, ảnh hưởng lớn đến triển khai công tác dân số và tâm lý làm việc của đội ngũ viên chức dân số các cấp. Kinh phí dành cho truyền thông giảm trong khi truyền thông là giải pháp quan trọng trong công tác dân số, làm ảnh hưởng lớn tới kết quả hoạt động.
Bên cạnh đó, nhiều chỉ tiêu chuyên môn trong năm không đạt do nhiều nguyên nhân. Tính đến ngày 1/4/2019, quy mô dân số nước ta là 96,2 triệu người, tăng thêm 1,5 triệu người so với cùng kỳ năm 2018, tương đương tỷ lệ tăng dân số là 1,56%, không đạt kế hoạch năm 2019 (chỉ tiêu là 95,7 triệu người, tỷ lệ tăng dân số là 1,06%). Tỷ suất sinh thô là 16,3%o, tăng 1,7%o so với năm 2018 (14,6%o) trong khi kế hoạch là giảm 0,1%o. Tỷ lệ trẻ em mới sinh được sàng lọc sơ sinh là 40%, tăng 2% so với năm 2018 nhưng không đạt kế hoạch năm 2019 là 70%. Tỷ lệ sàng lọc sơ sinh tăng chậm do tâm lý e ngại của bà mẹ và mạng lưới sàng lọc sơ sinh chưa phát triển kịp đủ đáp ứng với nhu cầu.
Với nỗ lực vượt khó, toàn ngành Dân số - Kế hoạch hóa gia đình từ Trung ương đến địa phương đã phấn đấu và hoàn thành một số chỉ tiêu cơ bản của kế hoạch năm 2019. Đó là tiếp tục duy trì mức sinh thay thế là 2,09 con/ phụ nữ; hoàn thành chỉ tiêu khống chế tỷ số giới tính khi sinh là 111,5 bé trai/100 bé gái (chỉ tiêu là 114/100). Các cặp vợ chồng chấp nhận sử dụng biện pháp tránh thai hiện đại đạt 70,8% (chỉ tiêu là %). Số lượng bà mẹ mang thai được sàng lọc trước sinh là 56,43% (chỉ tiêu là 45%); chỉ tiêu tăng thêm tỷ lệ người cao tuổi được khám sức khỏe định kỳ ít nhất 1 lần/năm là 20%, đạt và vượt kế hoạch (10%)...
Mặc dù kinh phí dành cho các hoạt động truyền thông giáo dục bị cắt giảm nhiều nhưng công tác tuyên truyền, vận động và giáo dục về dân số - kế hoạch hóa gia đình vẫn được đẩy mạnh ở cả ba mũi nhọn: Truyền thông vận động chính sách, truyền thông chuyển đổi hành vi và truyền thông huy động cộng đồng ở các cấp, tạo nên sự đồng thuận của toàn xã hội.